ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2015
ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ, Ο ΑΓΚΑΘΕΡΙΑΝΟ-ΚΑΛΛΟΝΙΑΤΗΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ
Ο Αριστείδης Κυριαζής γεννήθηκε στην Καλλονή Λέσβου. Γιος του Στυλιανού Αρ. Κυριαζή από την Αγκαθερή Πλωμαρίου και της δασκάλας Σαπφώς Δ. Καρέκου από την Καλλονή. Είναι απόφοιτος του Φυσικού τμήματος Πανεπιστημίου Αθηνών. Εργάστηκε στη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση, μέχρι τη συνταξιοδότησή του. Παράλληλα δημοσιογραφεί σε εφημερίδες και περιοδικά. Το 1996 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Δωδώνη» το πρώτο του βιβλίο, με τίτλο «Αναζητώντας την Ερατώ» και το 1999 από τις εκδόσεις «Δωδώνη» το βιβλίο του «Η Ερατώ εις Λέσβον και εις τον Μυτιληναίων Αιγιαλόν», που αποτελεί ένα ταξίδι στο παρελθόν της Λέσβου και των απέναντι μικρασιατικών παραλίων. Το 2010 κυκλοφόρησε
από τις εκδόσεις «Αιολίδα» το βιβλίο «Τα αστέρια του μουράγιου», που περιγράφει
βιώματα του συγγραφέα και των φίλων του τη δεκαετία 1960 στο μουράγιο της Καλλονής.
Λεσβο-ιστοριοδίφης και λεσβογράφος, με επιστημοσύνη και εξαιρετική ικανότητα περιγραφής τόπων και συνηθειών. Η συστηματική ιστοριοδιφική ενασχόλησή του, τα δημοσιεύματα κι οι ομιλίες του εκφράζουν τη βαθιά αγάπη του για τη Λέσβο. Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για θέματα σχετικά με την Αγκαθερή, πατρίδα του παππού από τον πατέρα του Αριστείδη Κυριαζή, και με την Καλλονή, πατρίδα της μητέρας του και γενέτειρά του. Μούσα του η σύντροφος της ζωής του, που της έχει δώσει το όνομα Ερατώ, της μούσας της ερωτικής ποίησης. Οι φυσικές ομορφιές κι οι αρχαιότητες της Λέσβου, τα κοινωνικά δρώμενα και τα έθιμα του νησιού, σημαντικά ιστορικά πρόσωπα και γεγονότα, τα βιώματα της παιδικής του ηλικίας κι η ιστορία της οικογένειάς του αποτελούν πεδίο έρευνας για το δραστήριο Λέσβιο ερευνητή.
Σαν άνθρωπος και συγγραφέας, είναι απλός, ανοιχτόκαρδος, με γνήσιο λεσβιακό ήθος και εύχυμο πνευματώδη λόγο, «αλατισμένο με καλλονιάτικο αλάτι».
Παρακάτω αναδημοσιεύουμε τέσσερα κείμενά του, δημοσιευμένα στην εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» Μυτιλήνης, στη στήλη «Απόψεις-Άρθρα»/«Χρονογράφημα», με γενικό υπέρτιτλο «Λέσβος και Μυτιληναίων Αιγιαλός. Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις»: 1) «Το απαγορευμένο μπάνιο της γιαγιάς μου στη Μελίντα», Σάββατο 18 Ιουλίου 2015 (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/74627-apagoreymeno-mpanio-tis-giagias-moy-sti-melinta-plomarioy). 2) «Ο παραλιακός δρόμος Πλωμαρίου - Βατερών», Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2014 (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/65827-o-paraliakos-dromos-plomarioy-vateron). 2) «Το βουνό του Κυριαζή στην Παναγιά Κρυφτή», Σάββατο 1 Αυγούστου 2015 (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/75054-voyno-toy-kyriazi-stin-panagia-kryfti). 4) «Δύο ετυμολογίες της Καλλονής Λέσβου», Σάββατο 26 Σεπτεμβρίου 2015 (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/76663-dyo-etymologies-tis-kallonis-lesvoy).
Επίσης, ο κατάλογος άλλων δημοσιευμάτων του στο «ΕΜΠΡΟΣ» που παραθέτουμε στο τέλος θα σας βοηθήσει να βρείτε εύκολα και να διαβάσετε ενδιαφέροντα κείμενα του Αριστείδη Κυριαζή.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Χρονογράφημα
Σάββατο 18 Ιουλίου 2015
Φωτογραφία Άρη Κυριαζή: Του Γουτζίλ του Μάρμαρου στη Μελίντα, επίνειο Παλαιοχωρίου.
Πηγή: Εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» Μυτιλήνης, 25/9/2015.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Χρονογράφημα
Ο παραλιακός δρόμος Πλωμαρίου - Βατερών
Σάββατο 01 Νοεμβρίου 2014
Λέσβος και Μυτιληναίων Αιγιαλός Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις
Μέχρι το 1850 η σύνδεση των χωριών της Λέσβου γινόταν κυρίως διά θαλάσσης. Τότε άρχισαν να κατασκευάζονται οι πρώτοι δρόμοι στο νησί, στην αρχή με την οικονομική ενίσχυση του οθωμανικού κράτους και ύστερα με τοπικό φόρο οδοποιίας, αλλά και προσωπική εργασία.
