ΒΙΒΛΙΟΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΟΥ ΛΕΣΒΟΥ

ΒΙΒΛΙΟΝ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΟΥ ΛΕΣΒΟΥ 

1954

Κύρια είσοδος στο Δημοτικό Σχολείο Παλαιοχωρίου

Βιβλίον

Ιστορίας του Δημοτικού Σχολείου Παλαιοχωρίου

1954

Την ιστορία του Δημοτικού Σχολείου του χωριού μας, γραμμένη από το πιο αρμόδιο χέρι, της Αικατερίνης Ζωγράφου, η οποία υπηρέτησε σε αυτό επί πολλά έτη και υπήρξε η μακροβιότερη διευθύντριά του, θα διαβάσουμε παρακάτω.

Όπως η ίδια αναφέρει στο χειρόγραφο διαβιβαστικό έγγραφο προς τον Επιθεωρητή των Δημοτικών Σχολείων Α΄ Περιφερείας Μυτιλήνης, είναι το β΄ βιβλίο της ιστορίας του Δημοτικού Σχολείου Παλαιοχωρίου. Το διαβιβαστικό φέρει Αρ. Πρωτ. 13 και ημερομηνία αποστολής 31-7-1954. Η υπογραφή της στην κάτω δεξιά άκρη του εγγράφου μαρτυρεί ποιος είναι ο συντάκτης και δίνει στα γραφόμενα το κύρος της γνησιότητας.  

Το εξώφυλλο του βιβλίου, σε γκρίζο χρώμα, έχει καλαίσθητη ετικέτα, η οποία γράφει με ωραία καλλιγραφικά γράμματα: «Βιβλίον Ιστορίας του Δημοτικού Σχολείου Παλαιοχωρίου 1954».   

Μετά το διαβιβαστικό, έχει προστεθεί –μεταγενέστερα– αντίγραφο πολυγραφημμένου εγγράφου, με Αριθμ. Πρωτ. 1515/Μυτιλήνη 10 Σεπτ. 1959, με το οποίο ανακοινώνεται η προαγωγή του σχολείου από 3τάξιο σε 4τάξιο. Παραλήπτης είναι ο Διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Παλαιοχωρίου.

Το περιεχόμενο του εγγράφου: «Ανακοινούμεν υμίν ότι, διά Β. Διατάγματος εκδοθέντος την 18^ην Ιουνίου 1959 και δημοσιευθέντος την 9^ην Ιουλίου 1959 εις το υπ’ αριθμ. 138 (τ. Α΄) φύλλον της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, το υφ’ υμάς Δημοτικόν Σχολείον άχρι τούδε 3/ξιον προήχθη εις 4/τάξιον». Το σφραγίζει και το υπογράφει ο Επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων Α΄ Εκπαιδευτικής Περιφέρειας Λέσβου Μιλτιάδης Βαρδαβίλιας.     

Δυστυχώς, το πολύτιμο αυτό χειρόγραφο βρέθηκε… πεταμένο στα σκουπίδια στη Μυτιλήνη, μαζί με αρχεία άλλων σχολείων. Το βρήκε και το διέσωσε ο κ. Βαγγέλης Μοριανός, ο οποίος το παρέδωσε στο συνταξιούχο Παλιοχωριανό δάσκαλο κ. Στράτο Κουτλή κι αυτός με τη σειρά του το δώρισε στο Λαογραφικό Μουσείο Παλαιοχωρίου.

Την 1^η Νοεμβρίου 2022, η κόρη του Στράτου Ειρήνη Κουτλή έκανε ανάρτησή του σε ψηφιακή μορφή PDF στο facebook, «για να το διαβάσουν όλοι» (https://www.facebook.com/search/top?q=https%20%2F%2Fwww%20mediafire%20com%2F%20%2F%2025ce%202599%2025cf%202583%20%2Ffile).

Μεταξύ αυτών και εμείς, που προκρίναμε ότι θα ήταν καλό να στοιχειοθετηθεί, να γίνει το κείμενο πιο ευανάγνωστο και να αποτελέσει αντικείμενο μελέτης για όποιον θα ήθελε.

