ΑΚΑΘΙΣΤΟΣ ΥΜΝΟΣ

Τῇ Ὑπερμάχῳ 

 

     Τῇ ὑπερμάχῳ Στρατηγῷ τὰ νικητήρια, ὡς λυτρωθεῖσα τῶν δεινῶν εὐχαριστήρια, ἀναγράφω Σοι ἡ πόλις Σου, Θεοτόκε. Ἀλλ’ ὡς ἔχουσα τὸ Κράτος ἀπροσμάχητον, ἐκ παντοίων με κινδύνων ἐλευθέρωσον, ἵνα κράζω Σοι^. «Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε».

          

Ερμηνεία

 

     Σε Σένα, Θεοτόκε, την Υπέρμαχο Στρατηγό, με ευγνωμοσύνη η Πόλη σου αποδίδει τη νίκη και σου αναπέμπει ευχαριστίες, διότι λυτρώθηκε από τα δεινά. Αλλά επειδή έχεις τη δύναμη ακατανίκητη, ελευθέρωσέ με από κάθε είδους κινδύνους, για να Σου ψάλλω πάντοτε το: «Χαίρε νύμφη ανύμφευτε».

 

 Πώς φτιάχτηκε ο Ακάθιστος Ύμνος

 

     Το 626 μ.Χ. ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ηράκλειος έλειπε από την Κωνσταντινούπολη με το στρατό του σε εκστρατεία εναντίον των Περσών στα βάθη της Ασίας, για να ελευθερώσει τον Τίμιο Σταυρό που είχαν αρπάξει οι Πέρσες. Τότε, οι Άβαροι, βάρβαρος λαός που ήλθε στην Ευρώπη τον 6ο αι. μ.Χ. από την Ευρασία, μιλούσε ίδια γλώσσα με τους Ούννους και κατοικούσε βόρεια της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, πολιόρκησαν την Κωνσταντινούπολη από ξηρά και θάλασσα με εκατό χιλιάδες στρατό και χίλια πλοία.

     Στον κίνδυνο αυτό ο Πατριάρχης Σέργιος, με το φρούραρχο Βώνο, τον κλήρο και τους άμαχους της Κωνσταντινούπολης κατέφυγαν στην Παναγία των Βλαχερνών, που βρισκόταν κοντά στα τείχη. Την παρακαλούσαν να βοηθήσει τους λίγους υπερασπιστές της Πόλης και να τους γλιτώσει από τον κίνδυνο. Ο Πατριάρχης Σέργιος περιέφερε την εικόνα της Παναγίας πάνω στα τείχη της Κωνσταντινούπολης και εμψύχωνε τους υπερασπιστές της. Πράγματι! Η Παναγία τους εισάκουσε και σαν στρατηγός μαχόταν υπέρ αυτών και μέσα σε μια νύχτα συνέτριψε τους εχθρούς. Τη νύχτα της 7ης προς 8η Αυγούστου, σήκωσε πρωτοφανή τρικυμία στη θάλασσα και συνέτριψε τα πλοία των Αβάρων στις ακτές. Έδωσε αρρώστια στο εχθρικό στρατόπεδο και τους αποδεκάτισε. Αναγκάστηκαν τότε όσοι επέζησαν να λύσουν την πολιορκία και να φύγουν. 

     Από ευγνωμοσύνη τότε οι Βυζαντινοί έκαναν στο ναό των Βλαχερνών ολονύκτια λειτουργία και ευχαριστούσαν την Παναγία όλη νύχτα «ὀρθοστάδην», δηλαδή χωρίς να καθίσουν διόλου. Γι’ αυτό ο ύμνος προς την Παναγία λέγεται και Ακάθιστος. Τον Ακάθιστο Ύμνο λέγεται ότι συνέταξε ο διάκονος Γεώργιος Πεισίδης, μάλλον όμως προϋπήρχε από τα χρόνια του Ιουστινιανού.