Κατά τον Παναγιώτη Σαμάρα: «Τότε περίπου είχεν αρχίσει κι ο μεγαλύτερος δρόμος του νησιού Μυτιλήνης - Σιγρίου, μα ο μεγάλος σεισμός του 1867 σταμάτησε τις εργασίες ως τα 1874. Μετά ένα χρόνο οι εργασίες συνεχίστηκαν κι ο δρόμος ανοίχτηκε» («Λεσβιακά», τόμος Ζ΄, 1978, σελ.187).
Ο παραλιακός δρόμος Πλωμαρίου - Βατερών άρχισε να κατασκευάζεται στα τέλη του 19ου αιώνα, επί τουρκοκρατίας, με αξίνες και φτυάρια. Οι εργασίες που ξεκίνησαν από τα Βατερά σταμάτησαν στο «Κομμένο Ράχτο», στις εκβολές του ποταμού Βούρκου. Ακόμα χρησιμοποιείται στα Βατερά το μονότοξο πέτρινο γεφύρι, που κατασκευάστηκε τότε, 300 μέτρα βόρεια του μεταγενέστερου παραλιακού δρόμου. Οι εργασίες από το Πλωμάρι σταμάτησαν πριν φανεί η Μελίντα.
Το 1909, τρία χρόνια πριν από την απελευθέρωση, ο Σταύρος Τάξης έγραψε:
«Νέα και συντομωτάτη τρίωρος μόλις αμαξιτή οδός, κατασκευάζεται νυν από τινος εν Πλωμαρίω και Πολυχνίτω, μέλλουσα να συνδέση την πόλιν του Ποταμού μετά της Βρισσιάς και του Πολυχνίτου, και αναπτύξη ούτω εμπορικώς τε και κοινωνικώς, τα δύο μεγάλα ταύτα της νήσου διαμερίσματα, συνδέουσα αυτά διά της Καλλονής και μετά των μεμακρυσμένων πριν δυτικών χωρίων της νήσου.
Μετ’ ου πολύ δε πρόκειται να συνδεθή και η Αγιάσσος μετά του Πλωμαρίου δι’ ιδιαιτέρας τριώρου επίσης μόλις αμαξιτής οδού, ήτις μεγάλων ωφελειών πρόξενος θέλει καταστή εις αμφότερα τα παραγωγά και μεγάλα ταύτα της νήσου κέντρα, άτινα δυσκόλως συνεκοινώνουν μέχρι τούδε διά το δύσβατον και απόκεντρον της θέσεως αυτών.
Οι εν Λέσβω δε μέχρι του νυν κατασκευασθέντες αμαξιτοί δρόμοι έχουσιν έκτασιν περί τα 500 χιλιόμετρα, ως καλώς επληροφορήθημεν τούτο παρά του Αρχιμηχανικού της οδοποιΐας της νομαρχίας Αιγαίου κ. Ιακώβου Αριστάρχου, εις τον ζήλον και την εμπειρίαν του οποίου πολλά μέχρι τούδε οφείλονται.» («Συνοπτική Ιστορία και τοπογραφία Λέσβου», Κάιρο 1909, σ. 77-78).
Στις 12-2-1915, τρία χρόνια μετά την απελευθέρωση, η εφημερίδα «Λέσβος» δημοσίευσε:
«“Η οδοποιΐα ανά την Λέσβον”. Κατηρτίσθησαν υπό της υπηρεσίας των Δημοσίων έργων και πρόκειται να τεθώσιν εις εκτέλεσιν αι εξής μελέται δημοσίων έργων: Οδός Περάματος - Πλωμαρίου. Διάστρωσις διά σκύρων οδού Καλλονής από χιλιόμετρα 30 - 40 άνευ οδοστρωτήρος. Επίσης θα υποβληθή μελέτη περί της οδού Βαρειάς. Επίσης διετάχθη ο μηχανικός Μυτιλήνης να υποβάλη μελέτην περί κατασκευής οδού Πολυχνίτου - Βρυσάς - Πλωμαρίου».
Το 1953, συντάχθηκε μελέτη του μηχανικού οδοποιίας Ρ. Γ. Ράλλη, που προέβλεπε τη διάνοιξη του δρόμου Πλωμάρι - Μελίντα - Βατερά - Πολιχνίτος - Νυφίδα, με το όνειρο της σύνδεσης Νυφίδας - Αποθήκας με ferry-boat και της συνέχισης με τον δρόμο Άγρας - Μεσοτόπου - Ερεσού.
Το 1984, ξεκίνησαν από το Πλωμάρι οι εργασίες με τα μηχανήματα της στρατιωτικής ΜΟΜΑ, αλλά σκόνταψαν στη Μελίντα.