 Αφιερωμένο

στην ιερή μνήμη των δασκάλων μας

Αθήνα, 10/09/2025

Μυρσίνη Μ. Βουνάτσου

 

 [ Το Διαβιβαστικό ]

Βασίλειον της Ελλάδος

Δημ. Σχολείον Παλαιοχωρίου

                          Αριθ. Πρωτ. 13

 

Εν Παλαιοχωρίω τη 31-7-54

 

      

      Προς

       Τον κ. Επιθεωρητήν των Δημοτικών

       Σχολείων Α΄ Περιφερείας

                                                     Μυτιλήνης

 

       Λαμβάνω την τιμήν να υποβάλω

       υμίν συνημμένως το βον βιβλίον

       ιστορίας του δημοτικού σχολείου

       Παλαιοχωρίου

                                                                                                                               Ευπειθεστάτη

                                                                                                                               Η διευθύντρια

                                                                                                                               Αικ. Ζωγράφου

Πλαϊνή πλευρά του σχολικού κτιρίου με το παράθυρο του Γραφείου Δασκάλων, απ' όπου κρεμόταν το καμπανάκι που χτυπούσε η Αικατερίνη Ζωγράφου καλώντας μας στο σχολειό για μάθημα. Ο ήχος χαρακτηριστικός, ηχεί ακόμα μέσα στη μνήμη μας και μας καλεί να μεταφερθούμε στο μακρινό 1954 και να διαβάσουμε την ιστορία του Σχολειού μας.  

Εξώφυλλο τετραδίου

1

Βιβλίον

Ιστορίας του Δημοτικού σχολείου Παλαιοχωρίου Λέσβου

 

Ιδρυτικά

Ανέκαθεν ο άνθρωπος ζηλών τα υψηλά και μεγάλα τείνει υμίν πάσαν προσπάθειαν να φθάση αυτά. Ούτω και οι πρόγονοι του χωρίου ημών έχοντες υπ’ όψιν το της Γραφής «δράξασθε παιδείας» εσκέφθησαν παντί τρόπω να επιτύχωσι την ίδρυσιν σχολείου, δι’ ου θα διαπαιδαγωγείτο η εκάστοτε νεότης, ήτις ως γνωστόν διωκομένη τότε υπό του κατακτητού πάντοθεν ήτο καταδικασμένη εις μαρασμόν και αφάνειαν. Διασώσαντες οι κληρικοί και καλόγηροι εν τοις ιεροίς ναοίς τα ελληνικά γράμματα εις τα σκλαβωμένα Ελληνόπουλα, ευρίσκουν προθύμους συνεχιστάς του ιερού αυτών έργου τους προύχοντας του χωρίου, οίτινες καλή τη μοίρα είχον τύχει ευρείας τινός μορφώσεως. Αναλογιζόμενοι ούτοι την πνευματικήν απώλειαν του λαού εκ της αγνοίας της γλώσσης και της εν αυτή ευρισκομένης αληθείας, αποφασίζουν την ίδρυσιν σχολείου εν τη Κοινότητι Παλαιοχωρίου, επιθυμούντες ούτω να κληροδοτήσουν εις τας επερχομένας γενεάς την πνευματικήν στέγην, το φωτοβόλον αυτό δένδρον της μαθήσεως. Στοιχεία της ιδρύσεως του πρώτου σχολείου δεν διεσώθησαν μέχρι ημάς, καθότι η εργασία αύτη έδει να κατεχωρείτο από τας αρχάς της απελευθερώσεως της νήσου. Κατά τας σωζομένας αφηγήσεις, το χωρίον ημών εστερείτο ναού οπωσδήποτε ευρυχώρου διά την στέγασιν των πιστών. Φλεγόμενοι οι κάτοικοι υπό του ιερού πόθου της αποκτήσεως ναού, προσφέρουν υπέρ την δύναμιν αυτών διά να κτισθή ο μεγαλοπρεπής διά την Κοινότητα ημών ναός της Ευαγγελιστρίας κατά το έτος 1864.