     Το τροπάριο αυτό «Τῇ Ὑπερμάχῳ» το ψάλλουμε τη Μεγάλη Τεσσαρακοστή στους χαιρετισμούς. Χαιρετισμοί της Παναγίας λέγεται αυτός ο υπέροχος ύμνος, διότι αρχίζει με τη λέξη «Χαῖρε». Αποτελείται από 24 άσματα ή οίκους, όσα και τα γράμματα του ελληνικού αλφάβητου, και το κάθε άσμα αρχίζει από ένα γράμμα από τα 24. Όλος ο Ύμνος διαιρείται σε 4 μέρη. Κάθε μέρος απ’ αυτά περιλαμβάνει 6 άσματα, που ψάλλονται κάθε Παρασκευή τις τέσσερις πρώτες εβδομάδες της Μ. Σαρακοστής. Την Παρασκευή όμως της πέμπτης εβδομάδας ψάλλονται και οι 24 οίκοι, από την αρχή μέχρι το τέλος (Όλους τους χαιρετισμούς κι άλλες πληροφορίες για τον Ακάθιστο Ύμνο μπορείτε να βρείτε στις διευθύνσεις:  http://users.sch.gr/aiasgr/Theotokos_Maria/Ymnoi/O_Akathistos_Ymnos.htm και Βικιπαίδεια:http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BA%CE%AC%CE%B8%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%82_%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%BF%CF%82).

     Ο Ακάθιστος Ύμνος θεωρείται αριστούργημα της βυζαντινής υμνογραφίας. Είναι γραμμένος πάνω στους κανόνες της ομοτονίας, της ισοσυλλαβίας και εν μέρει της ομοιοκαταληξίας, σε γλώσσα ποιητική, που πλουτίζεται από κοσμητικά επίθετα και πολλά σχήματα λόγου. Θέμα του είναι η εξύμνηση της ενανθρώπισης του Θεού μέσω της Θεοτόκου και αποτελείται από δύο μέρη, το ιστορικό μέρος και το δογματικό - θεολογικό μέρος.

   

https://www.youtube.com/watch?v=Pchpw-J_kdU

   