Το 2007, 10 σύλλογοι του τότε Δήμου Πλωμαρίου, απευθυνόμενοι σε αρχηγούς κομμάτων, βουλευτές και τοπικούς παράγοντες, έγραφαν σε ψήφισμά τους:
«Εμείς ονειρευόμαστε και χρειαζόμαστε ένα σύντομο, σύγχρονο και ασφαλή παραλιακό δρόμο με μήκος 15 το πολύ χιλιομέτρων από το Πλωμάρι στα Βατερά, που θα οδηγεί από τον κόλπο Γέρας στον κόλπο Καλλονής, θα αναδεικνύει τις θαυμάσιες παραλίες της Νότιας Λέσβου και θα παρέχει εναλλακτικές μορφές ψυχαγωγίας στους τουρίστες, εξασφαλίζοντάς τους την άνετη διακίνησή τους σε όλο το μήκος της Νότιας Λέσβου, προς όφελος όλης της Λέσβου. Δεν ζητάμε τη γέφυρα του Ρίου – Αντίρριου, ούτε καν του Άκτιου, την υπέρβαση του βράχου της (σ.σ. εικονιζόμενης Παναγιάς) Κρυφτής -μήκους 100 μέτρων- ζητάμε!»
Σήμερα, εκατό και δύο χρόνια από την απελευθέρωση, εμείς οι νότιοι: Πλωμαρίτες - Βρισαγώτες - Πολιχνιάτες - Αγρίτες - Μεσοτοπίτες και Ερέσιοι ακόμα περιμένουμε τον παραλιακό δρόμο που θα ενώσει τις ωραιότερες και προφυλαγμένες από τα μελτέμια του καλοκαιριού παραλίες της Λέσβου: Άγιο Ερμογένη, Τάρτι, Άγιο Ισίδωρο, Μελίντα, Δρώτα, Βατερά, Μάκαρα, Ποδαρά, Ταβάρι, Χρούσο και Ερεσό.
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Χρονογράφημα
Το βουνό του Κυριαζή στην Παναγιά Κρυφτή
Σάββατο 01 Αυγούστου 2015
Λέσβος και Μυτιληναίων Αιγιαλός Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις
Το πρωί της Λαμπροδευτέρας εφέτος, παρακολουθήσαμε στο γραφικό Ραχίδι τη συνεδρίαση επιτροπής Παλαιοχωριτών για τη δικαιολογημένα αμφισβητούμενη αγοραπωλησία της περιοχής της εντυπωσιακής Παναγιάς Κρυφτής, που στέκει κρυμμένη από θεόρατα βράχια μέσα σε μια σπηλιά, με ένα παλιό εξωτερικό κτίσμα και με κελιά ανάμεσα σε ελιές, ιαματικά νερά στην ακτή και μια αποβάθρα στην καταγάλανη θάλασσα, μεταξύ της ονειρικής Δρώτας και της μαγευτικής Μελίντας.
Ο Ηλίας Μαραβάς έγραψε στο «Εμπρός» στις 13-3-2015: «Οι αντιδράσεις των κατοίκων της περιοχής εντάθηκαν, μόλις ήρθε στα χέρια τους το συμβόλαιο αγοράς της έκτασης συνολικά 18 στρεμμάτων στην περιοχή και το τοπογραφικό που το συνόδευε. Στο τελευταίο συμπεριλαμβάνονταν το εκκλησάκι, οι θερμές πηγές, ακόμη και τα βράχια της ακτής. Ερωτήματα προκαλεί στους κατοίκους το πώς βρέθηκε ολόκληρη η έκταση στην κατοχή της συγκεκριμένης γυναίκας, που φέρεται να έχει καταγωγή από την περιοχή και ζει σε άλλη πόλη της Ελλάδας και η οποία πούλησε την έκταση αυτή στον επιχειρηματία Γιώργο Σαξιώνη. Στο συμβόλαιο της αγοραπωλησίας η συγκεκριμένη γυναίκα, αντί τίτλου ιδιοκτησίας της, αναφέρει ότι την όλη περιοχή κατέχει και νέμεται από το 1953, όταν σύμφωνα με τα αναφερόμενα στοιχεία ήταν 13 ετών, οπότε με άτυπη συμφωνία (χωρίς έγγραφο δηλαδή) της την παραχώρησε ο πατέρας της.
Ενδιαφέρον ωστόσο προκαλεί το γεγονός πως η συγκεκριμένη γυναίκα είχε διεκδικήσει στο παρελθόν κι άλλη έκταση στην περιοχή του Παλαιοχωρίου, ισχυριζόμενη ότι της ανήκε, αλλά χωρίς να παρουσιάσει τότε κάποιος τίτλους ιδιοκτησίας. Με δικαστική απόφαση το 1996 η (πρώτη χρονικά διεκδικήσιμη) έκταση δεν πέρασε τελικά στην ιδιοκτησία της».
