Ο ΤΑΞΙΑΡΧΗΣ ΜΑΣ
Το εν Χώναις θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ
Προ ετών, είχαμε καταγράψει τα εξωκκλήσια γύρω από το χωριό μας, που είτε ανήκουν στην ενορία Παλαιοχωρίου είτε στις ενορίες γειτονικών χωριών. Τότε δεν γνωρίζαμε ότι οι δύο Ταξιάρχες που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση εορτάζουν σε διαφορετικές ημερομηνίες. Πρόσφατα πληροφορηθήκαμε ότι ο μέσα Ταξιάρχης στην Άμαξο, κοντά στο ποτάμι, ανήκει στην ενορία Πλωμαρίου (Κουρνέλα) και εορτάζει κάθε χρόνο στις 6 Σεπτεμβρίου, σε ανάμνηση του εν Χώναις θαύματος του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, ενώ ο άλλος Ταξιάρχης ανήκει στην ενορία Παλαιοχωρίου και εορτάζει στις 8 Νοεμβρίου.
Ταξιάρχης, Ευστράτιος, Άη-Στράτης, Αρχάγγελος Μιχαήλ, «Άρχων των αγγελικών Ταγμάτων», Αρχιστράτηγος. Φύλακας της Λέσβου, της οποίας η απελευθέρωση από τους Τούρκους είναι στενά συνυφασμένη με την εορτή του στις 8 Νοεμβρίου. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ παρουσιάζεται συνήθως με σπαθί ή σκήπτρο στο δεξί χέρι, σύμβολο της εξουσίας που του χάρισε ο Θεός, και στο αριστερό μια σφαίρα που συμβολίζει τον κόσμο.
Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ φέρει σκήπτρο και σφαίρα. Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών,
14ος αιώνας. Εικόνα από το Διαδίκτυο.
Εφέτος η πανηγυρική λειτουργία τελέστηκε την Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου 2022 από τον Πρωτοπρεσβύτερο Πλωμαρίου π. Ευστάθιο Μεταξή, ο οποίος υπήρξε ιερέας Παλαιοχωρίου επί πολλά έτη. Διατέθηκε λεωφορείο για τη μεταφορά των προσκυνητών, Πλωμαριτών ως επί το πλείστον. Από το Παλαιοχώρι πληροφορηθήκαμε πως πήγαν μόνο τρεις προσκυνήτριες. Δυστυχώς δεν έχουμε φωτογραφία από το φετινό πανηγύρι…
Παλιό αγγελτήριο πανηγυρικής λειτουργίας. Στη φωτογραφία δεσπόζουν
οι θεόρατοι πρίνοι έξω από το ναό.
Όπως αναφέρουν στα βιβλία τους ο Πλωμαρίτης Γιώργος Ν. Γιαννουλέλλης («Πλωμάρι Λέσβου. Ι. Οι Τοπωνυμίες. ΙΙ. Η καταγωγή των Πλωμαριτών», σελ. 93-94) και ο Παλιοχωριανός Γιάννης Π. Μαυραγάνης («Παλαιοχώρι Πλωμαρίου Λέσβου. Παράδοση - Ιστορία - Η Ζωή και τα Έθιμα», σελ. 50-51), παλιά στην Άμαξο υπήρχε οικισμός με εύφορα κτήματα, εξοχικές κατοικίες και ίσως νεκροταφείο. Η γεωργική παραγωγή ήταν πλούσια. Αυτό μαρτυρούν τα ερείπια και τμήματα πλακόστρωτου δρόμου που σώζονται. Η βρύση του Μπουρμπούλια εξασφάλιζε την ύδρευση των κατοίκων, ενώ για πότισμα υπήρχε ο ποταμός της Άμαξου, αν και δέχεται μέχρι σήμερα τα λύματα του Μεγαλοχωρίου.
