Κυριακή 23 Δεκεμβρίου 2018

ΒΟΜΒΑΣ ΒΑΣΟΣ ~ ΠΑΛΑΙΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ

Από το συμπατριώτη μας κ. Βάσο Ι. Βόμβα λάβαμε και δημοσιεύουμε το παρακάτω κείμενο, που αποτελεί ενθύμημα από τη ζωή του στο Κιόσκι Μυτιλήνης. Πρωταγωνιστής το παλιό Μουσείο…

ΤΟ ΠΑΛΑΙΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ ΣΤΟ ΚΙΟΣΚΙ

Με αφορμή μια έξοχη φωτογραφία του Μουσείου, παρμένη από τα Τσαμάκια και με δεσπόζουσα την παλιά χαβούζα (υπάρχει ακόμα), θυμήθηκα τα παιδικά μου χρόνια, τότε που γαυριώντες φτιάχναμε τα νιάτα μας στη μεγάλη αλάνα, το μεγαλύτερο ίσως σχολείο που γνώρισα ποτές. Στην πόρτα του Μουσείου, μεσούσης της κατοχής το 1943, ο πατέρας μου ο Γιαννακός Βόμβας παρουσίασε μαζί με τον Βαγγέλη Καραγιάννη τον ωραιότερο, κατά γενικήν ομολογία, κλήδονα που βγήκε ποτέ στη Μυτιλήνη. Το κτίριο, λόγω κατολίσθησης, γκρεμίστηκε τελικά και στη θέση του ξανακτίστηκε το Νέο Αρχαιολογικό Μουσείο, που βέβαια δεν άγγιξε την αίγλη του παλιού.

Στα χρόνια της κατοχής ήταν κλειστό και δεινοπάθησε από μεγάλους και μικρούς. Οι μεγαλύτεροι ανέβαιναν από το παρακείμενο κυπαρίσσι στην ταράτσα του και έκλεβαν το υπάρχον μολύβι. Η αιτία: έφτιαχναν σκάγια για κάτι αυτοσχέδια όπλα, που τα χρησιμοποιούσαν για κυνήγι στα Τσαμάκια. Τζάμι άθικτο δεν υπήρχε. Όλα τα είχαμε σπάσει με πέτρες εξασκούμενοι στη… σκοποβολή!

Στον προαύλιο χώρο, μπαίνοντας αριστερά, υπήρχε ένα τεράστιο αιολικό κιονόκρανο, που χρησίμευε για ένα αυτοσχέδιο πολύ δύσκολο παιχνίδι, που ελάχιστοι τότε το κατάφερναν. Έπρεπε δηλαδή να το υπερπηδήσεις με τη βοήθεια των χεριών σου, όπως κάνουν σήμερα οι αθλητές της ενόργανης γυμναστικής. Κυρίως όμως χρησίμευε ως "εντευκτήριο" τις απογευματινές ώρες του καλοκαιριού για τους νεολαίους του καιρού εκείνου, ιδιαίτερα τα χρόνια μετά την κατοχή.

Θυμάμαι, ότι το Κιόσκι την εποχή εκείνη ήταν ο μοναδικός πόλος έλξης για τους νεαρούς ερωτιδείς απ' όλες τις γειτονιές της Μυτιλήνης. Δεν θα ήταν υπερβολή, αν έλεγα ότι εδώ ίσχυε το "ου παντός πλειν…". Είναι γεγονός ότι στη γειτονιά μας κατοικούσαν όμορφα κορίτσια κι αυτός ήταν ένας πολύ σημαντικός λόγος να μαζεύονται τα αρσενικά και των άλλων περιοχών της πόλης. Τις μέρες του καλοκαιριού τα κορίτσια συνήθιζαν να κόβουν από τα παρακείμενα Τσαμάκια μικρές φούντες και πάνω στις πευκοβελόνες έβαζαν γιασεμί, φτιάχνοντας ένα μπουκέτο σπάνιας ομορφιάς. Ήταν ένα είδος ερωτικού καλέσματος και σας βεβαιώνω ότι έπιανε τόπο.

Το βραδάκι τα Τσαμάκια λειτουργούσαν και ως ερωτικό καταφύγιο των παράνομων ζευγαριών, υπό τα όμματα των ηδονοβλεψιών του καιρού εκείνου, γνωστών ως επί το πλείστον σ' όλη την πόλη. Ξέφυγα λίγο, αλλά στην ερωτική αυτή γιορτή των θερινών ραντεβού, μετείχαν και πολλά… "ειδύλλια", που πλέκονταν στο χώρο του Μουσείου κατά τη διάρκεια του καλοκαιρινού απογεύματος.