2

Από του επομένου έτους 1865 στεγάζεται το σχολείον εις τον νάρθηκα του ναού κατά τας μαρτυρίας των γηραιοτέρων του χωρίου. Τα μικρά Ελληνόπουλα σπεύδουν τότε ως έλαφος διψώσα εις τας πηγάς των υδάτων. Πρώτος δε διδάσκαλος εις το νέον αυτό σχολείον φέρεται ο αείμνηστος Γεώργιος Χαλδέζος εκ Πλωμαρίου, ανήρ ηθικών αρχών και πεπειραμένος. Πλην όμως δεν αριθμείται η λειτουργία του σχολείου εν τη Κοινότητι Παλαιοχωρίου από της χρονολογίας ταύτης. Διότι από επιγραφήν μαρμαρίνης πλακός φυλαττομένης εις το αρχείον του σχολείου, μανθάνομεν τούτο:

Η παρούσα σχολή της αλληλοδιδακτικής μεθόδου αφιερώθη παρά του Εμμ. Αντ. Κουτλή εις μνημόσυνον αυτού και προς χρήσιν της κώμης ταύτης 1857 Φεβρουαρίου 12. — Ως συμπεραίνομεν, το πρώτον τούτο σχολείον στεγαζόμενον εις μικράν ιδιωτικήν οικίαν εδυσκολεύετο λειτουργούν και μετεφέρθη ως μνημονεύσαμεν εις τον νάρθηκα του νεοδμήτου ναού.

Ενώ δε το πρώτον σχολείον ελειτούργει εις τον νάρθηκα του ναού με αποτελέσματα άριστα διά την εποχήν εκείνην, ως κάμινος πυρός κατέτρωγε τα σωθικά των κατοίκων η ιδέα της αποκτήσεως επί τούτω χώρου αποκλειστικώς διά την στέγασιν των μαθητιώσης νεότητος. Και ενώ ήσαν εξηντλημένοι οικονομικώς εκ της ιδρύσεως του ναού, δεν διστάζουν να ριφθούν εις νέους αγώνας, εις νέας θυσίας διά την θεραπείαν του επιδιωκομένου σκοπού, ίνα επιτελεσθή και το δεύτερον πνευματικόν ίδρυμα, το σχολείον, ικανόν να πληροί και τους όρους της υγιεινής, καθ’ όσον ο νάρθηξ ήτο ακατάλληλος διά μακράν χρήσιν. Ούτω, διά συνδρομών των κατοίκων Παλαιοχωρίου και τινων Πλωμαρίου, ιδρύεται κατά το έτος 1867 η μονοτάξιος σχολή αρρένων Παλαιοχωρίου, ήτις ελειτούργησεν επί αρκετά έτη.

3

Τα ονόματα των συνδρομητών της σχολής ταύτης είναι:

1. Δημ. Μελανδινός

2. Δημ. Λαγουμιτζής

3. Στυλ. Καραμπάσης

4. Εμμ. Μελανδινός

5. Κανέλος Μαυρίκος

6. Ιωάνν. Αθανασέλης

7. Εμμ. Ξυπτεράς

8. Ευστρ. Πόρτογλου

9. Γεώργιος Παπουτσάνης

10. Μελανδινός Βουνάτσος

11. Ευστράτιος Καραμπάσης

12. Εμμ. Κουτλής

13. Δημ. Π. Κουτλής

14. Γρηγ. Π. Γανώσης

15. Γεώργιος Χαλδέζος

16. Μαρία Σιταρά

17. Σάββας Π. Σάββα

18. Ιωάνν. Τυροπώλης

19. Ιωάννης Πρωτογυρέλης

20. Παναγιώτης Πούλιας

21. Παναγιώτης Γλέζος

22. Ιωάννης Ζωγράφος

23. Βασίλειος Γιαλούρης

24. Δημήτριος Μαυραγάνης

25. Παναγιώτης Χάλακας

26. Δημήτριος Ατσιρής

27. Θωμάς Τσιμναδής

28. Μεταξία Ταμπακούδη

29. Μαρία Μαϊστρέλλη

30. Περμαθιά Κουτλή

31. Μαρία Αντωνίου

32. Παπαδούλα Γρηγορέλη

33. Ρήγινα Κουτλή

34. Ειρήνη Ν. Κουτλή

35. Παν. Εμμ. Κουτλής

 

Ιδρυθείσα η μονοτάξιος αύτη σχολή τη ευγενεί προσφορά των ευπόρων και ετέρων κατοίκων του χωρίου, φιλοξενεί εις τους κόλπους της όχι μόνον τα άρρενα αλλά και τα θήλεα, γαλουχούσα εις αυτά τα νάματα της αληθούς σοφίας, μεταδίδουσα ταύτα δι’ αρίστων διδασκάλων, εχόντων επίγνωσιν της βαρύτητος του έργου των. Μέθοδος διδασκαλίας είναι η γνωστή εν τοις τότε καιροίς αλληλοδιδακτική και κέντρα διαφέροντος η ελληνοχριστιανική διδασκαλία, ήτις

4

επιδρά ευθύς εξ αρχής επί των τροφίμων λόγω της προσωπικότητος του διδάσκοντος και της προθύμου δεκτικότητος των μαθητών.