Ο Ταξιάρχης φαίνεται πως ήταν η εκκλησία του οικισμού. Μάλιστα πίστευαν πως, όσοι είχαν καθαρή καρδιά, άκουγαν το ποδοβολητό του αλόγου του Ταξιάρχη πάνω στην κεραμοσκεπή. Για να πάνε εκεί οι πιστοί, πρέπει να περάσουν από ένα ξύλινο γεφύρι, που δυστυχώς σήμερα είναι αδιάβατο, αφού τα ξύλα του έχουν σαπίσει. Είχε επισκευαστεί πρόχειρα επί δημαρχίας Μαμάκου, αλλά δεν άντεξε τη φθορά του χρόνου.
Αυτό το πρόβλημα έθιξε η συγχωριανή μας Μυρσίνη Τυροπώλη-Σκουλού, κόρη της Βικτώριας και του Δημήτρη Τυροπώλη, σε πρόσφατη τηλεφωνική επικοινωνία μας, όταν της ζητήσαμε να μας δώσει πληροφορίες για τον Ταξιάρχη. Η Μυρσίνη Τυροπώλη-Σκουλού, μαζί με το Γρηγόρη και την Παπαδούλα Ραφτέλη-Βουνατσέλη, από το 2010 περίπου, έχουν αναλάβει πρωτοβουλίες για την ανακαίνιση και διακόσμηση του εξωκκλησιού του Ταξιάρχη, με δαπάνες δικές τους, λαχειοφόρους αγορές και δωρεές κατοίκων από το Πλωμάρι, το Παλαιοχώρι και τα άλλα χωριά της περιφέρειας Πλωμαρίου. Το αποτέλεσμα των προσπαθειών τους θα το δείτε στις φωτογραφίες που μας έστειλε η Μυρσίνη και τις παραθέτουμε παρακάτω. Η πρωτοβουλία τους αυτή είναι άξια επαίνων, καθώς συνεχίζεται μέχρι σήμερα και δεν περιορίζεται μόνο στο εκκλησάκι.
Προσκυνηματική λειτουργία παλαιότερου χρόνου. Έξω από τον Ταξιάρχη, ο ιερέας
κάνει δέηση και ευλογεί τους άρτους.
Το τέμπλο προτού τοποθετηθούν οι μεγάλες εικόνες.
Άλλη άποψη του εσωτερικού του ναού, που τον διακρίνει η απλότητα, η καλαισθησία και
το λευκό χρώμα, σε αντίθεση με το σκούρο τέμπλο, σε δύο τόνους του καφέ.
Δύο κόγχες του Ιερού με διάφορες εικόνες και εκκλησιαστικά σκεύη.
ευχαριστήρια προσφορά ευσεβούς γυναίκας από το Πλωμάρι, για την ίασή της.
Δυο χαμογελαστά Πλωμαριτόπουλα, δίδυμα εγγόνια της Κατερίνας Τυροπώλη-Βουλγέλη, πλαισιώνουν το προσκυνητάρι με την εικόνα του Αρχάγγελου Μιχαήλ, χορηγία του γιατρού Αριστείδη Φρυδά, ο οποίος δώρισε και την εικόνα που κοσμεί το πάνω μέρος της εισόδου του ναού. Ο Αρχάγγελος Μιχαήλ κρατά σπαθί με το δεξί χέρι και στο αριστερό μπλε ασπίδα με σταυρό και αφιερωματική επιγραφή.
Εικόνες σε κόγχη σκεπασμένη με πορφυρό κάλυμμα, με χρυσό σταυρό και κρόσσια.
Πλάι τραπέζι και δίσκος με κεριά.
Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στην Παπαδούλα Ραφτέλη-Βουνατσέλη, το σύζυγό της Γρηγόρη και στη Μυρσίνη Τυροπώλη-Σκουλού, καθώς και σ’ όλους τους άλλους επώνυμους ή ανώνυμους δωρητές που βοήθησαν στην ανακαίνιση και τον ευπρεπισμό του Ταξιάρχη. Το ενδιαφέρον τους αυτό για συντήρηση και εξοπλισμό του Ταξιάρχη είναι διαρκές. Παράδειγμα η ανάγκη που προέκυψε πρόσφατα, να βρεθεί ξυλουργός για την επισκευή της πόρτας-εισόδου και την προστασία του ναού από ποντίκια-εισβολείς που προκάλεσαν φθορές στα καλύμματα. Μόνο που κάθε επισκευαστική επέμβαση πρέπει να γίνεται από ειδικευμένους τεχνίτες με προσοχή, ώστε να μην αλλοιώνεται η παλαιότητα του ιερού χώρου και του περιβάλλοντος. Πρέπει επίσης να προηγείται ενημέρωση του ιερέα της ενορίας όπου ανήκει και να ζητείται άδεια από την Εφορεία Νεότερων Αρχαιοτήτων Μυτιλήνης.
Τέλος, επαναλαμβάνουμε ότι επιθυμία και παράκληση της Μυρσίνης Τυροπώλη-Σκουλού, του Γρηγόρη και της Παπαδούλας Ραφτέλη-Βουνατσέλη είναι να ενδιαφερθούν οι τοπικοί Άρχοντες του Πλωμαρίου, των γύρω χωριών και της Περιφέρειας Β. Αιγαίου, καθώς και εθελοντές τεχνίτες και δωρητές, ώστε να ανακατασκευαστεί το χαλασμένο γεφύρι του ποταμού της Άμαξου, να γίνει προσβάσιμος ο Ταξιάρχης και να αφαιρεθεί η ταμπέλα με τους υβριστικούς χαρακτηρισμούς για όσους επιχειρούν να πάνε στο εξωκκλήσι παραβιάζοντας την περίφραξη γειτονικού κτήματος.
Αυτός είναι και ο κύριος σκοπός του κειμένου μας αυτού: να ευαισθητοποιήσουμε τοπικούς παράγοντες και ιδιώτες εθελοντές, κυρίως όσους έχουν εκεί κοντά κτήματα…
*****
Το εν Χώναις θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ
Παραθέτουμε παρακάτω υλικό για όσους και όσες ευσεβείς θέλουν να μάθουν για το εν Χώναις θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, να ακούσουν τα απολυτίκιά του, να διαβάσουν την αρχαία προσευχή που κατά την παράδοση προστατεύει και σώζει, να περιηγηθούν τέλος στον Ταξιάρχη Μανταμάδου Λέσβου.
Κάθε χρόνο, στις 6 Σεπτεμβρίου, εορτάζεται η ανάμνηση του εν Χώναις θαύματος του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Να τι συνέβη σε μια περιοχή της νοτιοδυτικής Μικράς Ασίας:
Όταν οι Απόστολοι ξεκίνησαν να κηρύξουν το λόγο του Ευαγγελίου, ο ευαγγελιστής Ιωάννης πέρασε από την τοποθεσία Χαιρέτοπος, όπου προφήτεψε ότι εκεί θα αναβλύσει πλούσιο αγίασμα, που θα τιμάται στο όνομα του Αρχιστράτηγου Μιχαήλ και θα κάνει πολλά θαύματα.
Με το θαυματουργό αυτό αγίασμα θεραπεύτηκε κάποτε η κωφάλαλη κόρη ενός πλούσιου ειδωλολάτρη από τη Λαοδίκεια, ο οποίος, από ευγνωμοσύνη, έγινε χριστιανός κι έκτισε εκεί ωραιότατο ναό προς τιμήν του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.
Ενενήντα χρόνια μετά, ήλθε από την Ιεράπολη και αφιερώθηκε στο ναό ένα δεκάχρονο παιδί, ο Άρχιππος. Ζούσε ασκητική ζωή και υπηρετούσε το ναό ως νεωκόρος. Οι ειδωλολάτρες της περιοχής τον έδειραν με ραβδιά και επιχείρησαν κάποτε να τον σκοτώσουν. Όταν όμως πλησίασαν στο ναό, είδαν να βγαίνει από μέσα φωτιά κι έφυγαν τρομαγμένοι.