Το βράδυ, μετά το φαγητό, ο χώρος παραδίδονταν στη μαγική κιθάρα του καλλικέλαδου Μάριου Βλάχου, που τον πλαισίωναν οι καλλίφωνοι της γειτονιάς. Και να δείτε πώς το 'φερε η ζωή και μετά από χρόνια, όταν άνοιξε ξανά το Μουσείο, ο Μάριος προσλήφθηκε ως επιστάτης του. Ας είναι.

Θυμάμαι ακόμα την ξεχωριστή φωνή της Λέλας Σουλάκη, που άφησε εποχή με τη χορωδία Μυτιλήνης. Μέσα στα άσματα της τότε εποχής κυριαρχούσε το τραγούδι "Να το πάρεις το κορίτσι". Πραγματικά, έδινε κι έπαιρνε, με παραποιημένο όμως ένα του στίχο, αυτόν..."Κι αν δεν ξέρεις το χορό του Ησαΐα, μη φοβάσαι, θα στον μάθει ο παπάς", που τον τραγουδούσαν παραποιημένο "…θα στον μάθει ο παπα-Χαστάς", αναφερόμενοι στο παρατσούκλι του πατέρα του Κλεάνθη Παλαιολόγου, ιερέως τότε του Αϊ-Γιώργη.

Το χειμώνα, όταν ήταν αίθριος ο καιρός, αλλά έκανε κρύο, μαζεύονταν οι Κιοσκιανοί στον πίσω αύλειο χώρο, που χρησίμευε ως "κουιτουλούκ' ". Εμείς οι μικρότεροι παίζαμε εκτός από τα "κουγ'νάκια" και "τσαμ, τσαμ, τσαραίμ" ― άντε βρες τι θα πει ―, που στην υπόλοιπη Ελλάδα το λέγανε «μακριά γαϊδούρα». Και βέβαια το "τζιζ", όπου οργίαζε η… τζουτζιά (η ηθελημένη στρεψόδικη συμπεριφορά) και που την πλήρωνε πάντα ο ολίγον αγαθός της παρέας.

Είναι περίεργο το γεγονός ότι οι Γερμανοί δεν εσύλησαν το Μουσείο παρ’ ότι είχε σημαντικά ευρήματα, ιδίως αυτά από τις ανασκαφές της miss Lamb στον προϊστορικό οικισμό της Θερμής. Εδώ θα πρέπει να σημειώσω ότι το Μουσείο καθ' όλη τη διάρκεια της κατοχής ήταν ερμητικά κλειστό. Ο μοναδικός τρόπος για να μπεις ήταν από την πίσω μεριά, από ένα ωραίο μαρμάρινο μπαλκονάκι. Ο τότε φύλακας, ο μπαρμπα-Μιλτιάδης, είχε μια σκάλα και μ’ αυτήν ανέβαινε για ν’ ανοίξει. Έκανε όμως το λάθος να μην την ανεβάζει μαζί του. Καιροφυλακτούσαμε και την εξαφανίζαμε, περιμένοντας την ώρα της αποχώρησής του. Το τι επακολουθούσε δεν λέγεται. Παρακάλια και βρισιές ανάκατες, μέχρι να τον αφήσουμε να κατεβεί.

Και κλείνω με τούτο το σημαντικό για την ιστορία του Μουσείου: Το 1951, μπορεί και το 1952, εμφανίστηκε ο σπουδαίος αρχαιολόγος Ανδρέας Βαβρίτσας, που έβαλε πραγματικά τάξη στις αίθουσες του Μουσείου και τα ευρήματά του βρήκαν τη θέση που τους ταίριαζε. Στην προσπάθειά του αυτή επιστράτευσε εμάς τα παιδιά του Κιοσκιού, που πραγματικά του σταθήκαμε πολύτιμοι αρωγοί. Όμως το Μουσείο τελικά δεν άντεξε. Το σαθρό έδαφος και η επακολουθήσασα κατολίσθηση το κατέστησαν επικίνδυνο και κάποια στιγμή το κατεδάφισαν…

Αυτά τα έγραψα εγώ, ένας Κιοσκιανός για τους Κιοσκιανούς, αλλά και για τους μη. Ειλικρινά, δεν λυπάμαι που σας κούρασα. Διάπυρος προς Θεόν ευχέτης ο του Κιοσκιού (άντε και της Κουλμπάρας) Βασίλειος!

Βάσος Ι. Βόμβας

*********

Επειδή δεν είχαμε τη συγκεκριμένη φωτογραφία που αναφέρει στο κείμενό του ο κ. Βάσος Ι. Βόμβας, αναζητήσαμε και αναδημοσιεύουμε φωτογραφίες και πληροφορίες από την ιστοσελίδα της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου: https://www.efales.gr/.

