ΚΥΡΙΑΖΗ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ «ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ ΚΑΛΛΟΝΗΣ» (1ο και 2ο)

ΟΜΙΛΙΑ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΚΥΡΙΑΖΗ (1ο και 2ο)

     

Από το συμπατριώτη μας καθηγητή φυσικό και ερευνητή συγγραφέα Αριστείδη Κυριαζή λάβαμε και αναδημοσιεύουμε τα παρακάτω ιστορικά στοιχεία για την περιοχή του Κόλπου Καλλονής Λέσβου, τα οποία παρουσίασε σε εκδήλωση Λεσβίων στις 6/12/2015 στην Αθήνα και δημοσιεύονται σε τέσσερις συνέχειες στην εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» Λέσβου, στη στήλη ΑΠΟΨΕΙΣ / ΧΡΟΝΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ (http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/79481-istoriki-periigisi-ston-kolpo-kallonis-1o,http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/79788-istoriki-periigisi-ston-kolpo-kallonis-meros-2o). Δημοσιεύουμε τώρα το πρώτο και δεύτερο μέρος. Σύντομα θα προσθέσουμε το τρίτο και τέταρτο. Τέλος, συγχαίρουμε τον εκλεκτό Λέσβιο λόγιο για την εξαιρετική ερευνητική εργασία και τον ευχαριστούμε που μας στέλνει συχνά κείμενά του και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.     

Λέσβος και Μυτιληναίων Αιγιαλός

                        Ιστορική περιήγηση στον Κόλπο Καλλονής (1^ο)

                                                                                            Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις

     Στις 6-12-2015 πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα μία ενδιαφέρουσα εκδήλωση, που διοργάνωσαν η ΟΛΣΑ και οι σύλλογοι Καλλονιατών και Αγίας Παρασκευής Λέσβου, με θέμα «Βιοποικιλότητα και άνθρωποι, ο παράδεισος του υδροβιότοπου Κόλπου Καλλονής». Από την εκδήλωση αυτή παραθέτω σε συνέχειες την ομότιτλη ομιλία μου:

Φ.1: Μπρούτζινο νόμισμα Πύρρας 4^ου αι. π.Χ.

        1.- Μάκαρα: Το 1826 π.Χ., ο καταγόμενος από την Αίγυπτο γιος του Ήλιου, ο Μάκαρ, λόγω της συμμετοχής του στο φόνο ενός αδελφού του, κατέφυγε από τη Ρόδο στη Λέσβο με τους γιους του Έρεσο, Κερδόλαο και λοιπούς και με τις κόρες του Ίσσα, Άντισσα, Αρίσβη, Μήθυμνα, Μιτυλήνη και Μεγακλώ, βρίσκοντας το νησί έρημο, ακατοίκητο και ονομαζόμενο Λασία από τα δάση του. Σε απόσπασμα ποιήματος που αποδίδεται στον Αλκαίο αναφέρεται ότι: «η δολοπλόκος Κύπρις Αφροδίτη ήλθε σανδαλοφορούσα στη Λέσβο, στου Μάκαρα το νησί» ("Μάκαρος ἔπελθε νᾶσον", Ὀξύρρυγχος 2378). Σήμερα η δυτική παραλία, από την είσοδο του Κόλπου Καλλονής με τα υπάρχοντα λείψανα Μυκηναϊκών τάφων, ονομάζεται Μάκαρα.

Φ.2: Τα Μάκαρα στη δυτική παραλία του Κόλπου Καλλονής.

        2.- Αποθήκα: Τέσσερα χιλιόμετρα βόρεια από τα Μάκαρα, στη δυτική ακτή του Κόλπου, συναντούμε την Αποθήκα με τον καλόχτιστο ροδότοιχο λεσβίας δομής και τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας στυπτηρίας της ρωμαϊκής εποχής.

Φ.3: Καλόχτιστος ροδότοιχος Αποθήκας Λέσβου.

Φ.4: Στυπτηρίας εργαστήριο στην Αποθήκα Λέσβου.

        3.- Ίσσα: Δέκα χιλιόμετρα βορειοανατολικά της Αποθήκας, δεσπόζει σε 1,5 χιλιόμετρο από την ακτή το Παλαιόκαστρο της Ίσσας με το βραχώδες ομοίωμα ανθρώπινου προσώπου, που είναι διερευνήσιμο αν είναι φυσικό ή τεχνητό.

Φ.5: Φυσικό ή τεχνητό βραχώδες ομοίωμα ανθρώπινου προσώπου στο Παλαιόκαστρο της Ίσσας.

        Δυτικά και παράλληλα στα εικονιζόμενα στη διπλανή φωτογραφία βράχια του Παλαιόκαστρου συναντούμε τη νότια πύλη με τα εννέα σκαλοπάτια της, που οδηγεί στα θεμέλια των εννέα δωματίων του ανακτόρου της Ίσσας, τα οποία σχεδίασε το 1890 ο Γερμανός αρχαιολόγος Robert Koldewey και ο αρχαιολόγος Δημήτρης Κοντής θεώρησε σύγχρονα των ανακτόρων της Θερμής και της Αρίσβης.

Φ.12: Τα θεμέλια του παλατιού των εννέα δωματίων στο Παλαιόκαστρο της Ίσσας.

Φ.6: Η Ερατώ στο ένατο λαξευμένο σκαλοπάτι της Πύλης του Παλαιόκαστρου της Ίσσας.

Φ.11: Στο τέλος του χωματόδρομου, δεξιά η λευκή αποθήκη, αριστερά τα βράχια του Παλαιόκαστρου 
και πάνω η κορυφή Καρύδι της Ίσσας.