Έπειτα, βλέποντας ότι πολλοί προσχωρούσαν στο Χριστιανισμό εξαιτίας των θεραπευτικών ιδιοτήτων του αγιάσματος, αποφάσισαν να το εξαφανίσουν, μαζί και το ναό και τον Άρχιππο. Πρώτα δοκίμασαν να στρέψουν την κοίτη του ποταμού Χρύσου, που έτρεχε στ’ αριστερά του ναού, ώστε να αναμειχθεί το αγίασμα με τα νερά του ποταμού και να χάσει τις θαυματουργικές του ιδιότητες. Όμως, με θαυμαστό τρόπο, το ποτάμι στράφηκε προς τα δεξιά του ναού και το σχέδιό τους απέτυχε.
Ύστερα μηχανεύτηκαν να φέρουν καταπάνω του τα νερά και δυο άλλων ποταμών, του Λυκόστρατου και του Κούφου. Πελέκησαν ένα βράχο πίσω από το ναό, έφτιαξαν φράγμα κι άφησαν τα νερά να ορμήσουν προς το ναό. Τότε εμφανίστηκε ο Αρχάγγελος Μιχαήλ, φώναξε στον Άρχιππο να βγει από το ναό και να σταθεί στ’ αριστερά του, ώστε να δει τη δύναμη του Θεού. Αμέσως μετά έκανε το σημείο του σταυρού κι οι ποταμοί στάθηκαν ακίνητοι, σαν ένα αόρατο τείχος να τους εμπόδιζε. Έπειτα χάραξε με το ακόντιο το σημείο του σταυρού πάνω στο βράχο, η γη σείστηκε, η πέτρα σχίστηκε κι άνοιξε βαθύ χάσμα. Ο Μιχαήλ πρόσταξε τα νερά να χωνευτούν εκεί: «Στη χώνη αυτή χωνευθείτε, ποτάμια». Έκτοτε, η πόλη έλαβε την ονομασία «Χώναι» (σημερινό Χονάζ Τουρκίας), για τη χώνευση των ποταμών εκείνων. Πράγματι, κατά παράδοξο τρόπο, έως σήμερα, στο μέρος εκείνο τα νερά των ποταμών χωνεύονται και χάνονται.
https://www.youtube.com/watch?v=ijP7iCC6bAc
Εικόνα: Το εν Χώναις θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ. Με το ακόντιο χτυπά το βράχο κι ανοίγει βάραθρο, όπου χωνεύονται τα νερά των τριών ποταμών, σώζοντας με θαυμαστό τρόπο το ναό, το θεραπευτικό αγίασμά του και τον Άρχιππο. Πηγή: https://www.sansimera.gr/articles/1321.
Στο παρακάτω βίντεο ακούμε το κήρυγμα του πρωτοπρεσβύτερου Νικολάου Μανώλη για το εν Χώναις θαύμα του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και για την Ορθόδοξη διδασκαλία περί ουρανίων αγγελικών δυνάμεων στον Ι.Ν. Αγ. Σπυρίδωνος Τριανδρίας Θεσσαλονίκης.
https://www.youtube.com/watch?v=rNuFv11amJY
Στο βίντεο που ακολουθεί ακούμε το απολυτίκιο σε ήχο δ΄. Ψάλλει ο αρχ. π.Νικόδημος Καβαρνός, ισοκρατούν π. Ιωάννης Μπούτσης, π. Λάμπρος Κεφαλληνός,Γεώργιος Σάββας, Γρηγόρης Χατζηλυμπέρης, Νικόλαος Καββαδίας, Κωνσταντίνος Σκαρμούτσος, Θωμάς Καραγεώργος και Καβαρνός Εμμανουήλ.
https://www.youtube.com/watch?v=xV4Fzowme8g
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ΄
Τῶν οὐρανίων στρατιῶν Ἀρχιστράτηγε, δυσωποῦμέν σε ἀεὶ ἡμεῖς οἱ ἀνάξιοι, ἵνα ταῖς σαῖς δεήσεσι τειχίσῃς ἡμᾶς, σκέπῃ τῶν πτερύγων, τῆς ἀΰλου σου δόξης, φρουρῶν ἡμᾶς προσπίπτοντας, ἐκτενῶς καὶ βοῶντας· ἐκ τῶν κινδύνων λύτρωσαι ἡμᾶς, ὡς Ταξιάρχης τῶν ἄνω Δυνάμεων.
