ΑΓΙΕΣ ΑΔΑΜΑΝΤΙΝΗ ~ ΠΗΝΕΛΟΠΗ ~ ΑΘΗΝΑ ΚΑΙ 37 ΑΛΛΕΣ

Η Αγία Αδαμαντίνη

Το όνομα Διαμάντη είναι πολύ συνηθισμένο στο Παλαιοχώρι, αν και τα τελευταία χρόνια έχει αντικατασταθεί από υποκοριστικά. Η γιαγιά Διαμάντη, η εγγονή Μάντη, καμιά φορά και αγγλιστί Μάντυ! Λίγοι όμως γνωρίζουν στο χωριό ότι η Διαμάντη έχει την ονομαστική της εορτή την 1η Σεπτεμβρίου, μαζί με την Αθηνά, την Ασπασία, την Αφροδίτη, τη Μαριάνθη, τη Μέλπω, την Πηνελόπη, τη Σαπφώ, τη Χαρίκλεια και πολλές άλλες αγίες -- συνολικά σαράντα -- που μαρτύρησαν για τη χριστιανική πίστη τους στις αρχές του 4ου αιώνα (305 μ.Χ.), λίγα χρόνια προτού εκδοθεί το Διάταγμα των Μεδιολάνων για ανεξιθρησκία (313 μ.Χ.).

Στο γραπτό μας αυτό δίνουμε πληροφορίες και απολυτίκια πρώτα για την Αγία Αδαμαντίνη κι έπειτα αναφέρουμε όλα τα ονόματα των 39 συνασκητριών της. 
      

  

              (χειρ Αλκιβιάδη Παππά, 2005),  (http://www.athonian.gr/holy-pictures/saints-female/saint-adamantini/)

Ο βίος

Η Αγία Αδαμαντίνη έζησε την εποχή των διωγμών, κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, στην Αδριανούπολη της Θράκης. Ήταν σε πολύ νεαρή ηλικία, όταν αυτή, οι άλλες 39 νεαρές συνασκήτριές της και ο διδάσκαλός τους Αμμούν ο διάκονος συνελήφθησαν από τον ηγεμόνα Βάβδο και οδηγήθηκαν στο βασιλιά της Θράκης Λικίνιο, με την εντολή να θυσιάσουν στα είδωλα. Η Αγία, μαζί με τις συνασκήτριες και το δάσκαλό τους, αρνήθηκε κι έτσι ο βασιλιάς επεφύλαξε σε όλους μαρτυρικό θάνατο. Η Αγία Αδαμαντίνη μαρτύρησε στην πυρά, το έτος 305 μ.Χ..

     Η Ορθόδοξη Εκκλησία τιμά τη μνήμη της την 1η Σεπτεμβρίου, σταθερή εορτή. Την ημέρα αυτή γιορτάζουν όσες έχουν το όνομα Αδαμαντίνη αλλά και όσες έχουν τα ονόματα Αδαμαντίς, Αδαμαντινή, Αδαμαντία, Ντία, Τία, Διαμάντη, Μάντη, Διαμαντένια, Διαμαντούλα, Διαμαντίνα, Διαμάντω, Μαντώ, Διαμάντα, Αμάντα, Μάντα, Άντα, Διαμαντού και όσοι ονομάζονται Αδαμάντιος ή Διαμαντής. Το όνομα σημαίνει «πολύτιμη σαν το διαμάντι» και είναι ουσιαστικοποιημένο θηλυκό του επιθέτου ο αδαμάντινος, η αδαμαντίνη, το αδαμάντινον, που παράγεται από την ελληνική λέξη ο ἀδάμας (= αήττητος, αδάμαστος, ακατανίκητος και μτφ. άριστος, λαμπερός και πολύτιμος --  γεν. του αδάμαντος, από α-στερητικό+δαμάζομαι).

Αγίες Τεσσαράκοντα Παρθένες και Ασκήτριες και Αμμούν ο διδάσκαλος αυτών

1^η Σεπτεμβρίου: Σύμφωνα με το συναξάρι της ημέρας, όπως αυτό αναγράφεται στο Μηναίο Σεπτεμβρίου, "τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, Μνήμη τῶν Ἁγίων τεσσαράκοντα γυναικῶν, Μαρτύρων, Παρθένων καὶ Ἀσκητριῶν, καὶ Ἀμμούν Διακόνου, καὶ διδασκάλου αὐτῶν".

Eἰς τὰς Παρθένους.

Δισεικαρίθμοις παρθένοις πῦρ καὶ ξίφος,

Θεοῦ προεξένησαν Υἱὸν νυμφίον.