Διδάξαντες κατά σειράν εις την εν λόγω σχολήν είναι ο προλεχθείς Γεώργιος Χαλδέζος εκ Πλωμαρίου 1865-67, Παναγιώτης Στεφανίδης 1867-69, Γεώργιος Κουλοχέρης 1869-71, Παναγιώτης Καραντάνης 1871-73, Περικλής Μαϊδώνης 1973-75, Βασίλειος Πανανής 1875-76, Γεώργιος Παπαβασιλείου 1976-1978, Ιωάννης Μαυραγάνης 1878-79, Γεώργιος Παπαβασιλείου 1879-82 και Βασίλειος Πανανής 1882/9-1912.

Πάντες οι ανωτέρω διδάσκαλοι έλκουσι την καταγωγήν εκ Πλωμαρίου, πλην του Βασιλείου Πανανή κατοίκου Παλαιοχωρίου και ιερέως.

Η σταδιοδρομία του εν λόγω ιερέως υπήρξεν ιστορική διά το χωρίον λόγω της μεγάλης αυτού επιδόσεως εις το διδασκαλικόν του έργον και του τρόπου της διδασκαλίας του. Εδίδασκε πάντοτε διά παραβολών, κακίζων τα ελαττώματα της κοινωνίας και παρουσιάζων την αρετήν βραβευομένην. Συνδυάζων με το διδασκαλικόν του τακτ και το τάλαντον της ποιήσεως, εικονίζει παραστατικότατα την ζωήν των ατόμων. Αναφέρω ελάχιστα παραδείγματα διαλογικής ποιήσεως, άτινα διέσωσε η μητέρα μου, καθότι εφοίτησεν εις τον εν λόγω ιερέα.

 

—Γέρο, δεν υποφέρεσαι, έγινες μουρμουριάρης

    και όσο πας χειρότερα γίνεσαι κατσ’ποδιάρης.

    Λοιπόν να με ξεφορτωθής, φύγε και δε σε θέλω

    πάνε όπου σε φωτίση ο Θεός, γιατί δεν σε υποφέρω.

    Τώρα κιόλας γρήγορα πήγαινε, βρε Στρατήγη (γιος του),  

    φέρε το χράμι του πάππου σου και δώσε το να φύγη.

    Το έφερε αλλά δεν ήτανε ολόκληρο κι ερωτά:

     —Ω, ήταν άλλο τόσο!

5

     —Το άλλο κράτησα εγώ σένα για να το δώσω

     Είπα: ας κρατήσω το μισό και είναι σα μεγάλο

     Γιατί άμα γίνης πάππος εσύ, πού να γυρεύω άλλο;

     —Α! τώρα το κατάλαβα, καθώς κάνεις θα εύρεις.

     —Πως θα πάθης τα όμοια τώρ’ ακόμη το ξεύρεις;

     Κατ’ αυτόν τον τρόπον διδάσκων ο ιερεύς ως διδάσκαλος συνετέλεσε τα μέγιστα, ώστε να λάβωσιν όλοι οι διδαχθέντες υπ’ αυτού αρχάς ηθικάς και να αναφέρωσιν πάντοτε το όνομά του μετά μεγίστης ευλαβείας καθόσον και ημείς είμεθα μάρτυρες της ακοής ταύτης. Ούτος ήτο πάππος εκ μητρός του πρωτοσυγκέλου κ. Χρυσοστόμου Γιαλούρη.

Επειδή όμως η μονοτάξιος αύτη σχολή δεν ήτο δυνατόν να θεραπεύση και τας ανάγκας των θηλέων, ιδρύεται τη ευγενεί φροντίδι πλουσίας γυναικός εκ Παλαιοχωρίου ονόματι Μαρίας Μελανδινού κατά το έτος 1894 εν τη Κοινότητι Παλαιοχωρίου Παρθεναγωγείον μονοτάξιον εις την Α. πλευράν του χωριού, ενώ των αρρένων ευρίσκετο εις το ΒΔ τμήμα του. Από του έτους τούτου γίνεται διαχωρισμός αρρένων και θηλέων και μόνον το Σάββατον απόγευμα διδάσκονταν αι μαθήτριαι παρά του ιερέως την ερμηνείαν του Ευαγγελίου της Κυριακής.