Ἕτερον
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος
πλ. α΄. Τὸν συνάναρχον
Λόγον.
Ὡς
νεφέλη ὡράθης ἐπισκιάζουσα,
Μιχαὴλ
Ταξιάρχα τῷ
σῷ
ἁγίῳ
ναῷ,
ὑετίζωνδαψιλῶς
ὕδωρ
ἀθάνατον
ὅθεν
ὡς
ἄλλη
κιβωτόν, διεφύλαξας αὐτόν,
καὶ
ῥείθρων τῶνποταμίων,
τὸν
ροῦν
ἠκόντισας
πόρρω, πρὸς
εὐφροσύνην
τῶν
ψυχῶν
ἡμῶν.
Κοντάκιον
Ἦχος
β΄. Αὐτόμελον.
Ἀρχιστράτηγε
Θεοῦ,
λειτουργὲ
θείας δόξης, τῶν
ἀνθρώπων
ὁδηγέ,
καὶ
ἀρχηγὲ
τῶνἈσωμάτων,
τὸ
συμφέρον ἡμῖν
αἴτησαι,
καὶ
τὸ
μέγα ἔλεος,
ὡς
τῶν
Ἀσωμάτων
ἀρχιστράτηγος.
ΜΙΑ ΑΡΧΑΙΑ ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟ ΜΙΧΑΗΛ
Η προσευχή αυτή είναι αρχαία. Είναι αχειροποίητος! Εμφανίστηκε στον προθάλαμο της Εκκλησίας του ΑρχιστράτηγουΜιχαήλ της Μονής στο Κρεμλ Ρωσίας. Σύμφωνα με τη ρωσική παράδοση, ο άνθρωπος που θα διαβάσει αυτήν την προσευχή, από την ημέραεκείνη, δεν θα τον αγγίζει ούτε διάβολος ούτε κακός άνθρωπος και με κολακεία δεν θαπροσβληθεί η καρδιά του. Κι αν πεθάνει, τότε και κόλαση η ψυχή του δεν θα πάρει.
Στο παρακάτω βίντεο την προσευχή διαβάζει ο Δημήτριος Παπαγιαννόπουλος:
https://www.youtube.com/watch?v=wlhNkJxrTbM
Η ΠΡΟΣΕΥΧΗ
«Κύριε Θεέ, Βασιλεῦ Μέγα, Ἄναρχε!Ἀπόστειλον, Κύριε, τὸν Σὸν Ἀρχάγγελον Μιχαὴλἐπὶ τὸν δοῦλόν Σου (ὄνομα: ……………………), ἵνα ῥύσῃς με ἀπὸ ἐχθρῶν ὁρατῶν καὶ ἀοράτων.
Ἀρχάγγελε Κυρίου Μιχαήλ, δὸς εἰρήνην καὶ εὐημερίαν τῷ Σῷ δούλῳ (ὄνομα: ……………………).
Ἀρχάγγελε Κυρίου Μιχαήλ, τῶν δαιμόνων μαχητά, πολέμησοντοὺς ἐχθροὺς τοὺς πολεμοῦντάς με, ποίησον αὐτοὺς ὥσπερ ἀμνοὺς καὶ ἀπόστρεψοναὐτοὺς ὡς ὁ ἄνεμος τὴν κόνιν.