Eἰς τὸν Ἀμμούν.
Ἀμμοὺν καλύπτραν ἔμπυρον δεδεγμένος,
τὸ σαρκικὸν κάλυμμα χαίρων ἐξέδυ.

Άγιοι που εορτάζουν:

Άγιος Αμμούν ο Διδάσκαλος, Αγία Αδαμαντίνη, Αγία Καλλιρρόη, Αγία Χαρίκλεια, Αγία Πηνελόπη, Αγία Κλειώ, Αγία Θάλεια, Αγία Μαριάνθη, Αγία Ευτέρπη, Αγία Τερψιχόρη, Αγία Ουρανία, Αγία Κλεονίκη, Αγία Σαπφώ, Αγία Ερατώ, Αγία Πολύμνια, Αγία Δωδώνη, Αγία Αθηνά, Αγία Τρωάδα, Αγία Κλεοπάτρα, Αγία Κοραλία, Αγία Καλλίστη, Αγία Θεονόη, Αγία Θεανώ, Αγία Ασπασία, Αγία Πολυνίκη, Αγία Διώνη, Αγία Θεοφάνη, Αγία Ερασμία, Αγία Ερμηνεία, Αγία Αφροδίτη, Αγία Μαργαρίτα, Αγία Αντιγόνη, Αγία Πανδώρα, Αγία Χάιδω, Αγία Λάμπρω, Αγία Μόσχω, Αγία Αρηβοΐα, Αγία Θεονύμφη, Αγία Ακριβή, Αγία Μελπομένη, Αγία Ελπινίκη.

Βιογραφία
Οι Άγιες αυτές γυναίκες έζησαν στην Αδριανούπολη της Θράκης την εποχή του βασιλιά Λικινίου. Ο ηγεμόνας της περιοχής Βάβδος (περί το 305 μ.Χ.) τις συνέλαβε ως χριστιανές και τις προέτρεπε να προσκυνήσουν τα είδωλα. Η Κελσίνα, μία απ' αυτές και η πρώτη της πόλης, μετά τη θαρραλέα ομολογία της πίστης της, τις εσύναξε όλες στην οικία της μαζί με το δάσκαλό τους διάκονο Άγιο Αμμούν, για να ενισχυθούν προς το μαρτύριο. Ο Αμμούν πήρε το χαρτί με τα ονόματά τους και τα διάβασε δυνατά ένα-ένα. Ύστερα είπε: «Αγωνισθήτε υπέρ του Χριστού διά του μαρτυρίου, διότι έτσι θα καθίσει και ο Δεσπότης Χριστός στην πύλη της ουρανίου βασιλείας και θα σας προσκαλεί μία-μία κατ’ όνομα, για να σας αποδώσει τον στέφανο της αιωνίου ζωής».

Όταν και πάλι τις ανέκρινε ο ηγεμόνας, ομολόγησαν όλες σταθερά την πίστη τους. Με την προσευχή τους συνέτριψαν τα είδωλα και ο ιερέας των ειδωλολατρών ανυψώθηκε στον αέρα, μέχρις ότου, βασανιζόμενος από πύρινους αγγέλους, έπεσε νεκρός στη γη. Τότε ο Βάβδος πρόσταξε να κρεμάσουν τον Άγιο Αμμούν, να του ξύσουν τις πλευρές, να κάψουν τις πληγές του με αναμμένες λαμπάδες και να του φορέσουν στο κεφάλι χάλκινη πυρακτωμένη περικεφαλαία.

Επειδή ο Άγιος διαφυλάχθηκε αβλαβής από τα μαρτύρια, οδηγήθηκε μαζί με τις μαθήτριές του από τη Βερόη (σημερινή Στάρα Ζαγορά της Βουλγαρίας) στην Ηράκλεια, στο βασιλιά Λικίνιο. Καθ’ οδόν εμφανίστηκε ο Κύριος και τους ενθάρρυνε. Φθάνοντας στην πόλη, πήγαν στον τόπο όπου είχαν κατατεθεί τα τίμια λείψανα της Αγίας μάρτυρος Γλυκερίας, που εορτάζει στις 13 Μαΐου. Ενώ διανυκτέρευαν εκεί προσευχόμενες, παρουσιάσθηκε η Αγία Γλυκερία, λέγοντας: «Καλώς ήλθατε, άγιες δούλες του Θεού! Προ πολλού περίμενα την λαμπρή εν Χριστώ συνοδεία σας, για να χορεύσωμε στεφανωμένες όλες μαζί με τους αγίους αγγέλους στην βασιλεία του Χριστού, τον οποίο μέχρις αίματος ομολογήσαμε».

