Κυριακάτικο θέμα
ΑΘΕΪΑ. ΣΤΕΡΗΣΗ ΜΙΑΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΠΕΡΙ ΘΕΟΥ;
Κοτσιαφίτου Αναστασίας
Η υπόθεση του Θεού δεν είναι μια λέξη, μια ιδεολογία· είναι υπόθεση της ουσίας του ανθρώπου, και η επιτέλεση της ουσίας του ανθρώπου δεν γίνεται μόνο με τη θρησκευτικότητα. Βεβαίως η θρησκευτικότητα συμβάλλει στην πραγμάτωση της ουσίας του ανθρώπου, όταν όμως βιωθεί με σωστό τρόπο.
Υπάρχει, ωστόσο, θρησκευτικότητα που ενώνει τον άνθρωπο με το Θεό και θρησκευτικότητα που τον χωρίζει από Αυτόν (θρησκοληψία, τυπολατρία). Υπάρχει θρησκευτικότητα που λειτουργεί στην υπηρεσία της αυθεντικότητας του ανθρώπου και υπάρχει θρησκευτικότητα που αλλοτριώνει τον άνθρωπο από την ουσία του. Θρησκευτικότητα υπάρχει και μέσα στο χριστιανισμό και έξω από τον χριστιανισμό.
Η σχέση όμως του ανθρώπου με το Θεό δεν είναι μόνο θρησκευτική. Τον άνθρωπο τον ενώνει με το Θεό ολόκληρη η αλήθεια, η αλήθεια σε όλες τις περιοχές της ζωής του: κοινωνία, παιδεία, πολιτισμός, πολιτική.
Ένας άνθρωπος που αγωνίζεται για μια καλύτερη ζωή, για δημοκρατία, που πασχίζει για την ειρήνη, που κάνει προσπάθειες να λυθεί το οικολογικό πρόβλημα, ένας γιατρός που κάθεται στο εργαστήριό του και βγάζει πορίσματα για να σώσει τον άνθρωπο, μπορεί να θεωρηθεί άθεος, μόνο και μόνο επειδή στερείται μιας θρησκευτικής έννοιας περί Θεού;
Θεός είναι ο τελικός στόχος που θέτει ο άνθρωπος στον αγώνα για την τελείωσή του. Είναι το σύνολο των ιδανικών που προβάλλει ο άνθρωπος, είναι εκείνο προς το οποίο όσο πορεύεσαι σώζεσαι, όσο απομακρύνεσαι πεθαίνεις.
Το γεγονός ότι εν ονόματι του Θεού έγιναν εγκλήματα (Ιερά Εξέταση, συμμαχίες με τυραννικά καθεστώτα, φαρισαϊσμός όσων κήρυτταν αγάπη και δικαιοσύνη ενώ στην πράξη εφάρμοζαν μίσος και αδικία, αδιαφορία) δεν πρέπει να το χρεώνουμε στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό.
Η κριτική που γίνεται σήμερα μόνο το άρρωστο μέρος προσβάλλει. Η κριτική γίνεται στη μη εκκλησία (αμαρτήματα, σφάλματα κληρικών ή θρησκόληπτων κοσμικών). Η εκκλησία είναι όπου είναι η αλήθεια και δεν φοβάται καμιά κριτική, βρίσκεται διαρκώς σε διάλογο. Ό,τι νικάει στην κριτική, αυτό είναι του Θεού.
Στη θέση ακόμα μερικών ότι το θέμα «Θεὀς» σήμερα έχει ξεπεραστεί, ότι ο σύγχρονος άνθρωπος δεν ρωτά για κανένα Θεό, θα μπορούσε να ειπωθεί το εξής: Κάτι που σε εξανθρωπίζει μπορεί να θεωρηθεί ως κάτι το ξεπερασμένο; Το νόημα Θεός, που είναι η πραγμάτωση της ουσίας, δηλ. ύπαρξη αξιολογικών στόχων, ορθή νοηματοδότηση της ζωής και κίνηση προς το καλύτερο, αυτό μπορεί να θεωρηθεί σαν κάτι το ξεπερασμένο;
ΟΧΙ. Αν η υπόθεση Θεός που σημαίνει την αυθεντικότητα του ανθρώπου θεωρηθεί ξεπερασμένη, απλούστατα χάνεται ο ίδιος άνθρωπος, πέφτει στη χαμοζωή: έλλειψη πίστης για την αξία της εργασίας, απολυτοποίηση του σχετικού, μηδενισμός, ναρκωτικά, αύξηση εγκληματικότητας, έξαρση ψυχασθενειών, αυτοκτονίες…
Αρνούμαι, επομένως, το Θεό ― ΑΘΕΪΑ (α-στερητικό + θεός) ― δεν σημαίνει τη στέρηση μόνο της θρησκευτικής έννοιας περί Θεού, αλλά σημαίνει την άρνηση του αληθινού νοήματος για τη ζωή. Αν ο άνθρωπος σταματήσει να αγωνίζεται για την αυθυπέρβασή του, αν σταματήσει την πορεία του προς το καλύτερο, τότε δεν έχει να χάσει τίποτε ο στόχος εκείνος που λέγεται Θεολογία, αλλά χάνεται ο ίδιος ο άνθρωπος. Πετάει τη θρησκευτικότητα, βρίσκει όμως άλλα υποκατάστατα: γήπεδο, απολυτοποίηση των σταρ, χασίς, σεξουαλικό επιφανειακό κύμα, προσφυγή στα μέντιουμ, προσωπολατρία τραγουδιστών και άλλα παρόμοια.
Τα υποκατάστατα όμως αυτά που δημιουργεί είναι προσωρινές λύσεις, επιφάνεια, ένα λεπτό στρώμα πάγου πάνω σε μια βαθιά λίμνη. Γιατί ο άνθρωπος, συνεχώς απειλούμενος από το μηδέν, έχει ανάγκη να γεμίσει τη ζωή του με αληθινό νόημα. Μπορείς, όμως, να καλύψεις το κενό που υπάρχει μέσα σου με υποκατάστατα χωρίς αξιολογικό περιεχόμενο; Μπορεί να χάθηκε η διάσταση του βάθους, αλλά υπάρχει ανάγκη στο βάθος.
Ποτέ ο άνθρωπος δεν είχε περισσότερη μεταφυσική ανάγκη από σήμερα. Ο σύγχρονος άνθρωπος χρειάζεται ένα στήριγμα, για να αντιμετωπίσει το μηδέν. Μπροστά στην άβυσσο του μηδενός που χάσκει στα πόδια του, πρέπει κάπου να θεμελιώσει την ελπίδα του. Θέλει και πρέπει να σταθεί όρθιος, να μη «σπάσει» πάνω στη σχεδία του, να κρατηθεί πάνω στο «καρυδότσουφλό» του τη στιγμή που τεράστια αγριεμένα κύματα τον δέρνουν αλύπητα μέσα στον απέραντο ωκεανό του μηδενός και απειλούν να τον ρουφήξουν στα απύθμενα βάθη του. Σαν ναυαγός αποζητάει τη στεριά, για να γλιτώσει από το κύμα που τον πνίγει.
Η κατάργηση των ειδώλων του ανθρώπου αποκαλύπτει συγκλονιστικά την ένδειά του, φανερώνει το κενό που αφήνουν τα γκρεμισμένα είδωλα, δείχνει τη βαθιά ανάγκη των ανθρώπων για τον αληθινό Θεό.
Αναστασία Κοτσιαφίτου,
Θεολόγος – Φιλόλογος και
Σύμβουλος Σταδιοδρομίας
Η εκκλησία είναι όπου είναι η αλήθεια