Οι 24 οίκοι του Ακάθιστου Ύμνου
Γράμμα	Διήγηση	Θέμα	Χαιρετισμό απευθύνει	Εφύμνιο
Ιστορικό μέρος
	Ἄγγελος πρωτοστάτης οὐρανόθεν ἐπέμφθη εἰπεῖν τῇ Θεοτόκῳ τὸ Χαῖρε· καὶ σὺν τῇ ἀσωμάτῳ φωνῇ σωματούμενόν σε θεωρῶν, Κύριε, ἐξίστατο καὶ ἵστατο κραυγάζων πρὸς Αὐτὴν τοιαῦτα	Ο αρχάγγελος Γαβριήλ έρχεται και φέρνει το θεϊκό μήνυμα, το «χαῖρε», στη Θεοτόκο	Αρχάγγελος Γαβριήλ	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Βλέπουσα ἡ Ἁγία ἑαυτήν ἐν ἁγνείᾳ, φησὶ τῷ Γαβριὴλ θαρσαλέως· τὸ παράδοξόν σου τῆς φωνῆς, δυσπαράδεκτόν μου τῇ ψυχῇ φαίνεται· ἀσπόρου γὰρ συλλήψεως, τὴν κύησιν πὼς λέγεις κράζων	Η Θεοτόκος απορεί για τον παράδοξο τρόπο της συλλήψεως		Ἀλληλούια
	Γνῶσιν ἄγνωστον γνῶναι ἡ Παρθένος ζητοῦσα, ἐβόησε πρὸς τὸν λειτουργοῦντα· ἐκ λαγόνων ἁγνῶν υἷον πῶς ἔσται τεχθῆναι δυνατόν; λέξον μοι. Πρὸς ἥν ἐκεῖνος ἔφησεν ἐν φόβῳ, πλὴν κραυγάζων οὕτω	Ο Γαβριήλ της εξηγεί την απόρρητη βουλή του Θεού	Αρχάγγελος Γαβριήλ	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Δύναμις τοῦ Ὑψίστου ἐπεσκίασε τότε πρὸς σύλληψιν τῇ Ἀπειρογάμῳ· καὶ τὴν εὔκαρπον ταύτης νηδύν ὡς ἀγρὸν ὑπέδειξεν ἡδὺν ἅπασι τοῖς θέλουσι θερίζειν σωτηρίαν ἐν τῷ ψάλλειν οὕτως	Η δύναμη του Θεού επισκιάζει την Παρθένο και συλλαμβάνει τον Υιό του Θεού		Ἀλληλούια
	Ἔχουσα θεοδόχον ἡ Παρθένος τὴν μήτραν, ἀνέδραμε πρὸς τὴν Ἐλισάβετ. Τὸ δὲ βρέφος ἐκείνης εὐθὺς ἐπιγνόν τὸν ταύτης ἀσπασμὸν ἔχαιρε καὶ ἅλμασιν ὡς ἄσμασιν ἐβόα πρὸς τὴν Θεοτόκον	Η Θεοτόκος επισκέπτεται τη συγγενή της Ελισάβετ, η οποία κυοφορεί τον Πρόδρομο, και ανταλλάσσουν προφητικούς λόγους	Ιωάννης ο Βαπτιστής (ως έμβρυο)	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Ζάλην ἔνδοθεν ἔχων λογισμῶν ἀμφιβόλων, ὁ σώφρων Ἰωσὴφ ἐταράχθη· πρὸς τὴν ἄγαμόν σὲ θεωρῶν καὶ κλεψίγαμον ὑπονοῶν Ἄμεμπτε· μαθὼν δέ σου τὴν σύλληψιν ἐκ Πνεύματος Ἁγίου, ἔφη	Ο Ιωσήφ, μνηστήρας της Παρθένου, αμφιβάλλει, αλλά ενημερώνεται από τον άγγελο για το μυστήριο της συλλήψεως		Ἀλληλούια
	Ἤκουσαν oἱ ποιμένες τῶν Ἀγγέλων ὑμνούντων τὴν ἔνσαρκον Χριστοῦ παρουσίαν· καὶ δραμόντες ὡς πρὸς ποιμένα, θεωροῦσι τοῦτον ὡς ἀμνὸν ἄμωμον ἐν γαστρὶ τῆς Μαρίας βοσκηθέντα, ἥν ὑμνοῦντες εἶπον	Ο Χριστός γεννιέται και οι ποιμένες έρχονται και Τον προσκυνούν	Οι ποιμένες	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Θεοδρόμον ἀστέρα θεωρήσαντες Μάγοι, τῇ τούτου ἠκολούθησαν αἴγλῃ· καὶ ὡς λύχνον κρατοῦντες αὐτόν, δι' αὐτοῦ ἠρεύνων κραταιὸν Ἄνακτα καὶ φθάσαντες τὸν ἄφθαστον, ἐχάρησαν αὐτῷ βοῶντες	Το αστέρι δείχνει τον δρόμο στους μάγους της Ανατολής		Ἀλληλούια
	Ἴδον παῖδες Χαλδαίων ἐν χερσὶ τῆς Παρθένου τὸν πλάσαντα χειρὶ τοὺς ἀνθρώπους· καὶ Δεσπότην νοοῦντες αὐτόν, εἰ καὶ δούλου μορφὴν ἔλαβεν, ἔσπευσαν τοῖς δώροις θεραπεῦσαι καὶ βοῆσαι τῇ Εὐλογημένῃ	Η προσκύνηση των μάγων	Οι Μάγοι	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Κήρυκες θεοφόροι γεγονότες οἱ Μάγοι, ὑπέστρεψαν εἰς τὴν Βαβυλῶνα ἐκτελέσαντές σου τὸν χρησμόν καὶ κηρύξαντές σε τὸν Χριστὸν ἅπασιν, ἀφέντες τὸν Ἡρώδην ὡς ληρώδη μὴ εἰδότα ψάλλειν	Οι μάγοι (θεοφόροι κήρυκες) επιστρέφουν από άλλο δρόμο στη Βαβυλώνα		Ἀλληλούια
	Λάμψας ἐν τῇ Αἰγύπτῳ φωτισμὸν ἀληθείας ἐδίωξας τοῦ ψεύδους τὸ σκότος· τὰ γὰρ εἴδωλα ταύτης Σωτήρ μὴ ἐνέγκαντά σου τὴν ἰσχὺν πέπτωκεν, οἱ τούτων δὲ ῥυσθέντες ἐβόων πρὸς ταὴν Θεοτόκον	Η φυγή στην Αίγυπτο	Οι πιστοί που ερύσθησαν από τα είδωλα	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Μέλλοντος Συμεῶνος τοῦ παρόντος αἰῶνος μεθίστασθαι τοῦ ἀπατεῶνος, ἐπεδόθης ὡς βρέφος αὐτῷ ἀλλ' ἐγνώσθης τούτω καὶ Θεὸς τέλειος· διόπερ ἐξεπλάγη σου τὴν ἄρρητον σοφίαν κράζων	Ο Συμεών δέχεται στην αγκάλη του ως βρέφος τον Χριστό		Ἀλληλούια