        Τη Νύμφη Ίσσα, την κόρη του Μάκαρα, ερωτεύθηκε ο Φοίβος, ο θεός του φωτός και του ήλιου, ο Απόλλων, που την ξεπλάνεψε έχοντας πάρει μορφή αγρότη με γερακίσια φτερά και ρίχνοντας πάνω του ως ποιμένας ράχη λιονταριού, όπως ιστορεί ο Λατίνος Οβίδιος τον 1ο π.Χ. αιώνα. Την Ίσσα ερωτεύθηκε και ο φτερωτός απεσταλμένος του Δία, ο νεκροπομπός θεός Ερμής, και μαζί της απέκτησε τον σπουδαίο μάντη Πρύλι. Όπως έγραψε τον 4ο π.Χ. αιώνα ο Λυκόφρων ο Χαλκιδεύς, όταν ο Αγαμέμνων επισκέφθηκε την Ίσσα για να πάρει χρησμό, ο Πρύλις μάντεψε ότι η Τροία θα πέσει τότε και μόνον τότε, εφόσον οι Αχαιοί κατασκευάσουν τον Δούρειο Ίππο.

Φ.7: Ο μάντης Πρύλις της Ίσσας Λέσβου.

         4.- Πόλις Λέσβος: Το 1349 π.Χ. ήλθε με Πελασγούς αποίκους από τη Θεσσαλία ο Λέσβος, γιος του Λαπίθου και εγγονός του Αιόλου, και παντρεύτηκε την Μήθυμνα. Το 1300 π.Χ. σε δύο πινακίδες σφηνοειδούς γραφής των Χετταίων καταγράφεται η νήσος και η πόλις Lazpa, ονομασία που αναγνωρίσθηκε διεθνώς ως η νεότερη ετυμολόγηση της Λέσβου.

Φ.8: Πήλινη πινακίδα των Χετταίων με σφηνοειδή γραφή.

 

        H πόλις Λέσβος αναφέρεται τον 2ο μ.Χ. αιώνα από τον Αίλιο Ηρωδιανό. Αργότερα από τους Ησύχιο Αλεξανδρινό, Στέφανο Βυζάντιο, Ευστάθιο Κατάφλωρο και Δημήτριο Τρικλίνιο και σε χάρτες, όπως του Vincenzo Coronelli το 1696, με τη νήσο Mitilene και στο κέντρο της την πόλη Lesbo, δίπλα στο Castel Caloni. Το 1782, ο Γάλλος Choiseul Gouffier γράφει: «Αν είχε ποτέ υπάρξει αυτή η πόλη, είναι πιθανόν ότι θα ήταν κτισμένη στο κέντρο του νησιού, από τον φόβο των πειρατών, κατά τη συνήθεια των πρώτων κατοίκων της Ελλάδας. Όταν έπαψε αυτός ο φόβος, οι τελευταίοι έχτισαν στην άκρη της θάλασσας καινούριες πόλεις, η ευτυχέστερη κατάσταση των οποίων προκάλεσε την εγκατάλειψη της πόλης Λέσβου».

Φ.9: Η Λάζπα (Λέσβος) σε Χεττιτικές ονομασίες (Πάπυρος Λαρούς - Μπριτάννικα).

        Σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου του Τορόντο Hugh Mason: «Ο Όμηρος υμνεί την Λέσβο όπως αυτή αναφέρεται και στα Χεττιτικά κείμενα, ως "καλοκτισμένη" (ἐϋκτιμένη), όπως περιγράφουμε μία πόλη και ως κράτος ή "ἕδρα" (=ἕδος -- Ὁμήρου «Ἰλιὰς», ραψ. Ω, στίχ. 544: «…ὅσσον Λέσβος ἄνω Μάκαρος ἕδος ἐντὸς ἐέργει…») ενός βασιλιά, του Μάκαρα. Αν και οι θέσεις στο νησί της εποχής του Χαλκού δεν έχουν διερευνηθεί επαρκώς, θα πρέπει να αναζητήσουμε έναν τόπο κατάλληλο για την ύπαρξη ενός ανατολικού τύπου περιφρουρούμενου παλατιού-ακροπόλεως».  

Φ.10: Η πόλις Lesbo του I. Laurenbergio (1590-1658).

        Υποθέτω ότι μία πιθανή θέση για την πόλη Lazpa μπορεί να θεωρηθεί το βουνό της κατά τον Διόδωρο Σικελιώτη πρώτης πρωτεύουσας της Λέσβου, της "περιρρύτου" κατά τον Λυκόφρονα πόλεως Ίσσας με το μη ελληνικό όνομα, το οποίο σημαίνει οχυρό κοντά σε νερά. Η Lazpa παραπέμπει σε δύο άλλες ονομασίες της Λέσβου, στην ομόηχη "Λασία" και στην "Ἱμερτὴ" (επιθυμητή), όπως επιθυμητή στους Απόλλωνα και Ερμή είναι η Ίσσα και επίσης επιθυμητή σημαίνει στα Χεττιτικά η ρίζα lazzi-!

                                                                                                            Αριστείδης Κυριαζής

aristeidis2007@gmail.com

ßß 

Λέσβος και Μυτιληναίων Αιγιαλός

                                               

Ιστορική περιήγηση στον Κόλπο Καλλονής (2^ο)

                                                                                                                                                                       

Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις

               

 Συνεχίζω με το δεύτερο μέρος της ομότιτλης ομιλίας μου:

        5.- Μπεκήρ Αγάδες: Βόρεια της Ίσσας, διακόσια μέτρα δυτικά από το γεφύρι της Ποταμιάς, στέκει ερειπωμένο το αρχοντικό των Μπεκήρ Αγάδων, των εξισλαμισμένων ντόπιων χριστιανών που διοίκησαν τον 19ο αιώνα από τα Δάφια με τον Ναζίρη Μπεκήρ Αγά όλο το νησί. Για τα καλοκαίρια οι Μπεκήρηδες είχαν και εξοχικό στην Καλή Λαγκάδα, δίπλα στην Κρυφή Παναγιά.
 