Παλαιό Κτίριο Αρχαιολογικού Μουσείου Μυτιλήνης

Το κτίριο του Παλαιού Αρχαιολογικού Μουσείου Μυτιλήνης, επί της οδού Αργύρη Εφταλιώτη 7, οικοδομήθηκε το 1912, ανήκε στην οικογένεια Αχιλλέα Βουρνάζου από την Οδησσό και σχεδιάστηκε από το Σμυρνιό αρχιτέκτονα Σ. Βαφειάδη. Πρόκειται για εκλεκτικιστικού ρυθμού διώροφο κτίριο, με υποστατικό και μεγάλο αύλειο χώρο.

Το Δεκέμβριο του 1965, ύστερα από τις ενέργειες του Γενικού τότε Διευθυντή των Αρχαιοτήτων Ιωάννη Κοντή, το κτίριο αγοράστηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού. Στο μεταξύ το πρώτο Μουσείο της Μυτιλήνης, το οποίο είχε ανεγερθεί στη θέση Κιόσκι από την Αμερικανική Αρχαιολογική Σχολή το 1935, παρουσίαζε σοβαρές ρωγμές λόγω της καθίζησης του εδάφους, οπότε τα εκθέματα που στέγαζε αποφασίστηκε να απομακρυνθούν. Τα πήλινα αντικείμενα και ορισμένα βαριά λίθινα μεταφέρθηκαν τότε στο νεοαποκτηθέν κτίριο.

Πρώτη φορά το 1967 ο τότε Έφορος Αρχαιοτήτων Βασίλειος Πετράκος δημιούργησε στο κτίριο της οδού Αργύρη Εφταλιώτη 7 αρχαιολογική έκθεση, η οποία λίγα χρόνια αργότερα, το 1974, συρρικνώθηκε σε δύο μόνον αίθουσες. Το 1985 στο κτίριο εγκαταστάθηκε το Υπουργείο Αιγαίου και τα λίγα αρχαία που ήταν εκτεθειμένα μεταφέρθηκαν στο υπόγειο.

Τον Αύγουστο του 1990 το κτίριο επεστράφη στο Υπουργείο Πολιτισμού και αμέσως άρχισε η οργάνωση της έκθεσης, η οποία τελικά άνοιξε τις πύλες της στο κοινό στις 31.7.1991. Τα εκθέματά της αφηγούνταν τη μακραίωνη ιστορία της Λέσβου, χρονολογούμενα από τους προϊστορικούς χρόνους έως την ύστερη αρχαιότητα. Στο κεντρικό κτίριο φιλοξενήθηκαν κυρίως κεραμική, ειδώλια και κοσμήματα. Στο υποστατικό και τον αύλειο χώρο τοποθετήθηκαν τα βαριά αντικείμενα, όπως τα μοναδικά αιολικά κιονόκρανα από τους αρχαϊκούς ναούς της Κλοπεδής, οι σπουδαιότερες επιγραφές, επιτύμβιες στήλες, αρχιτεκτονικά μέλη, αγάλματα και βωμοί.

Από το 1997, που ολοκληρώθηκε η ανέγερση του Νέου Κτιρίου του Αρχαιολογικού Μουσείου στο Κιόσκι, εκεί όπου άλλοτε είχε οικοδομηθεί το πρώτο Μουσείο της Μυτιλήνης, το κτίριο επί της οδού Αργύρη Εφταλιώτη 7 επικράτησε να λέγεται «Παλαιό Αρχαιολογικό Μουσείο Μυτιλήνης».

Μετά από πολλά χρόνια λειτουργίας του, το κτίριο άρχισε να παρουσιάζει σοβαρότατες φθορές, οι οποίες καθιστούσαν απαγορευτική την είσοδο στους επισκέπτες και έτσι από το 2014 το Μουσείο παραμένει κλειστό. Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Λέσβου στο πλαίσιο της επισκευής του κτιρίου, σχεδιάζει να προχωρήσει σε επανέκθεση, με την πρόθεση να εμπλουτιστεί η αρχαιολογική συλλογή με τα ευρήματα πρόσφατων ανασκαφών στο νησί.

ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

· Διεύθυνση: Αργύρη Εφταλιώτη 7

· Ώρες λειτουργίας: Κλειστό για το κοινό

· Τηλέφωνα: 22510-22087 και 22510-42589

· E-mail: efales@culture.gr

Πηγή: https://www.efales.gr/sight/palaio-ktirio-arhaiologikoy-moyseioy-mytilinis.