Το Παρθεναγωγείον τούτο λειτουργεί κανονικώς μέχρι της μικτοποιήσεως των σχολείων. Εις αυτό εδίδαξαν κατά πρώτον Μαριγώ Φρατζόγλου εκ Πλωμαρίου, Βλουτίνα Μαλαμά εκ Παλαιοχωρίου, δύο αδελφαί Μαριάνθη και Κλεονίκη Λαιλίου εκ Πλωμαρίου, Αγλαΐα Εμμανουήλ εκ Μυτιλήνης, Ελένη Νικολαΐδου εκ Σμύρνης, Μόσχω Σουπουρτζή, Στάσα Αγριτέλη και Σωτηρία Κουπάνου. Εκ των ανωτέρω η κ. Νικολαΐδου ήτο η πλέον μορφωμένη και επέδρασεν περισσότερον εις τας τροφίμους.

6

Η μονοτάξιος σχολή αρρένων και το μονοτάξιον Παρθεναγωγείον λειτουργούν από της ιδρύσεως αυτών μέχρι του έτους 1914 ως Κοινοτικά.

Από του 1914 λειτουργούν πλέον ως δημόσια και η μονοτάξιος σχολή αρρένων προάγεται εις σχολείον διτάξιον με διδασκάλους τον Θεόφιλον Κανελήν και Ευστράτιον Μαντήν. Από της χρονολογίας ταύτης μέχρι του 1929 οπότε έγινεν η μικτοποίησις ελειτούργουν αμφότερα τα σχολεία το μεν διτάξιον, το δε θηλέων μονοτάξιον. Από του έτους 1929 συγχωνεύθησαν εις τριτάξιον μικτόν Παλαιοχωρίου και λειτουργεί μέχρι σήμερον χωρίς καμμίαν μεταβολήν. Από του έτους 1914 μέχρι της μικτοποιήσεως των σχολείων, Διευθυντής των αρρένων εχρημάτισεν ο δημοδιδάσκαλος Θεόφιλος Κανελής. Από της μικτοποιήσεως μέχρι του έτους 1948 πάλιν διευθυντής ήτο ο ίδιος. Μετά ταύτα διετέλεσε διευθυντής επί ένα τετράμηνον ο Κωνσταντίνος Ζωγράφος και ακολούθως ανέλαβε την διεύθυνσιν η Αικατερίνη Ζωγράφου, ήτις διατελεί μέχρι σήμερον.

7

Β΄.  Στέγασις

Νέον διδακτήριον (1932-33)

Επειδή συν τω χρόνω η μονοτάξιος σχολή αρρένων η ιδρυθείσα το έτος 1867 δεν ήτο δυνατόν να εκπληροί τας ανάγκας της εκπαιδεύσεως λόγω της αυξήσεως του πληθυσμού και της προαγωγής του σχολείου μη δυναμένων να συνδιδάσκωσι των δύο διδασκάλων, παρίσταται ανάγκη εξευρέσεως και δευτέρου οικήματος διά την κανονικήν λειτουργίαν του σχολείου. Ούτω εις το μέσον του χωρίου ενοικιάζεται εν καφενείον νεόκτιστον ένθα στεγάζονται δύο τάξεις. Επειδή όμως η λειτουργία εν αυτώ εδυσχεραίνετο λόγω της αποστάσεως εκ του σχολείου και της θέσεως του οικήματος πλησίον των καφενείων του χωρίου, γεννάται ζήτημα ιδρύσεως νέου διδακτηρίου, ικανού να θεραπεύσει τας ανάγκας του σχολείου και την εύρυθμον λειτουργίαν αυτού.