Φ.13: Το αρχοντικό του Μπεκήρ Αγά στην Ποταμιά της Καλής Λαγκάδας.

                                                                                  

Φ.14: Η Κρυφή Παναγιά στην Καλή Λαγκάδα.

        6.- Δαφνία Αρτέμιδα: Στα Δάφια, δίπλα από την εκκλησία της Αγίας Παρασκευής βρίσκονται τα θεμέλια του Τζαμιού που κατεδαφίστηκε το 1935 και κάτω από αυτά τα θεμέλια του αρχαίου ναού της Δαφνίας Αρτέμιδος, από την οποία ονομάστηκαν τα Δάφια. Η Δαφνία Άρτεμις, σύμφωνα με μια επιγραφή των προπυλαίων του Τζαμιού, ονομάσθηκε «ξύμβουλος», επειδή μάντευε τα μελλούμενα.
 

Φ.15: Η Αγία Παρασκευή των Δαφίων δίπλα από τα θεμέλια της Δαφνίας Αρτέμιδος.

     

Φ.16: Τρίτο θωράκιο, στο νότιο εσωτερικό τοίχο αυλής του Δ. Γεωργαντά.      

        7.- Η Μονή του Λειμώνα: Βορειοδυτικά από τα Δάφια, ο Άγιος Ιγνάτιος ο Αγαλλιανός έκτισε το 1523, εξήντα ένα χρόνια μετά την κατάληψη της Λέσβου από τους Οθωμανούς, το γυναικείο Μοναστήρι της Μυρσινιώτισσας και το 1526 το ανδρικό του Λειμώνα στα ερείπια των εκκλησιών της Παναγίας και του Ταξιάρχη Μιχαήλ.

     

Φ.17: Άγιος Ιγνάτιος Αγαλλιανός, ιδρυτής Μονής Μυρσινιώτισσας και Μονής Λειμώνος.

        Εκεί λειτούργησαν, με πρώτο Σχολάρχη τον Ηγούμενο και μετέπειτα Μητροπολίτη Μηθύμνης Ιγνάτιο, η πρώτη σχολή θηλέων σε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία και η πρώτη σχολή αρρένων στη Λέσβο, η Λειμωνιάς. Ο Ζακυνθινός καλόγερος και δάσκαλος του Γένους Παχώμιος Ρουσάνος υποχρεώθηκε από τον Άγιο "δολίως καὶ δαιμονίως", όπως έγραψε σε μια οργισμένη επιστολή του, να διδάξει το 1545 στην Λειμωνιάδα σε παιδιά, παρά το ότι θεωρούσε ότι είναι "ἄκοσμον τῷ μοναχῷ μανθάνειν κοσμικὰ παιδία".

Φ. 18: Μονή Λειμώνος

        8.- Καραβούλια: Στο βόρειο μυχό του Κόλπου, δύο χιλιόμετρα δυτικά της Σκάλας Καλλονής, κάτω από το παλιό εξωκκλήσι του Αγίου Γεωργίου διακρίνονται τα θεμέλια της Μονής Παρασιγίου του 14ου αιώνα, για την οποία σε Συναξάριο της Κωνσταντινούπολης του 10ου αιώνα αναφέρεται το θαύμα του Αγίου Γεωργίου με τη σωτήρια διακτίνιση, την αστραπιαία μεταφορά του Λέσβιου χριστιανού νεανίσκου από την Κρήτη στη Λέσβο.

Φ.19: Άγιος Γεώργιος Παρασιγίου στο Δέλτα των ποταμών.

        Σε εικόνες εκκλησιών της Λέσβου διακρίνεται ο νεανίσκος να κρατά την κανάτα, που επίσης διακτινίστηκε, με την οποία κερνούσε κρασί στους Σαρακηνούς απαγωγείς του στην Κρήτη.

  

Φ.20: Άγιος Γεώργιος της Μονής Παρασιγίου με τον Νεανίσκο.

          

        Δύο χιλιόμετρα βόρεια από τα Καραβούλια, νοτιοανατολικά από το Μετόχι των Αγίων Αναργύρων της Μονής Λειμώνα, πρέπει να υπήρχε νεκρομαντείο κάτω από την περιοχή «Ρέσσες», τις αναιρέσεις των νεκρών, στη θέση Μάρμαρο, όπου τα νερά από τις Λίμνες σμίγουν με τον Αλευροπόταμο και τον Καθάριο, που πηγάζουν από την Ερμοπύλη και στη συνέχεια τα δυο ποτάμια στον Αχερώνα της Αχερώνης χύνονται.

Φ.21: Λίμνες, Ρέσσες, Καθάριος, Αλευροπόταμος, Αχερώνας, Μάρμαρο. Χάρτης Χρήστου Τραγέλλη.

        Οι μοναδικές διασωζόμενες στη Λέσβο φυσικές Λίμνες δεν είναι άλλες από τις Αχερούσιες.

Φ.22: Λίμνες Καλλονής.