Μετά τη συνεδρίαση υποσχέθηκα στην Ερατώ να προσκυνήσουμε του χρόνου, τη Δευτέρα μετά την Κυριακή του Θωμά, την τότε εορτάζουσα Παναγιά Κρυφτή, με ένα μπάνιο στις θερμές πηγές και μια εξερεύνηση του διπλανού κούφιου βράχου με τους σταλακτίτες και σταλαγμίτες, που οι ντόπιοι αποκαλούν «τα βυζιά». Εκεί όπου το Δεκέμβριο του 1986 καταστράφηκε από κύματα έντονης θαλασσοταραχής το «τρυποπέρασμα» της αρχαίας σπηλαιολατρείας του διπλανού βράχου και το οποίο μέχρι τότε προσπαθούσαν να διαπεράσουν οι επισκέπτες, για να εξαγνισθούν από τις αμαρτίες τους!
Το μεσημέρι, πίνοντας ούζα στο Ραχίδι με το φίλο Ξενοφώντα Μαυραγάνη στο καφενείο του εγκαταλειμμένου οικισμού, κάτω από την πυκνή σκιά του τεράστιου πρίνου, συστήθηκα ως Αγκαθεριανός στον Παλαιοχωρίτη δικηγόρο Στάθη Κουτλή, που με ρώτησε αν κατάγομαι από το Παλαιοχώρι, μιας και, όπως είπε, υπάρχει τοπωνύμιο «τ' Κυριαζή του β'νό» δυτικά του Παλαιοχωρίου, στη στροφή του νέου δρόμου προς Βαλανιά και Ραχίδι, κοντά στην περιοχή «Προυσ'νήστρια», η οποία βρίσκεται πάνω και κατά σειρά από τα «Τριά Μαρμάρια», τη «Γαρνάβα», τον «Άη Γιώργη» και την «Παναγιά Κρυφτή».
Αμέσως θυμήθηκα την επίσκεψη του Ιερομόναχου Μακαρίου Ασπρά, στις 23-8-1653, στη «χώρα Πλωμάρι» και στο «χορίον Πλωμάρη αδελφάτα», ο οποίος κατέγραψε στις σελίδες 30-31 του Κώδηκα 509 της Πατριαρχικής Βιβλιοθήκης Ιεροσολύμων τις αφιερώσεις 820 πιστών προς τον Πανάγιο Τάφο, δύο εκ των οποίων μνημονεύουν τον συνεπώνυμό μου Μάγιστρο Κυριαζή με τα Βυζαντινά ονόματα της οικογένειάς του, ως εξής: "+ρίγινα κυριατζή, ο πατήρ μάγιστρος, η μήτηρ παλογίνα» και: «+μαγίστρο κυριαζή, η γυνή παλογίνα, υιός μιχάλι, γιαννάκης, ιωάννης, σεβαστιανή».
Θυμήθηκα επίσης τη διαβεβαίωση του Πλωμαρίτη παππού μου Αριστείδη Κυριαζή ότι καταγόμαστε από την Κωνσταντινούπολη και κοίταξα την Ερατώ, που, ακούγοντας και τον Ξενοφώντα Μαυραγάνη να βεβαιώνει την ονομασία του συνεπώνυμού μου τοπωνυμίου, δεν έχασε το χιούμορ της, παρασύροντάς με στον παρακάτω διάλογο:
– Όταν γνωριστήκαμε υπερηφανεύθηκες για την Αγκαθεριανή σου καταγωγή, πέρυσι εξιστόρησες την προσφορά του Βυζαντινού άρχοντα Μάγιστρου Κυριαζή και μόλις τώρα ακούω για το απέραντο βουνό, που μου απέκρυψες τόσα χρόνια!
– Ως Κυριαζής, ενώπιον δύο εγκρίτων δικηγόρων, παραχωρώ «τ' Κυριαζή του β'νό» στην Ερατώ!
– Αποδέχομαι την προσφορά και μεταβιβάζω την νομή, κατοχή και πλήρη κυριότητά του, στην όμορη Κοινότητα Παλαιοχωρίου, υποστηρίζοντας ότι τα αποδεικτικά ιδιοκτησιακά στοιχεία, της από το 1653 περιουσίας σου για το βουνό του Κυριαζή στην Παναγιά Κρυφτή, είναι ισχυρά σε αντίθεση με το ένα και μοναδικό ανεπαρκές στοιχείο, που επικαλείται μετά τριακόσια χρόνια η περυσινή «πωλήτρια» με την «καθυστερημένη» προφορική παραχώρηση από τον πατέρα της, το 1953!
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Χρονογράφημα
Σάββατο 26 Σεπτεμβρίου 2015
Φωτογραφία Γεωργίου Κοντού: Φρουκάλι Καλλονής Λέσβου, κατασκευή του Βαγγέλη Γελαγώτη.
Λέσβος και Μυτιληναίων Αιγιαλός Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις
Α) Την επικρατέστερη άποψη ετυμολογίας του ονόματος της Καλλονής Λέσβου τη διατύπωσε το 1890 ο Γερμανός ιστορικός Karl Tumpel στο «Αναλυτικό Λεξικό Ελληνικής και Ρωμαϊκής Μυθολογίας» του Wilhelm Roscher, γράφοντας ότι η θεά Αφροδίτη Καλλονή έδωσε το όνομα στον Κόλπο, στη βραχονησίδα και στο ανατολικό ακρωτήρι της εισόδου του, στη σύγχρονη κωμόπολη και στο «εις Καλλονήν φρούριον», που καταγράφει το 1334 ο Βυζαντινός αυτοκράτωρ Ιωάννης Καντακουζηνός.