Δογματικό - Θεολογικό μέρος
	Νέαν ἔδειξε κτίσιν ἐμφανίσας ὁ Κτίστης ἡμῖν τοῖς ὑπ' αὐτοῦ γενομένοις· ἐξ ἀσπόρου βλαστήσας γαστρός καὶ φυλάξας ταύτην ὥσπερ ἦν ἄφθορον, ἵνα τὸ θαῦμα βλέποντες ὑμνήσωμεν αὐτὴν βοῶντες	Ο Λόγος του Θεού με τη σάρκωσή Του δημιουργεί νέα κτίση, η οποία τον δοξολογεί	Οι πιστοί	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Ξένον τόκον ἰδόντες, ξενωθῶμεν τοῦ κόσμου, τὸν νοῦν εἰς οὐρανὸν μεταθέντες· διὰ τοῦτο γὰρ ὁ ὑψηλὸς Θεός ἐπὶ γῆς ἐφάνη ταπεινὸς ἄνθρωπος· βουλόμενος ἑλκύσαι πρὸς τὸ ὕψος τοὺς αὐτῷ βοώντας	Ο παράξενος -«ὁ ξένος» - τόκος προτρέπει τους ανθρώπους να αποξενωθούν από τον κόσμο και να υψώσουν το νου τους στον ουρανό		Ἀλληλούια
	Ὅλως ἦν ἐν τοῖς κάτω καὶ τῶν ἄνω οὐδόλως ἀπῆν ὁ ἀπερίγραπτος Λόγος· συγκατάβασις γὰρ θεϊκή, οὐ μετάβασις τοπικὴ γέγονε, καὶ τόκος ἐκ Παρθένου θεολήπτου ἀκουούσης ταῦτα	Όλος ήταν στη γη ο δοξολογούμενος Λόγος, αλλά και από τον ουρανό δεν απουσίαζε	Οι πιστοί	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Πᾶσα φύσις Ἀγγέλων κατεπλάγη τὸ μέγα τῆς σῆς ἐνανθρωπήσεως ἔργον· τὸν ἀπρόσιτον γὰρ ὡς Θεόν ἐθεώρει πᾶσι προσιτὸν ἄνθρωπον, ἡμῖν μὲν συνδιάγοντα, ἀκούοντα δὲ παρὰ πάντων οὕτως	Οι άγγελοι θαύμασαν το έργο της ενανθρώπησης του Θεού και την κοινωνία του με τους ανθρώπους		Ἀλληλούια
	Ῥήτορας πολυφθόγγους ὡς ἰχθύας ἀφώνους ὁρῶμεν ἐπὶ σοὶ Θεοτόκε· ἀποροῦσι γὰρ λέγειν τὸ πῶς καὶ Παρθένος μένεις καὶ τεκεῖν ἴσχυσας· ἡμεῖς δὲ τὸ μυστήριον θαυμάζοντες πιστῶς βοῶμεν	Οι σοφοί του κόσμου μένουν άφωνοι, μη μπορώντας νά εξηγήσουν το μυστήριο της γεννήσεως	Οι πιστοί	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Σῶσαι θέλων τὸν κόσμον ὁ τῶν ὅλων κοσμήτωρ, πρὸς τοῦτον αὐτεπάγγελτος ἦλθε· καὶ ποιμὴν ὑπάρχων ὡς Θεός, δι' ἡμᾶς ἐφάνη καθ' ἡμᾶς ἄνθρωπος· ὁμοίῳ γὰρ τὸ ὅμοιον καλέσας ὡς Θεὸς ἀκούει	Ο Ποιμένας-Θεός γίνεται πρόβατο–άνθρωπος για να σώσει τον κόσμο		Ἀλληλούια
	Τεῖχος εἶ τῶν παρθένων, Θεοτόκε Παρθένε, καὶ πάντων τῶν εἰς σὲ προστρεχόντων. Ὁ γὰρ τοῦ οὐρανοῦ καὶ τῆς γῆς κατεσκεύασέ σε ποιητής, Ἄχραντε, οἰκήσας ἐν τῇ μήτρᾳ σου καὶ πάντας σοι προσφωνεῖν διδάξας	Η Παρθένος γίνεται τείχος που προστατεύει όλους τους πιστούς	Οι πιστοί	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Ὕμνος ἅπας ἡττᾶται συνεκτείνεσθαι σπεύδων τῷ πλήθει τῶν πολλῶν οἰκτιρμῶν σου· ἰσαρίθμους γὰρ τῇ ψάμμῳ ὠδάς ἂν προσφέρωμέν σοι, Βασιλεῦ ἅγιε, οὐδὲν τελοῦμεν ἄξιον ὧν δέδωκας ἡμῖν τοῖς σοὶ βοῶσιν	Κανένας ύμνος δεν επαρκεί για να υμνηθεί ο Σαρκωθείς Βασιλέας		Ἀλληλούια
	Φωτοδόχον λαμπάδα τοῖς ἐν σκότει φανεῖσαν ὁρῶμεν τὴν ἁγίαν Παρθένον· τὸ γὰρ ἄυλον ἅπτουσα φῶς ὁδηγεῖ πρὸς γνῶσιν θεϊκὴν ἅπαντας αὐγῇ τὸν νοῦν φωτίζουσα κραυγῇ δὲ τιμωμένη ταῦτα	Η Θεοτόκος είναι η λαμπάδα, που καθοδηγεί τους πιστούς στη Θεογνωσία	Οι πιστοί	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Χάριν δοῦναι θελήσας ὀφλημάτων ἀρχαίων ὁ πάντων χρεωλύτης ἀνθρώπων ἐπεδήμησε δι’ἑαυτοῦ πρὸς τοὺς ἀποδήμους τῆς αὐτοῦ Χάριτος· καὶ σχίσας τὸ χειρόγραφον ἀκούει παρὰ πάντων οὕτως	Ο Χριστός ήρθε στο κόσμο για να του δώσει χάρη		Ἀλληλούια
	Ψάλλοντές σου τὸν τόκον ἀνυμνοῦμέν σε πάντες ὡς ἔμψυχον ναόν, Θεοτόκε. Ἐν τῇ σῇ γὰρ οὶκήσας γαστρί ὁ συνέχων πάντα τῇ χειρὶ Κύριος, ἡγίασεν, ἐδόξασεν, ἐδίδαξε βοᾶν σοὶ πάντας	Η Θεοτόκος είναι έμψυχος ναός στον οποίο δοξάζεται ο Χριστός	Οι πιστοί	Χαῖρε, νύμφη ἀνύμφευτε
	Ὦ πανύμνητε Μῆτερ, ἡ τεκοῦσα τὸν πάντων ἁγίων ἁγιώτατον Λόγον· δεξαμένη γὰρ τὴν νῦν προσφοράν, ἀπὸ πάσης ῥῦσαι συμφορᾶς ἅπαντας καὶ τῆς μελλούσης λύτρωσαι κολάσεως τοὺς σοὶ βοῶντας	Ύμνος και ικεσία προς την Παρθένο		Ἀλληλούια