        Στα Καραβούλια, ερεύνησαν το 345-343 π.Χ. τον βιότοπο του Κόλπου ο Σταγειρίτης Αριστοτέλης και ο Ερέσιος Θεόφραστος, χαρακτηριζόμενοι αντίστοιχα θεμελιωτές της Βιολογίας και της Βοτανικής. Επιβάλλεται να ιδρυθούν από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου αντίστοιχα Κέντρα Ερευνών, για τη συνέχιση των μελετών του πλούσιου βιότοπου που πραγματοποίησαν οι δύο φιλόσοφοι, οι οποίοι ασφαλώς δεν θα περίμεναν ότι θα περνούσαν 2.360 χρόνια από τότε μέχρι σήμερα, χωρίς να έχει οργανωθεί τουλάχιστον ένα εκπαιδευτικό εργαστήριο στον τόπο που εκείνοι ερεύνησαν. Στη Σκάλα Καλλονής στήθηκε πέρυσι από τον ομώνυμο σύλλογο η εικονιζόμενη προτομή του Αριστοτέλη, που φωτογράφησε η Ερατώ.

Φ.23: Αριστοτέλης, Σκάλα Καλλονής.

        9.- Αρίσβη και Παλαιόκαστρο Καλλονής: Δίπλα στο χωριό Αρίσβη δεσπόζει η Αρίσβη του 8ου π.Χ. αιώνα, με τον «μύθο του αμύθητου θησαυρού», που αποκαλύπτεται σε χάσμα των τειχών κάθε Πάσχα, αλλά μόνο για όσο χρόνο ψάλλει ο ιερέας το «Χριστός Ανέστη». Στους πρόποδές της ήταν η πόλις Καλλονή, το Κάστρο της οποίας αναφέρει το 1334 ο Βασιλεύς του Βυζαντίου Ιωάννης Καντακουζηνός και την οποία ο Βυζαντινός ιστορικός Λαόνικος Χαλκοκονδύλης χαρακτηρίζει "πόλιν τῆς Λέσβου εὐδαίμονα" όταν το 1450 την κατέστρεψε εκ θεμελίων ο ναύαρχος του Οθωμανικού στόλου Βούλγαρος εξωμότης Σουλεϊμάν Μπαλτάογλου.

Φ.24: Τείχη αρχαίας Αρίσβης.

        10.- Γέρνα: Βορειοανατολικά της Αρίσβης υπάρχουν τα θεμέλια της Γέρνας, που αναφέρει το 1620 ο Μητροπολίτης Μηθύμνης Γαβριήλ Σουμαρούπα. Οι κάτοικοί της, μαζί με εκείνους των χωριών Αγόρατου και Αγίου Δημητρίου, έκτισαν το 1644 την Αγία Παρασκευή.

Φ.25: Σχολείο Αγίας Παρασκευής Λέσβου.

        Παλαιότερα το 1591 η Γέρνα, κατά τον Σταύρο Καρυδώνη, βρισκόταν ανατολικά του Τσικνιά, δύο χιλιόμετρα από τις εκβολές, κοντά στην πόλη Γέρην του ομώνυμου ήρωα της Λέσβου, του γιου του Ποσειδώνα, στην περιοχή όπου υπάρχει σήμερα το εξωκκλήσι του «Χριστού τ' Αρακλή», που δηλώνει την έντονη λατρεία των Λεσβίων στον μυθικό Ηρακλή.

 

             Φ.26: Εκβολές ποταμού Τσικνιά.                                                      Φ.27: Η Αγία Τράπεζα στον «Χριστό τ’ Αρακλή».

        Συνεχίζεται στις επόμενες επισημάνσεις (3ο και 4ο μέρος).

                                                                                                Αριστείδης Κυριαζής

aristeidis2007@gmail.com

ΚΟΥΡΑΜΠΙΕΔΕΣ ΜΑΡΙΤΣΑΣ

ΟΙ ΚΟΥΡΑΜΠΙΕΔΕΣ ΤΗΣ ΣΥΜΠΕΘΕΡΑΣ

  

Συνταγή για κουραμπιέδες, παραδοσιακό γλυκό των χριστουγεννιάτικων εορτών συνήθως, μας έδωσε η συμπεθέρα Μαρίτσα Φατούρου-Πάσχου, που κατάγεται από την Πάλαιρο Αιτωλοακαρνανίας και ζει στην Πάτρα. Στην ιδιαίτερη πατρίδα της, οι κουραμπιέδες, τυλιγμένοι σε σελοφάν ένας-ένας και στολισμένοι με ένα ανθάκι, είναι και κέρασμα του γάμου, που το προσφέρουν σε όλους τους καλεσμένους μαζί με τη μπομπονιέρα. Το συμβολικό άσπρο χρώμα και η γλυκιά γεύση της ζάχαρης άχνης, το καλαίσθητο περιτύλιγμα κι η νοστιμιά των κουραμπιέδων ομορφαίνουν και γλυκαίνουν τη μέρα της χαράς των νεονύμφων. Ας δούμε παρακάτω πώς τους φτιάχνει η Μαρίτσα…

    

Α. Υλικά: (30 κουραμπιέδες)                                            

• 800 gr αγνό βούτυρο γάλακτος

• 300 gr φυτίνη

• 1 φλυτζανάκι του καφέ ζάχαρη άχνη για τη ζύμη

• 1½ κιλό ζάχαρη άχνη για το πασπάλισμα

• 2 κρόκους αυγών

• 1 φλυτζανάκι του καφέ ούζο

• 4 βανίλιες

• 1½ κιλό αλεύρι ΑΛΑΤΙΝΙ και ΦΑΡΙΝ-ΑΠ

• 1 κουταλιά (1 φακελάκι) μπέκιν-πάουντερ

• 3 φλυτζάνια αμύγδαλα ξεφλουδισμένα και καβουρδισμένα

• 1 μεγάλη λαδόκολλα

 

Β. Εκτέλεση:

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ:

1. α) Βγάζουμε το βούτυρο γάλακτος και τη φυτίνη από το ψυγείο, για να πάρουν θερμοκρασία του περιβάλλοντος. β) Κοσκινίζουμε το αλεύρι. γ) Καβουρδίζουμε τα αμύγδαλα (αγοράζουμε ξεφλουδισμένα) και τα κόβουμε σε τρία κομμάτια. δ) Συγκεντρώνουμε στο τραπέζι όλα τα υλικά.