Η Καλλονή αναφέρεται ως θεά το 421 π.Χ. στην «Ειρήνη» του Αριστοφάνη: «Αλλά, εάν κάποιος από εσάς είναι μυημένος στα Καβείρια Μυστήρια της Σαμοθράκης, τώρα ας προσευχηθεί στην Καλλονή», και το 385 π.Χ. στο «Συμπόσιον» του Πλάτωνος: «Εις την γένεσιν η Καλλονή επιστατεί ως Μοίρα (θεά του πεπρωμένου) και Ειλείθυια (θεά του τοκετού)». Στην Πύρρα η Αφροδίτη Καλλονή λατρεύτηκε με ναό και αποτυπώθηκε σε νόμισμά της τον 4ο π.Χ. αιώνα.
Ενδιαφέρον έχει ο επαναλαμβανόμενος μύθος της παρθένου Καλλονής που χάνεται στα νερά:
1) Η Απριάτη Καλλονή έπεσε και χάθηκε στα νερά του Κόλπου Καλλονής το 1194 π.Χ., στην έναρξη του Τρωικού πολέμου, για να αποφύγει την ερωτική επίθεση του Τράμβηλου Τελαμώνιου, πρώτου εξαδέλφου του Αχιλλέα (Παρθένιος, «Περί ερωτικών παθημάτων», κεφ.26).
2) Η Λευκοθέα Καλλονή, η κόρη του Αιολέως βασιλιά Σμινθέα, μεταμορφώθηκε το 1054 π.Χ. σε Νηρηίδα, όταν την έριξαν στο «Μεσόγειον έρμα», στο σημερινό Κόλπο Καλλονής, οι Αιολείς έποικοι, θυσιάζοντάς την για χάρη της Αμφιτρίτης, της συζύγου του Ποσειδώνα, παρ’ όλο που ο αγαπημένος της Αιολεύς Έναλος, πέφτοντας στη θάλασσα, δεν κατάφερε να τη σώσει (Πλούταρχος, «Των επτά σοφών Συμπόσιον», κεφ. 20).
3) Η Νύμφη Καλλονή, της Νυφίδας Πολιχνίτου, κυνηγημένη το 1543 από τον ελληνικής καταγωγής Οθωμανό Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα, προτίμησε να πέσει και να χαθεί στα νερά του Κόλπου, ονομάζοντας το χωριό Νυφίδα (Καρατζάνος Χαρίλαος, «Πολιχνιάτικα ιστορήματα», 1984).
Β) Το 2013 ο τότε υπερενενηκοντούτης φιλομαθής φίλος Καλλονιάτης αγρότης Βαγγέλης Γελαγώτης μού ανέφερε πως είχε ακούσει από κάποιον ερευνητή ότι το φυτό «καλλονή» έδωσε το όνομα στην Καλλονή. Σήμερα, τρεις μήνες μετά το θάνατό του, τιμώντας τη μνήμη του, σημειώνω: Τη διετία 345-343 π.Χ. ο Αριστοτέλης ερεύνησε τον Πυρραίων Εύριπο, το σημερινό Κόλπο Καλλονής, και έγραψε ότι οι μέλισσες μεταφέρουν το γόνο «από του άνθους του καλλύντρου» («Ζώα ιστοριών», 5. 21.1).
Το 2ο αιώνα μ.Χ., ο γραμματικός Φρύνιχος Αρράβιος γράφει: «Ανακαλλύνειν, το σαίρειν, ό και ανακορείν λέγεται, εξ ού καί “κάλλυντρον” και “κόρημα” (σάρωθρον, σκούπα) το σάρον (φρουκάλι)».
Το 18ο αιώνα, ο Άγγλος βοτανολόγος Richard Salisbury, λαμβάνοντας υπόψη το «κάλλυντρον» ως φυτό του Αριστοτέλη και ως σκούπα του Φρύνιχου, ονόμασε ένα μικρό θάμνο της οικογένειας Ερεικιδών, με τον οποίο φτιάχνονται παραδοσιακές σκούπες με το όνομα «Καλλούνα η κοινή» (Calluna vulgaris).
Το 5ο μ.Χ. αιώνα, ο Ησύχιος Αλεξανδρεύς σημειώνει: «Σαίρει, κοσμεί, φιλοκαλεί, καλλύνει».