Στην Ηράκλεια τους έριξαν στα θηρία. Οι άγιες γυναίκες μαζί με το δάσκαλό τους προσευχήθηκαν όρθιες με υψωμένα τα χέρια, ενώ τα θηρία κατελήφτησαν από ύπνο και δεν τους άγγιξαν. Την ώρα που οι στρατιώτες άναβαν φωτιά για να τις ρίξουν μέσα, προφήτευσαν στον ασεβή Λικίνιο την επικράτηση του Μεγάλου Κωνσταντίνου, τη νίκη του χριστιανισμού και την κατάργηση της ειδωλολατρίας. Κατόπιν σφραγίστηκαν με το σημείο του σταυρού και δέκα από αυτές πήδησαν αγαλλόμενες μέσα στις φλόγες υμνώντας το Θεό, ο οποίος δρόσισε το πυρ. Έτσι, αυτές οι δέκα πέθαναν στην πυρά, οκτώ αποκεφαλίστηκαν μαζί με το δάσκαλό τους Αμμούν. Από τις υπόλοιπες οι δήμιοι άλλες κατέσφαξαν και σε άλλες έβαλαν στο στόμα πυρακτωμένα σίδερα.

Τα ονόματά τους έχουν διασωθεί στο αρχαίο Μαρτύριό τους (Bibliotheca Hagiographica Graeca 2280-2281) και είναι: Λαυρεντία η διάκονος, Κελσίνα, Θεοκτίστη (η Θεόκλεια), Δωροθέα, Ευτυχιανή, Θέκλα, Αρισταινέτη, Φιλαδέλφη, Μαρία, Βερονίκη, Ευλαλία (η Ευθυμία), Λαμπροτάτη, Ευφημία, Θεοδώρα, Θεοδότη, Τετεσία, Ακυλίνα, Θεοδούλη, Απλοδώρα, Λαμπαδία, Προκοπία, Παύλα, Ιουλιάνα, Αμπλιανή, Περσίς, Πολυνίκη, Μαύρα, Γρηγορία, Κυρία (η Κυριαίνη), Βάσσα, Καλλινίκη, Βαρβάρα, Κυριακή, Αγαθονίκη, Ιούστα, Ειρήνη, Ματρώνα (η Αγαθονίκη), Τιμοθέα, Τατιανή, Άννα (η Ανθούσα).

Ωστόσο, στην ασματική Ακολουθία και σε νεότερους Συναξαριστές απαντούν αλφαβητικά τα εξής ονόματα: Αδαμαντίνη, Αθηνά, Ακριβή, Αντιγόνη, Αριβοΐα, Ασπασία, Αφροδίτη, Διώνη, Δωδώνη, Ελπινίκη, Ερασμία, Ερατώ, Ερμηνεία, Ευτέρπη, Θάλεια, Θεανώ, Θεανόη, Θεονύμφη, Θεοφάνη, Καλλιρρόη, Καλλίστη, Κλειώ, Κλεονίκη, Κλεοπάτρα, Κοραλλία, Λάμπρω, Μαργαρίτα, Μαριάνθη, Μελπομένη, Μόσχω, Ουρανία, Πανδώρα, Πηνελόπη, Πολύμνια, Πολυνίκη, Σαπφώ, Τερψιχόρη, Τρωάς, Χάιδω και Χαρίκλεια (βλέπε Πρωτ. Κωνσταντίνου Πλατανίτου, Εορτολόγιον της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Αποστολική Διακονία, εκδ. Δ, 1997, σελ. 23 υποσ.).

Ἀπολυτίκιον

Ἀθλητῶν αἱ χορεῖαι, δεῦτε συνδράμετε καὶ τεσσαράκοντα κόρας μετὰ Ἀμμοὺν εὐσεβοῦς μεγαλύνατε, λαμπρῶς πανηγυρίζουσι ὅτι ἐνήθλησαν στερρῶς τῇ ἀσκήσει ἐν Χριστῷ, ῥωσθεῖσαι καὶ λαμπρυνθῆσαι πρεσβεύουσαι τῷ Κυρίῳ, ἐλεηθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν.

Κάθισμα
Ἦχος α΄. Τὸν τάφον σου Σωτήρ.

Τῶν ἁγίων Γυναικῶν

Ἀμνάδες λογικαί, τῷ ἀμνῷ καὶ ποιμένι, προσήχθητε πιστῶς, διὰ τοῦ μαρτυρίου, τὸν δρόμον τελέσασαι, καὶ τὴν πίστιν τηρήσασαι· ὅθεν σήμερον, περιχαρῶς εὐφημοῦμεν, Ἀξιάγαστοι, τὴν ἱερὰν ὑμῶν μνήμην, Χριστὸν μεγαλύνοντες.