ΖΥΜΩΜΑ ΚΑΙ ΠΛΑΣΙΜΟ:

2. Σε μπολ ή στο μίξερ βάζουμε το βούτυρο γάλακτος, τη φυτίνη και 1 φλυτζανάκι του καφέ ζάχαρη άχνη και χτυπάμε 15΄-30΄ λεπτά στο μίξερ, μέχρι να γίνει πολύ άσπρο το μείγμα. Μετά ρίχνουμε έναν-έναν τους κρόκους αυγών χωρίς τα ασπράδια, το ούζο και τις βανίλιες και χτυπάμε καλά το μείγμα.

3. Βάζουμε σε μια λεκάνη το αλεύρι κοσκινισμένο, το ανακατεύουμε με το μπέικιν-πάουντερ, κάνουμε στη μέση μία λακκούβα, ρίχνουμε το μείγμα από το μίξερ και ζυμώνουμε με τα χέρια 5΄ λεπτά περίπου, μέχρι να γίνει μαλακή η ζύμη. Τέλος, ρίχνουμε τα ξεφλουδισμένα και καβουρδισμένα αμύγδαλα κι ανακατεύουμε, να πάνε παντού.

4. Πλάθουμε τους κουραμπιέδες σε μέγεθος όσο ένας μεγάλος κεφτές (όχι απλωτός), τους ζουλάμε λίγο στο κέντρο με το δάχτυλο και τους αραδιάζουμε σε ταψί στρωμένο με λαδόκολλα.

   

ΨΗΣΙΜΟ ΚΑΙ ΠΑΣΠΑΛΙΣΜΑ:

5. Προθερμαίνουμε για 15΄λεπτά το φούρνο  στους 180° βαθμούς Κελσίου.

6. Ψήνουμε τους κουραμπιέδες στους 180° βαθμούς Κελσίου (σε φούρνο αέρος στους 150° βαθμούς Κελσίου) για 20΄-25΄ λεπτά, μέχρι να ροδίσουν. Αν βάλουμε περισσότερα του ενός ταψιά, στα 15΄λεπτά τους αλλάζουμε θέση και συνεχίζουμε το ψήσιμο.  

7. Μόλις ροδίσουν, σβήνουμε το φούρνο, βγάζουμε το ταψί αμέσως και τους αφήνουμε λίγο (10΄ λεπτά) να κρυώσουν.

8. Ρίχνουμε σε ένα ταψάκι το 1½ κιλό ζάχαρη άχνη και έναν-έναν κουραμπιέ τον γυρίζουμε μέχρι να σκεπαστεί καλά με άχνη. Τους τοποθετούμε σε απλωτό σκεύος και τους πασπαλίζουμε κι από πάνω με άχνη.

9. Γίνονται πολύ αφράτοι κι είναι ιδανικό κέρασμα επισκέπτη ένας κουραμπιές σε πιατάκι ή πολλοί ως δώρο σε κουτί.    

Καλή Επιτυχία και Καλοφάγωτοι!

ΕΥΧΕΣ ΣΩΤΗΡΗ ΚΑΙ ΜΑΡΙΑΣ ΣΑΧΑ-ΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ

 

Η εκλεκτή φίλη, η φιλόλογος συγγραφέας και ζωγράφος Μαρία Ν. Σαχά-Γιαννοπούλου και ο σύντροφος της ζωής της Σωτήρης Γιαννόπουλος, φιλόλογος και λόγιος, μας έστειλαν ευχές. Τους ευχαριστούμε και αντευχόμαστε να είναι υγιείς και δημιουργικοί όλο το 2016.

Εμπλουτισμένη επανέκδοση ποιημάτων, πεζών και ζωγραφικής 
της Μαρίας Ν. Σαχά - Γιαννοπούλου
Αθήνα 2015

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΓΙΑ ΓΕΝΙΑ ~ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΟΙΜΟΙΩΔΕΙΣ ΦΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ…

 

Να έχεις την ευχή μου, παιδί μου,

κι απ’ τα είκοσι τα νύχια μου!

ΓΕΝΟΣ - ΓΕΝΙΑ - ΣΟΪ - ΦΑΡΑ - ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ - ΣΠΙΤΙ

-Αν δεν παινέψεις το σπίτι σου, θα πέσει και θα σε πλακώσει.

-Απ’ αγκάθι βγαίνει ρόδο κι από ρόδο βγαίνει αγκάθι.

-Ας είναι πολύ το γένος μου, κι ας με μισεί ο κόσμος.

-Είδε ο γύφτος τη γενιά του κι αναγάλλιασε η καρδιά του.

-Είναι κακιά φάρα.

-Είναι ο συμπέθερος γενιά, όσο το αυγό προσφάι (δηλ. καθόλου).

-Είναι σοϊλής (από τρανό σόι).

-Η αρρώστια κι η αρχοντιά φαίνονται από μακριά.

-Η ομόνοια χτίζει σπίτι κι η διχόνοια το χαλάει.