Το 1897, o καθηγητής Γλωσσολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Χατζηδάκις γράφει: «Οι μεταγενέστεροι στη θέση του σαίρω=σκουπίζω είπαν το πιο κομψό φιλοκαλώ ή καλλύνω και με βάση τα ρήματα αυτά ονόμασαν τα φυτά, τα οποία χρειάζεται κανείς για να φτιάξει σκούπες. Έτσι στη φυτωνυμία δημιουργήθηκαν τα εις -έα, “η φιλοκαλέα” ή αλλιώς “η καλονέα”, από τα οποία με ανομοίωση (σ.σ. αντικατάσταση ενός φθόγγου από όμοιο) έχουμε στη δυτική Κρήτη τα “η φινοκαλέ” ή “η καλονέ” και στην Αθήνα “το φιρόκαλο” δηλαδή “το φιλόκαλον”» (Γερμανικό περιοδικό «Kuhns Zeitschrift», τ. 34, σ. 119). Προσθέτω ότι ένας οικισμός στο Λασίθι Κρήτης ονομάζεται «Φινοκαλιά».
Το 1903, ο Ακαδημαϊκός Κωνσταντίνος Άμαντος ετυμολόγησε το όνομα της Καλλονής Λέσβου από το φυτό «καλλονή» («Τα επιθήματα των νεοελληνικών τοπωνυμίων», Πανεπιστήμιο Μονάχου).
Το 1968, ο αρχαιολόγος Σεραφείμ Χαριτωνίδης, αναφερόμενος στις ετυμολογίες της Καλλονής Λέσβου από την Αφροδίτη Καλλονή και από το φυτό «καλλονή», έγραψε ότι ο Άμαντος ετυμολογεί «εκ του φυτού “καλλονή”, εξ ου κατασκευάζονται τα σάρωθρα» («Αρχαιολογικόν Δελτίον»).
Το 1938, το Λεξικό Δημητράκου γράφει: «Καλλονάριον (το) σάρωθρον, σκούπα».
Στη Λέσβο λέμε «φρουκάλια» τις σκούπες που οι κάτοικοι έπλεκαν χρησιμοποιώντας το «βούρλο» (Juncus acutus), για να καθαρίζουν-καλλωπίζουν τις αυλές.
Στην εξαίρετη φωτογραφία του φωτογράφου Καλλονής Γεωργίου Κοντού εικονίζεται το φρουκάλι, συνολικού μήκους 50 εκατοστών και πλάτους πλεξούδας 7 εκατοστών, που φιλοτέχνησε με 72 βούρλα ο αείμνηστος Βαγγέλης Γελαγώτης.
Άλλα Χρονογραφήματα του Αριστείδη Κυριαζή στην εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ»
Η περιπλάνηση της Σιγριανής Αρτέμιδος στον Βόσπορο
(http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/81882-i-periplanisi-tis-sigrianis-artemidos-ston-vosporo)
Περιπλάνηση από τον Γαλατά στην Αγιά Σοφιά
(http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/81470-periplanisi-apo-ton-galata-stin-agia-sofia)
Νήσος Αιολίς Λέσβος, η δε χώρα Λεσβία
(http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/81030-nisos-aiolis-lesvos-i-de-hora-lesvia)
Σάββατο 30 Ιανουαρίου 2016
Ιστορική περιήγηση στον Κόλπο Καλλονής (Μέρος 4ο)
(http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/80586-istoriki-periigisi-ston-kolpo-kallonis-meros-4o)
Σάββατο 16 Ιανουαρίου 2016
Ιστορική περιήγηση στον Κόλπο Καλλονής (Μέρος 3ο)
(http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/80164-istoriki-periigisi-ston-kolpo-kallonis-meros-3o)
Παρασκευή
01 Ιανουαρίου 2016
Ιστορική περιήγηση στον Κόλπο Καλλονής (Μέρος 2ο)
(http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/79788-istoriki-periigisi-ston-kolpo-kallonis-meros-2o)
Σάββατο 19 Δεκεμβρίου 2015
Ιστορική περιήγηση στον Κόλπο Καλλονής (1ο)
(http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/79481-istoriki-periigisi-ston-kolpo-kallonis-1o)
Σάββατο 21 Νοεμβρίου 2015 | Γράφει: Αριστείδης Κυριαζής
Το Πλωμάρι πρωτοστάτησε στην απελευθέρωση της Λέσβου το 1912.(http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/78528-plomari-protostatise-stin-apeleytherosi-tis-lesvoy-1912)
Από 8 Νοεμβρίου μέχρι 24 Δεκεμβρίου 1912, σταδιακά
απελευθερώθηκε η Λέσβος.
Σάββατο 24 Οκτωβρίου 2015 | Αριστείδης Κυριαζής
Άγιος Ιγνάτιος ο Αγαλλιανός, ο πρώτος σχολάρχης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (2ο)
Άγιος Ιγνάτιος ο Αγαλλιανός, ο πρώτος σχολάρχης στην Οθωμανική Αυτοκρατορία (1ο)
(http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/77142-agios-ignatios-o-agallianos-o-protos-sholarhis-stin-othomaniki-aytokratoria).
Σάββατο 12 Σεπτεμβρίου 2015
Από την εκδήλωση του Συλλόγου Καλλονιατών για τους πρόσφυγες: «Όπως τότε και τώρα!» (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/76170-lesvos-kai-mytilinaion-aigialos-apo-tin-ekdilosi-toy-syllogoy-kalloniaton).