*********

Νέο Κτίριο Αρχαιολογικού Μουσείου Μυτιλήνης

Πρόσοψη Νέου Κτιρίου Αρχαιολογικού Μουσείου Μυτιλήνης

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Μυτιλήνης στεγάζεται σε δύο κτίρια, το Παλαιό, ένα αρχοντικό οικοδόμημα επί της οδού Αργύρη Εφταλιώτη 7, όπου πρώτη φορά φιλοξενήθηκε έκθεση αρχαίων το 1967, και το Νέο Κτίριο στην περιοχή Κιόσκι. Το Νέο Κτίριο οικοδομήθηκε τη δεκαετία του ΄90, στην ίδια θέση όπου το 1935 είχε ανεγερθεί το πρώτο Αρχαιολογικό Μουσείο της Μυτιλήνης από την Αμερικανική Σχολή Κλασικών Σπουδών. Για το λόγο αυτό, η πρόσοψη του Νέου Κτιρίου επαναλαμβάνει εκείνη του πρώτου Μουσείου, το οποίο είχε κατεδαφιστεί λόγω καθίζησης του εδάφους.

Το Νέο Κτίριο, το οποίο σχεδιάστηκε με σύγχρονη μουσειολογική αντίληψη, είναι πολυεπίπεδο και, εκτός από την αρχαιολογική έκθεση, στεγάζει γραφεία αρχαιολόγων, εργαστήρια συντήρησης κεραμικής και μετάλλων, καθώς και τις αποθήκες, όπου φυλάσσονται καταγραμμένα και ακατάγραφα αρχαιολογικά ευρήματα.

Η αρχαιολογική έκθεση διαρθρώνεται σε δύο κύριες ενότητες: τη μόνιμη και την περιοδική.

Η μόνιμη έκθεση εγκαινιάστηκε στις 23 Μαρτίου 1999 και παρουσίαζε με πρωτοποριακό τρόπο τα εκθέματα: ψηφιδωτά δάπεδα και τοιχογραφίες ελληνιστικών και ρωμαϊκών κτιρίων, γλυπτά και ολιγάριθμα πήλινα αντικείμενα, μέσα από τα οποία εκτυλίσσεται η ζωή στην αρχαία Μυτιλήνη από τον 3ο αι. π.Χ. έως τον 4ο αι. μ.Χ..

Στη λεγόμενη «Οικία Μενάνδρου», στα ψηφιδωτά δάπεδα απεικονίζονται μεταξύ άλλων το πορτραίτο του Μενάνδρου, προτομή της Μούσας Θάλειας, παραστάσεις σκηνών από τις κωμωδίες του ποιητή και ο Ορφέας, που με τους μαγικούς ήχους της λύρας του εξημερώνει τα άγρια ζώα. Στο ψηφιδωτό δάπεδο μιας άλλης οικίας παριστάνεται η Αύγη με τον μικρό Τήλεφο στην αγκαλιά, την ώρα που βγαίνει στη μικρασιατική στεριά, ενώ οι ψαράδες έκπληκτοι τινάσσονται προς τα πίσω. Ένας θαλάσσιος δαίμονας εγγεγραμμένος σε ρόμβο και πλαισιωμένος από τις τέσσερις εποχές κοσμούσε το αίθριο μίας ακόμη ρωμαϊκής οικίας, τα κατάλοιπα της οποίας ήρθαν στο φως στην πλαγιά του λόφου της Αγίας Κυριακής, κάτω από το αρχαίο Θέατρο.

Στις αίθουσες με τα γλυπτά ξεχωριστή θέση έχουν τα επιτύμβια ανάγλυφα, ιδιαίτερα τα νεκρόδειπνα και τα ανάγλυφα στον τύπο του Θράκα Ιππέα. Από τους θεούς ξεχωρίζουν τα αγαλμάτια Αφροδίτης και Απόλλωνα, αντίγραφα σπουδαίων κλασικών και ελληνιστικών προτύπων. Επίσης, απεικονίζονται μορφές αυτοκρατόρων, διανοούμενων, φιλοσόφων ή ανώτερων Ρωμαίων αξιωματούχων.

Το Νέο Κτίριο του Αρχαιολογικού Μουσείου Μυτιλήνης, αφενός με τις εκδηλώσεις και τα εκπαιδευτικά προγράμματα που οργανώνονται από πλευράς Εφορείας, αφετέρου με τη φιλοξενία σημαντικών πολιτιστικών δρώμενων δημόσιων ή ιδιωτικών φορέων, αποτελεί πλέον για την πόλη κέντρο πολιτισμού και διανόησης.