-Η ρίζα θρέφει την κορφή κι η ρίζα την ξηραίνει,

  κι ας βρίσκεται στη γη χωστή και καταφρονεμένη (έμμετρη παροιμία Λέσβου).

-Κατά το πουλί η φωλιά του και κατά τον άνθρωπο το σπίτι του.

-Λάθος σας επαινέσανε το ιδικό σας σπίτι

  και σήκωσες τόσο ψηλά τη μακριά σου μύτη (έμμετρο δίστιχο Λέσβου).

-Μη μου πολυψηλώνεσαι, γιατί ψηλός δεν είσαι,

  και το χωριό σου είναι κοντά, και ξέρω τίνος είσαι (έμμετρη παροιμία).

-Να μην πολυπαινεύεσαι, και ξέρω τη γενιά σου,

  πόσες χιλιάδες κόνιδες έχ’ η βρακοθηλιά σου (έμμετρη παροιμία Λέσβου).

-Όλοι οι σκύλοι μια γενιά.

-Ο που τιμά το σπίτι του, τιμά τη γειτονιά του,

  τονε τιμά κι η γειτονιά και χαίρεται η καρδιά του (έμμετρη παροιμία).

-Πάρε σκυλί από μαντρί, γυναίκα από σόι.

-Σαν σε τιμά το σπίτι σου, τιμά σε η γειτονιά σου,

  σαν σε τιμά η γειτονιά, τιμά σε ο κόσμος όλος (έμμετρη παροιμία).   

-Σόι πάει το βασίλειο (οικογενειακά ελαττώματα ή προτερήματα).

-Το σόι σώζεται.

                 

ΜΑΝΑ

-Απ’ όλα τα μυρωδικά κάλλιο μυρίζει η μάνα.

-Δες μάνα και πάρε κόρη.

-Η μάνα πονάει στην καρδιά κι η πεθερά στη φτέρνα.

-Καίγονται τα βουνά, καίγονται και τα φίδια; (μάνα, που γέννησε φίδι και το πέταξε στο βουνό, αγωνιά για το παιδί της σαν βλέπει φωτιά στο βουνό – αφήγηση Παλαιοχωρίου Λέσβου)

-Μάνα είναι μόνο μία!

-Να με κρατάει η μάνα μου, κι ας με κρατεί στ’ αγκάθια.

-Όσα σκεπάζει ο ουρανός, τόσα σκεπάζει η μάνα.

-Ποιο δάχτυλο θα κόψεις και δε θα πονέσει; (Η μάνα αγαπά όλα τα παιδιά το ίδιο)

ΠΑΤΕΡΑΣ

-Άκουε τον πατέρα σου κι ορμήνευε το γιο σου.

-Είναι σοφό το παιδί που κατανόησε τον πατέρα του (από αρχαία γνώμη).

ΑΔΕΛΦΙΑ

-Αδέλφια ενωμένα, σπίτια ευτυχισμένα.

-Αδέλφια χωρίς αγάπη, δέντρα χωρίς φύλλα.

-Αδελφός τ’ αδελφού βοήθεια.

-Δυο αδέλφια μάλωναν και δυο τρελοί χαιρόντουσαν.

-Η αδελφή τον αδελφό τον έχει εικόνα και σταυρό.

-Η αδελφή τον αδελφό χρυσό σταυρό τον έχει.

-Κρεμάστε τον αδερφό μου, γιατί εγώ ζαλίζομαι!

-Στην ένωση είναι δύναμη και στο γκρεμό λαχτάρα (αρμονική αδελφική σχέση).

-Τ’ αδέρφια όταν σμίγουνε, τριαντάφυλλα ανθισμένα.

-Τ’ αδέρφια σχίζουν τα βουνά και δέντρα ξεριζώνουν (στίχος δημοτικού τραγουδιού).

-Τον αδερφό σου αγάπαγε κι όχι το μερτικό του.

ΠΑΙΔΙΑ

-Αδύνατο είναι να γενεί χοίρου μαλλί μετάξι,

  και του χωριάτη το παιδί να ’χει αρχοντιά και τάξη (έμμετρη παροιμία).

-Αν κάμεις και καλά παιδιά, τα πλούτη τι τα θέλεις;

  Αν κάμεις και κακά παιδιά, τα πλούτη τι τα θέλεις; (έμμετρη παροιμία)

-Αν κάμεις τα καλά παιδιά, και τι το θες το έχει;

  Κι αν κάμεις τα κακά παιδιά, και τι το θες το έχει; (παραλλαγή της παραπάνω)

-Άπλωνε τα πόδια σου όσο φτάνει το πάπλωμά σου,

  κι αν περισσέψει πάπλωμα, κράτα για τα παιδιά σου (έμμετρη παροιμία).

-Έχεις παιδιά, να τα χαίρεσαι. Δεν έχεις, να χαίρεσαι.

-Η αλεπού και το παιδί της ένα τομάρι έχουνε.

-Η μάνα σ’ ήταν σκόρδου τσ’ η τσύρ’ς ήταν κρουμμύδ’
 τσι συ απού ποιον ιπήρις τσι γίν’τσις καραφύλλ’ (=γαρύφαλλο, παροιμία Παλαιοχωρίου Λέσβου).

-Θυμήσου τα δικά σου και συγχώρα τα παιδιά σου.

-Κάθε παιδί με το τυχερό του, κανένα δεν χάνεται.

-Κάνε παιδιά, να δεις καλό.

-Κακοῦ κόρακος κακὸν ὠὸν (αρχαιοελληνική παροιμία).