Παρασκευή 28 Αυγούστου 2015
Η Σκάλα Σκαμιάς σε καρτ ποστάλ πριν από το 1897! (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/75656-i-skala-skamias-se-kart-postal-prin-apo-1897).
Σάββατο 04 Ιούλιος 2015
«Άρατε πύλας» στην Κουρνέλα Πλωμαρίου (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/74234-arate-pylas-stin-koyrnela-plomarioy).
Σάββατο 20 Ιούνιος 2015
Παναγιά η Κωλοπανού στα Σουμούρια Καλλονής (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/73798-panagia-i-kolopanoy-sta-soymoyria-kallonis).
Σάββατο 06 Ιούνιος 2015
Τέσσερα αδέλφια του Αγίου Ιγνατίου και οι τέσσερις πρώτοι μουσουλμάνοι στα Σουμούρια (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/73308-tessera-adelfia-toy-agioy-ignatioy-kai-oi-tesseris-protoi-moysoylmanoi-sta).
Σάββατο 23 Μαΐου 2015
Χετταίοι πορφυροβαφείς στο ναό της Αφροδίτης στη Λέσβο το 1300 π.Χ. (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/72918-hettaioi-porfyrovafeis-sto-nao-tis-afroditis-sti-lesvo-1300-p-h).
Σάββατο 09 Μαΐου 2015
Η Λέσβος (Lazpa) των Χετταίων ορίζεται το 1300 π.Χ. ως χώρα και ως πόλις (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/72446-i-lesvos-lazpa-ton-hettaion-orizetai-1300-p-h-os-hora-kai-os-polis).
Σάββατο 25 Απριλίου 2015
Λέσβος πόλις, σε ιστορικές καταγραφές από τον 2ο μ.Χ. αιώνα! (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/72032-lesvos-polis-se-istorikes-katagrafes-apo-ton-2o-m-h-aiona).
Σάββατο 04 Απριλίου 2015
Λεσβόριον, της αρχαίας πόλεως Λέσβου το όριον! (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/71411-lesvorion-tis-arhaias-poleos-lesvoy-orion).
Σάββατο 21 Μαρτίου 2015
«Έρυ πάλε» μαζί Ακρασιώτες, Μποριανοί και Παλαιοχωρίτες (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/70953-ery-pale-mazi-akrasiotes-mporianoi-kai-palaiohorites).
Σάββατο 07 Μαρτίου 2015
Σύλλογος Καλλονιατών από το 1962 και Πολιχνίτου από το 1955 (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/70352-syllogos-kalloniaton-apo-1962-kai-polihnitoy-apo-1955).
Σάββατο 21 Φεβρουαρίου 2015
Η πώληση της βραχονησίδας «Πάμφιλος», η Παμφυλίς Δαμοφύλη και ο Οθωμανός Μπαλτάογλου (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/69852-i-polisi-tis-vrahonisidas-pamfilos-i-pamfylis-damofyli-kai-o-othomanos).
Σάββατο 07 Φεβρουαρίου 2015
Σιγοτραγουδώντας με τη χορωδία του «Αλκαίου» Πλωμαρίου (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/69382-sigotragoydontas-me-ti-horodia-toy-alkaioy-plomarioylesvos-kai-mytilinaion).
Σάββατο 24 Ιανουαρίου 2015
Ο φιλόσοφος Αριστοτέλης στη Σκάλα Καλλονής (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/68880-o-filosofos-aristotelis-sti-skala-kallonis).
Σάββατο 17 Ιανουαρίου 2015
Άγνωστο παραμένει πού ακριβώς στη Λέσβο βρέθηκε το 1865 η «Άρτεμις της Λέσβου» (http://www.emprosnet.gr/blogs/me-ypografi/68597-agnosto-paramenei-poy-akrivos-sti-lesvo-vrethike-1865-i-artemis-tis-lesvoy).
Σάββατο 13 Δεκεμβρίου 2014
Τα Ελευθέρια της Λέσβου στις 8 Δεκεμβρίου και όχι στις 8 Νοεμβρίου (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/67533-ta-eleytheria-tis-lesvoy-stis-8-dekemvrioy-kai-ohi-stis-8-noemvrioy).
Σάββατο 29 Νοεμβρίου 2014
Η συμβολή του Καλλονιάτη Ορέστη Κυπριανού στην απελευθέρωση του 1912 (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/66926-i-symvoli-toy-kalloniati-oresti-kyprianoy-stin-apeleytherosi-toy-1912).
Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2014
Τι υπονοεί μια φωτογραφία τού 1941 στο Κεράμι Καλλονής (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/66406-ti-yponoei-mia-fotografia-toy-1941-sto-kerami-kallonis).
Σάββατο 18 Οκτωβρίου 2014
«Τι να τα κάνω τα καλά», από το Αγιασώτικο Θέατρο σε βιβλίο και τανάπαλιν (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/65287-ti-na-ta-kano-ta-kala-apo-agiasotiko-theatro-se-vivlio-kai-tanapalin).