Ὦ Μέγα Ἀρχάγγελε Κυρίου Μιχαήλ! Ἀρχιστράτηγε,Πρῶτε τῶν ἐξαπτερύγων Χερουβεὶμ καὶ Σεραφεὶμ καὶ πάντων τῶν Ἁγίων, γενοῦ μοιπροστάτης καὶ βοηθὸς ἐν ταῖς θλίψεσι καὶ ταῖς στενοχωρίαις μου, ἐν τῇ ἐρήμῳ, εἰς τὰςὁδούς, εἰς τοὺς ποταμούς, καὶ ἐν τῇ θαλάσσῃ γενοῦ μοι γαλήνιος λιμήν.
Σῶσόν με,Ἀρχάγγελε Μιχαήλ, ἀπὸ τῶν πονηριῶν τοῦ διαβόλου, ὅταν ἀκούσῃς με, τὸνἁμαρτωλὸν δοῦλον (ὄνομα: ……………………), καλοῦντα τὸ ὄνομά Σου τὸ Ἅγιον. Γενοῦ μοι βοηθὸς ταχὺςκαὶ ἐπάκουσον τῆς προσευχῆς μου.
Ὦ Μέγα Ἀρχάγγελε Μιχαήλ! Νίκα πάντας τοὺςἐναντίους μου τῇ δυνάμει τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Οὐρανίου Σταυροῦ τοῦ Κυρίου,εὐχαῖς τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τῶν Ἁγίων Ἀγγέλων, τῶν Ἀποστόλων, τοῦ ἉγίουΠροφήτου Ἡλιοῦ, τοῦ Ἁγίου Νικολάου τοῦ Θαυματουργοῦ, τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέου τοῦδιὰ Χριστὸν Σαλοῦ, τοῦ Ἁγίου Μεγαλομάρτυρος Νικήτα καὶ Εὐσταθίου καὶ πάντωνΣου τῶν Ἁγίων.
Ὦ Μέγα Ἀρχάγγελε Μιχαήλ! Βοήθει με τὸν ἁμαρτωλὸν δοῦλόν Σου (ὄνομα: ……………………), σῶσόν με ἀπὸ σεισμοῦ, πλημμύρας καὶ πυρός, ἀπὸ ἀοράτων ἐχθρῶν, ἀπὸ ἀνοήτου θανάτου, ἀπὸ παντὸς κακοῦ καὶ ἀπὸ πονηρῶν δαιμόνων, ΜέγαΜιχαὴλ Ἀρχάγγελε Κυρίου, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.»
(Πηγή:https://www.youtube.com/watch?v=wlhNkJxrTbM)
*****
Θα ήταν παράλειψή μας, αν κλείναμε αυτό το γραπτό χωρίς να παραθέσουμε τη θαυματουργή ανάγλυφη εικόνα του Ταξιάρχη του Ιερού Ναού Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μανταμάδου, του Αρχιστράτηγου που προστατεύει τη Λέσβο από επίβουλους γείτονες και θεομηνίες. Εορτάζει δύο φορές το χρόνο: μία η ακίνητη εορτή στις 8 Νοεμβρίου, μνήμη των Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ, και δεύτερη η κινητή εορτή την Κυριακή των Μυροφόρων, 14 ημέρες μετά το Πάσχα, επέτειος των εγκαινίων του Ι.Ν. Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μανταμάδου.
Επίσημη Ιστοσελίδα του Ναού:
https://www.taxiarhismantamadou.gr/
Δείτε και ακούστε:
http://vr.taxiarhismantamadou.gr/panorama.html?s=pano1583
Εικονική περιήγηση στο Μοναστήρι Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μανταμάδου:
http://vr.taxiarhismantamadou.gr/panorama.html
Εικονική περιήγηση στο πανηγύρι του Ταξιάρχη Μανταμάδου:
http://panigiris.taxiarhismantamadou.gr/
Παρακλητικός Κανών εις τον Ταξιάρχη Μιχαήλ. Προσευχή και Παράκληση:
https://www.youtube.com/watch?v=ZyQA5czEvtg
Μυρσίνη Μ. Βουνάτσου