-Ο πατέρας εχάρτζεν το παιδίν ατ’ έναν αμπελώναν και το παιδίν εγούεψεν ας σον κύρ’ν ατ’ έναν βοτρύδ’ (Ποντιακή παροιμία για αχάριστο παιδί: Ο πατέρας χάρισε στο παιδί του ένα αμπέλι και το παιδί τσιγκουνεύτηκε στον πατέρα του ένα τσαμπί). 

-Παιδιά, παιδέματα.

-Πολλά παιδιά, πολλές έγνοιες.

-Τα παιδιά είναι ο καθρέφτης των γονιών.

-Το δικό μου το παιδί είναι όμορφο πολύ.

-Το μήλο κάτω απ’ τη μηλιά θα πέσει.

-Το παιδί ακόμα δε γεννήθηκε κι η σκούφια του αγοράστηκε (βιασύνη, υπερβολική φροντίδα).

ΓΟΝΕΙΣ

-Ἁμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα (ευαγγελική ρήση).

-Αν τους γονείς σου δεν τιμάς, ποιος θα τιμήσει εσένα;

-Από κει που πήδηξε η κατσίκα θα πηδήξει και το κατσικάκι.

-Μην κλωτσάς τα γονικά σου, θα το βρεις απ’ τα παιδιά σου.

-Ο γονιός δέκα παιδιά τα τρέφει. Δέκα παιδιά έναν γονιό δεν μπορούν να τον θρέψουν.
-Όποιος δεν ακούει το γονιό σκληρά το μετανιώνει.

-Όποιος είναι καλός γιος για τους γονείς του, θα’ ναι και καλός σύζυγος για τη γυναίκα του.

-Όποιος πικραίνει τους γονείς, παραγωνιά καθίζει.

-Ό,τι κάνεις των γονιών σου, είναι όφελος δικό σου.

ΕΥΧΗ ΓΟΝΕΩΝ

-Ευχή γονιού αγόραζε και στο βουνό περπάτει,

 και τα βουνά να καίγονται, εσύ να μη φοβάσαι (έμμετρη παροιμία). 

-Ευχή γονέων έπαρε και στα βουνά περπάτει.

-Η ευχή γονέων χτίζει παλάτια.

-Να έχεις την ευχή μου, παιδί μου, κι απ’ τα είκοσι τα νύχια μου! (Παλαιοχωρίου Λέσβου)

-Οι ευχές γονέων χτίζουν τα θεμέλια του οίκου.

ΠΑΠΠΟΥΣ - ΓΙΑΓΙΑ

-Έλα, παππούλη μου, να σου δείξω τ’ αμπελοχώραφά σου (επίδειξη γνώσεων).

-Του παιδιού μου το παιδί δυο φορές είναι παιδί μου.

    

ΣΥΖΥΓΟΙ                                                                                                                                 

-Έσμιξε ο ανάλατος με την αναλατίνα κι εκάμανε δύο παιδιά, ανάλατα κι εκείνα.

-Ζαβός ζαβή παντρεύτηκε, ζαβά παιδιά θα κάνουν.

-Ζωή κι αγάπη οι δυο μαζί, πεντάμορφο ζευγάρι.

-Κάλλιο κόρη πεθαμένη, παρά κακοπαντρεμένη.

-Κάλλιο λάχανα μ’ αγάπη, παρά πέρδικες με γκρίνια.

-Στο μπόι σου βρίσκεις, στη γνώμη σου δεν βρίσκεις.

-Τ’ αλεύρι δυο μυλόπετρες αλέθουν και το βγάνουν,

  δυο χέρια οπού μοιάζουνε καλή δουλειά θα κάνουν (έμμετρη παροιμία).   

-Τον άντρα μου θωρούνε και μένανε τιμούνε.

-Φρόνιμη γυναίκα, υπέροχη ζωή.

ΣΥΓΓΕΝΕΙΣ

-Δε με πονούσι οι μαχαιριές, οπού έχω από τ’ς εχθρούς μου,

 ως με πονούσι οι τσεκουριές, οπού έχω από τ’ς εδικούς μου (έμμετρη παροιμία).

-Κατά μάνα κατά κύρη, κατά γιο και θυγατέρα (συγγενικές ομοιότητες).

-Κατά το μαστρο-Γιάννη και τα κοπέλια του.

-Με τους δικούς σου (τους συγγενείς σου) φάε, πιες κι αλισβερίσι μην κάνεις.

ΣΥΓΓΕΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ

-Καταριέμαι το παιδί μου, μα αν πεις «αμήν» (=μακάρι να πιάσει η κατάρα σου), σε πνίγω!

-Κι η γύφτισσα το γυφτάκι ασπρουδέλι το φωνάζει.

-Μήτε τ’ αντρόγυνα χολή, μήτε τ’ αδέλφια μάχη.

-Να ’χαν τ’ αντρόγυνα χολή, τ’ αδέρφια να ’χαν μάχη,

  ο κόσμος θα εχάλαγε και θα γινόταν στάχτη (έμμετρη παροιμία).

-Ο αδερφός μου κι εγώ ενάντια στον ξάδερφό μου κι οι τρεις μαζί ενάντια στον ξένο (συγγενική αλληλεγγύη).

-Στην ένωση είναι δύναμη και στο γκρεμό λαχτάρα.

-Το αίμα νερό δε γίνεται, και αν γενεί, δεν πίνεται (δύναμη συγγενικής σχέσης αίματος).

-Χτίζει σπίτια η ομόνοια κι η διχόνοια τα γκρεμίζει.

                          

ΚΑΤΑΡΕΣ ΚΑΙ ΥΒΡΕΙΣ

-Ανάθεμα που σ’ έκανε και που σ’ εγέννα (κατάρα).