                           

Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης γράφει στο βιβλίο του «Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνὼν τοῦ ἐνιαυτοῦ»:

     «Αὗται αἱ Ἅγιαι Γυναῖκες ἦτον κατὰ τοὺς χρόνους τοῦ βασιλέως Λικινίου ἐν ἔτει τε΄ [305], καταγόμεναι ἀπό τὴν Ἀδριανούπολιν τῆς Mακεδονίας· αἱ ὁποῖαι Xριστιαναὶ οὖσαι, ἠκολούθησαν εἰς τὸν Xριστόν, ἔχουσαι διδάσκαλον καὶ ὁδηγὸν τὸν Διάκονον Ἀμμούν. Ἐπειδὴ δὲ ἐπιάσθησαν ἀπὸ τὸν ἄρχοντα τῆς Ἀδριανουπόλεως Bάβδον ὀνομαζόμενον, καὶ ἐτιμωρήθησαν πολλά, διατὶ δὲν ἐπροσκύνουν τὰ εἴδωλα, τούτου χάριν ἐπροσευχήθησαν εἰς τὸν Θεόν, καὶ ὦ τοῦ θαύματος! εὐθὺς ἁρπάχθη καὶ ἐκρεμάσθη εἰς τὸν ἀέρα ὁ ἱερεὺς τῶν εἰδώλων. Kαὶ ἐκεῖ μείνας τιμωρούμενος εἰς πολλὰς ὥρας, τελευταῖον πίπτοντας κάτω, κακῶς ὁ κακὸς ἐξέψυξεν. Ὁ δὲ Ἅγιος Ἀμμοὺν κρεμᾶται καὶ ξέεται κατὰ τὰς πλευράς. Ἔπειτα δέχεται εἰς τὴν κεφαλὴν μπαρμπούταν σιδηρᾶν πεπυρακτωμένην.

     Ἐπειδὴ δὲ οὐδεμίαν βλάβην ἐκ ταύτης ἔλαβεν, ἀπεστάλθη ὁμοῦ μὲ τὰς ἀνωτέρω Ἁγίας Παρθένους ἀπό τὴν Bερρόην εἰς τὴν Ἡράκλειαν τῆς Θράκης, πρὸς τὸν τύραννον Λικίνιον. Ὅθεν μὲ τὴν προσταγὴν αὐτοῦ, αἱ μὲν δέκα Παρθένοι, ἐβάλθησαν εἰς τὴν φωτίαν καὶ ἐτελειώθησαν· αἱ δὲ ὀκτώ, ἀπεκεφαλίσθησαν ὁμοῦ μὲ τὸν Διάκονον Ἀμμούν· αἱ δὲ ἄλλαι δέκα, κτυπηθεῖσαι μὲ τὸ σπαθὶ εἰς τὸ στόμα καὶ εἰς τὴν καρδίαν, παρέδωκαν τὸ πνεῦμα. Ἀπὸ δὲ τὰς ἐπιλοίπους δώδεκα, ὁποὺ ἔμειναν, ἄλλαι μὲν κατεκόπησαν ἀπὸ μαχαίρας, ἄλλαι δὲ, λαβοῦσαι εἰς τὸ στόμα σίδερα ἀναμμένα, πρὸς Kύριον ἐξεδήμησαν.»  

   
(Ἁγίου Νικοδήμου Ἁγιορείτου «Συναξαριστὴς τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ», τόμος Α΄, ἐκδ. Δόμος, Ἀθήνα 2005)

  

Πηγές:

Αγίου Νικοδήμου Αγιορείτου «Συναξαριστής των δώδεκα μηνών του ενιαυτού», τόμος Α΄, εκδόσεις Δόμος, Αθήνα 2005.

http://www.wikipedia.gr/wiki/%CE%91%CE%B3%CE%AF%CE%B1_%CE%91%CE%B4%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%B7, http://www.saint.gr/897/saint.aspx, http://www.snhell.gr/references/synaxaristis/search.asp?id=1403&search=3, https://el.orthodoxwiki.org/%CE%91%CE%B4%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%B7_%CE%BC%CE%AC%CF%81%CF%84%CF%85%CF%82, https://www.onomatologio.gr/%CE%9F%CE%BD%CF%8C%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1/%CE%91%CE%B4%CE%B1%CE%BC%CE%AC%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%91%CE%B4%CE%B1%CE%BC%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%B1, http://www.athonian.gr/holy-pictures/saints-female/saint-adamantini/.