Πηγή: http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BA%CE%AC%CE%B8%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%82_%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%BF%CF%82

Απολυτίκιον

(25 Μαρτίου)

 

     Σήμερον τῆς σωτηρίας ἡμῶν τὸ κεφάλαιον καὶ τοῦ ἀπ’ αἰῶνος μυστηρίου ἡ φανέρωσις. Ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ Υἱὸς τῆς Παρθένου γίγνεται καὶ Γαβριὴλ τὴν Χάριν εὐαγγελίζεται. Δι’ ὃ καὶ ἡμεῖς σὺν αὐτῷ τῇ Θεοτόκῳ βοήσωμεν: Χαῖρε Κεχαριτωμένη, ὁ Κύριος μετὰ Σοῦ.

 

Ερμηνεία

 

     Σήμερα, την ημέρα του Ευαγγελισμού, πραγματοποιείται και ολοκληρώνεται η σωτηρία μας. Το από αιώνες μυστικό σχέδιο του Θεού να σώσει τον κόσμο φανερώνεται. Ο Υιός του Θεού γίνεται Υιός της Παρθένου και ο Αρχάγγελος Γαβριήλ αναγγέλλει τη Χάρη αυτή στη Θεοτόκο. Γι’ αυτό και εμείς μαζί με αυτόν (τον Αρχάγγελο) φωνάζουμε με όλη μας τη δύναμη στη Θεοτόκο: Χαίρε Κεχαριτωμένη (Συ που έχεις όλες τις χάρες), ο Κύριος είναι μαζί Σου.

 

Πηγές:

1. Αρχιμανδρίτη Χαράλαμπου Βασιλόπουλου «Το προσευχητάρι του παιδιού», σελ. 63-65.

2. http://users.sch.gr/aiasgr/Theotokos_Maria/Ymnoi/O_Akathistos_Ymnos.htm

3.http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CE%BA%CE%AC%CE%B8%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%82_%CF%8D%CE%BC%CE%BD%CE%BF%CF%82

4. https://www.youtube.com/watch?v=Pchpw-J_kdU