-Γ . . ώ  τη μάνα σου (ύβρη).

-Θα πάρει ο διάβολος εσένα κι όλη σου τη φάρα! (απειλή)

-Μας πέρασε γενεές δεκατέσσερις (έβρισε όλο το σόι μας, Ματθ. Α΄17).

-Να πάρει ο διάβολος τη φύτρα σου! (ύβρη)

-Να πάρει ο διάβολος τον πατέρα σου και τη μάνα σου! (ύβρη)

*****

 

Με την ευχή πάντα να βασιλεύουν η αγάπη κι η ομόνοια σ’ όλες τις οικογένειες και σ’ όλο τον κόσμο,

   

ΒΟΥΝΑΤΣΟΥ Μ. ΜΥΡΣΙΝΗ

ΚΟΥΤΛΗ ΓΡΗΓΟΡΗ "Η ΤΑΞΗ ΤΟΥ 1953"

 Η ΤΑΞΗ ΤΟΥ 1953
Μια παλιά φωτογραφία από το Δημοτικό Σχολείο

του Γρηγόρη Δ. Κουτλή

Καμιά φορά η τύχη ή το αντίθετο σου φέρνει πράγματα, που δεν μπορούσες να φανταστείς. Στις 22.10.15 μια αναπάντεχη πλημμύρα στο υπόγειο του σπιτιού μου έφερε στην επιφάνεια κάποια πράγματα που ήταν ξεχασμένα. Στην προσπάθειά μου να γλιτώσω ό,τι μπορούσα, ανακάλυψα κάποιους θησαυρούς, που ήταν καταχωνιασμένοι στο υπόγειο. Κάποια άλμπουμ με φωτογραφίες από τα παιδικά και τα νεανικά μας χρόνια, τα οποία η σημερινή εποχή και η τεχνολογία τα έστειλε στο υπόγειο.  Αγώνας να τα καθαρίσω, να τα στεγνώσω, για να μην καταστραφούν.

Και ξάφνου να η φωτογραφία με τους συμμαθητές μου στο Δημοτικό!!! Συγκίνηση... Την κοιτάζω, την ξανακοιτάζω, πηγαίνω προς το φως, δεν βλέπω καθαρά. Δάκρυα μου έρχονται στα μάτια. Βγάζω τα γυαλιά μου και σκουπίζω τα δάκρυα. Βρε, πώς πέρασαν τα χρόνια…

Προσπαθώ να θυμηθώ το όνομά τους. Ένα-ένα μου ’ρχονται στο μυαλό. Στη μέση της φωτογραφίας ο δάσκαλός μας ο Σταθάκης Κουτλής. 'Ορθιοι. Πρώτη από αριστερά η Σεβαστή Ιωάνν. Χρυσάφη, δεύτερη η Παρούλα Χρήστ. Χρυσάφη, τρίτη η Μυρσίνη Μελανδ. Βουνάτσου, τέταρτη η Μαρία Γρηγ. Κουτλή, πέμπτη η Ευαγγελία Καλδή Κουτλή και έκτη η Δήμητρα Πόρτογλου Κουτλή. Γονατιστοί από αριστερά πρώτος ο Σπύρος Ευστρ. Ξυπτεράς, δεύτερος ο Εμμανουήλ Θεμ. Σάββας, τρίτος ο Ιωάννης Γεωργ. Κουτλής, τέταρτος ο Γρηγόρης Παν. Παντελέλης, πέμπτος ο  Ιωάννης Βασ. Μαυραγάνης, έκτος ο Γρηγόριος Δημ. Κουτλής (δηλ. εγώ!), έβδομος ο Χαράλαμπος Κων. Κουτσουραδής και όγδοος ο Παναγιώτης Δημ. Νικολιάς. Δεκατέσσερα παιδιά του Δημοτικού Σχολείου Παλαιοχωρίου Λέσβου, τάξη ολιγομελής για τα δεδομένα εκείνης της εποχής. 

Ο δάσκαλός μας και δυο συμμαθητές μας δεν βρίσκονται πλέον στη ζωή. Έφυγαν ξαφνικά, νέοι ακόμα. Να ευχηθούμε να μείνουν για πάντα στη μνήμη μας. Οι υπόλοιποι ας νιώσουν τη συγκίνηση που νιώθω κι εγώ.   Αυτός ήταν κι ο λόγος που αποφάσισα να κάνω αυτή την ανάρτηση. Πιστεύω ότι η τεχνολογία σήμερα μας δίνει τη δυνατότητα να μην μείνουν ξεχασμένα σε κάποιο υπόγειο τα παιδικά μας όνειρα κι οι αναμνήσεις μας.

Ίσως να χαλάει τον επίλογο αυτό που γράφω, αλλά είναι η ευκαιρία να φέρουμε στο φως πολλές παλιές φωτογραφίες, παλιά έγγραφα, παλιές εκδηλώσεις στο χωριό και το νησί μας, που ίσως έχουν ξεχαστεί σήμερα.  Υπάρχει η δυνατότητα, υπάρχουν κάποιοι ιστότοποι. Ένας από αυτούς είναι ο SYNDESMOS των Μυτιληνιών της Αυστραλίας που έχει και τους Παλιοχωριανούς. Μια πολύ προσεγμένη δουλειά και τους αξίζουν συγχαρητήρια. Δεν είναι ο μοναδικός, υπάρχουν κι άλλοι.

Ας ζωντανέψουμε το παρελθόν μας, λοιπόν, ομορφαίνοντας το παρόν κι αφήνοντας τις μνήμες μας παρακαταθήκη για το μέλλον. 

Αθήνα, Πρωτοχρονιά 2016