Σάββατο 04 Οκτωβρίου 2014
Με τα σαντούρια του Δημήτρη Κοφτερού στον Μπουρό Πλωμαρίου (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/64736-me-ta-santoyria-toy-dimitri-kofteroy-ston-mpoyro-plomarioy).
Σάββατο 06 Σεπτεμβρίου 2014
O Λέσβιος Λαομέδων τιμήθηκε με τον λέοντα της Αμφίπολης (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/63530-o-lesvios-laomedon-timithike-me-ton-leonta-tis-amfipolis).
Σάββατο 23 Αυγούστου 2014
Γαϊδουροδρομίες στην Μόσ’να της Αγίας Παρασκευής (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/62854-gaidoyrodromies-stin-mosna-tis-agias-paraskeyis).
Σάββατο 09 Αυγούστου 2014
Η Άρτεμις Λαφρία της Λέσβου στην Κωνσταντινούπολη από το 1865 (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/62526-i-artemis-lafria-tis-lesvoy-stin-konstantinoypoli-apo-1865).
Σάββατο 14 Ιούνιος 2014
Τα χωριά του Δήμου Μυτιλήνης το έτος 1548 (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/60188-ta-horia-toy-dimoy-mytilinis-etos-1548).
Σάββατο 17 Μαΐου 2014
Τα χωριά του Δήμου Κεραμειών τα έτη 1548, 1567, 1653 και 1672 (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/59141-ta-horia-toy-dimoy-kerameion-ta-eti-1548-1567-1653-kai-1672).
Σάββατο 03 Μαΐου 2014
Τα χωριά του Δήμου Βασιλικών τα έτη 1548, 1567 και 1672 (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/58536-ta-horia-toy-dimoy-vasilikon-ta-eti-1548-1567-kai-1672).
Σάββατο 05 Απριλίου 2014
Λέσβος και Μυτιληναίων Αιγιαλός Τα χωριά του Δήμου Κόρακα το έτος 1548 (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/57497-lesvos-kai-mytilinaion-aigialos-ta-horia-toy-dimoy-koraka-etos-1548).
Σάββατο 22 Μαρτίου 2014
Τα χωριά του Δήμου Μολύβου των ετών 1548, 1581, 1620 και 1672 (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/56855-ta-horia-toy-dimoy-molyvoy-ton-eton-1548-1581-1620-kai-1672).
Σάββατο 25 Ιανουαρίου 2014
Τα πρακτικά του συνεδρίου για τον Βενιαμίν Λέσβιο στο περιοδικό «Αγία Σιών» (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/54506-ta-praktika-toy-synedrioy-gia-ton-veniamin-lesvio-sto-periodiko-agia-sion).
Σάββατο 11 Ιανουαρίου 2014
Ο Πλωμαρίτης ποιητής Γιώργος Ζεϊμπέκης (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/53958-o-plomaritis-poiitis-giorgos-zeimpekis).
Σάββατο 28 Δεκεμβρίου 2013
Βραδιά θεάτρου στο Γιαλό Ερεσού (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/53543-vradia-theatroy-sto-gialo-eresoy).
Σάββατο 14 Δεκεμβρίου 2013
Περιήγηση στα Δάφια της Δαφνίας Αρτέμιδος (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/53122-periigisi-sta-dafia-tis-dafnias-artemidos).
Σάββατο 14 Δεκεμβρίου 2013
Εκατό χρόνια από τότε που κτίστηκε το εξωκκλήσι της Παναγιάς Γοργόνας (http://www.emprosnet.gr/blogs/me-ypografi/53114-ekato-hronia-apo-tote-poy-ktistike-exokklisi-tis-panagias-gorgonas).
Σάββατο 30 Νοεμβρίου 2013
Ο Ερέσιος οπλαρχηγός του 1912 Γιάννης Χατζηγιάννης (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/52645-o-eresios-oplarhigos-toy-1912-giannis-hatzigiannis).
Σάββατο 23 Νοεμβρίου 2013
Ο Μανιάτης οπλαρχηγός τού 1912 Καπετάν Κώστας Μουνδραίος (http://www.emprosnet.gr/blogs/me-ypografi/52364-o-maniatis-oplarhigos-toy-1912-kapetan-kostas-moyndraios).
Παρασκευή 08 Νοεμβρίου 2013
Ο Πλωμαρίτης οπλαρχηγός τού 1912 Δημήτριος Στεφάνου (http://www.emprosnet.gr/blogs/me-ypografi/51804-o-plomaritis-oplarhigos-toy-1912-dimitrios-stefanoy).
ΑΠΟ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΚΥΡΙΑΖΗ
«Η ΕΡΑΤΩ ΕΙΣ ΛΕΣΒΟΝ ΚΑΙ ΕΙΣ ΤΟΝ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΩΝ ΑΙΓΙΑΛΟΝ»
Εικονογραφία της ζωγράφου Άντζυς Ραυτοπούλου στη σελ.39 του βιβλίου.
Συγχαίρουμε τον άξιο Λέσβιο συγγραφέα, που με την πνευματική του προσφορά τιμά το Νησί μας.