Η νέα ιδέα γνωρίζεται εις τους ομογενείς της Αμερικής, οίτινες από συμφώνου σχηματίζουν σύλλογον υπό το όνομα «Τρεις Ιεράρχαι», ως προστάται των γραμμάτων, και συλλέγουσι ποσόν δυόμισι χιλιάδων δολλαρίων διά την ανέγερσιν του νέου διδακτηρίου. Αποστέλλουσι τα χρήματα εις την γενέτειράν των Παλαιοχώριον και αρχίζουν αι προκαταρκτικαί εργασίαι. Επειδή το παλαιόν σχολείον δεν είχε χώρον ευρύνσεως, πωλείται και αγοράζεται νέον οικόπεδον εις την Α. πλευράν του χωρίου αντί εξήκοντα χιλιάδων δραχμών (60.000) παρά του Εμμ. Μαλαμά. Το νέον οικόπεδον ευρίσκεται έξωθεν του Παρθεναγωγείου. Και επειδή πλέον έγινε η μικτοποίησις των σχολείων, το Παρθεναγωγείον κατεδαφίζεται καθότι εμποδίζει την αυλήν του νέου διδακτηρίου και ο βόρειος τοίχος του χρησιμεύει [ως] μανδρότοιχος του νέου. Αρχίζει η ανέγερσις και τα χρήματα δεν επαρκούν λόγω του δαπανηρού του έργου. Ένεκα τούτου, ζητείται η αρωγή του Κράτους.

8 κ΄ 9

Ο τότε υπουργός της Παιδείας κ. Γεώργιος Παπανδρέου επιχορηγεί το ποσόν διακοσίων πεντήκοντα χιλιάδων δρχ. (αριθ. 250.000). Το έργον περατούται με πολλάς ελλείψεις. Ο ευεργέτης του σχολείου Γεώργιος Βουνάτσος, ευρεθείς κατά τύχην εις την γενέτειράν του, παρακαλείται να προσφέρη κατά βούλησιν διά την αποπεράτωσιν. Ούτω προσφέρει ποσόν διά την εκτέλεσιν των εσωτερικών επιχρισμάτων αυτού και δωρείται εις το σχολικόν ταμείον μικρόν οικόπεδον νοτίως της αυλής, διά τον χώρον των αποχωρητηρίων, με δύο ελαιόδενδρα. Ούτω περατούται το διδακτήριον χωρίς να εκτελεσθώσι τα εξωτερικά επιχρίσματα και εσωτερικώς αι επιστρώσεις των δαπέδων ελλείψει χρημάτων.

Οι κάτοικοι διά την ανέγερσιν του διδακτηρίου προσφέρουν πάνυ προσωπικήν εργασίαν δύο ημερών και οι δυνάμενοι καταβάλλουσι την αξίαν ενός θρανίου διέδρου και ούτω κατασκευάζουσι 33 θρανία δίεδρα καινουργή. Ούτως επερατώθη το νέον διδακτήριον το έτος 1933, οπότε ήρχισε και λειτουργούν, επί Κοινοτικών αρχόντων Ξενοφώντος Μαυραγάνη και Εμμανουήλ Αληγιάνη και σχολικών εφόρων Ευσταθίου Κουτλή και Δημητρίου Αμπελικιώτη επί διευθύνσεως Θεοφίλου Κουτλή.

Τα ονόματα των ευεργετών του σχολείου του εν Αμερική συλλόγου «Τρεις Ιεράρχαι» είναι:

1. Απόστολος Καλδέλης

2. Ιωάννης Νικολαΐδης

3. Ηρακλής Μαλαμάς

4. Γεώργιος Μαραγγέλλης

5. Δημήτριος Κατσαρός

6. Παναγιώτης Κ. Αληγιάννης

7. Γεώργιος Πρωτόγυρος

8. Βασίλειος Γιαλούρης

9. Γεώργιος Καργιατλής

10. Τιμολέων Παντελέλης

11. Παναγιώτης Κουτλής

12. Παναγιώτης Κουτσουραδής

13. Εμμανουήλ Στεριανός

14. Γρηγόριος Κουτλής

15. Δημήτριος Καραντάνης

16. Δημήτριος Αλαμάγκος

17. Εμμανουήλ Βαμβάς

18. Βασίλειος Βαμβάς

19. Δημήτριος Πανανής

20. Κωνσταντίνος Τσιμναδής

21. Δημήτριος Τσιμναδής

22. Παναγιώτης Ι. Αληγιάνης

     Τα ονόματα ταύτα είναι γραμμένα επί πίνακος ανηρτημένου εις τον δυτικόν τοίχον του διαδρόμου εις μέρος εμφανές.

Επί ετέρου πίνακος ανηρτημένου πλησίον αυτού ευρίσκονται τα ονόματα δωρητών (οι κατασκευάσαντες ανά 1 ή 2 θρανία δίεδρα) ως ακολούθως:

1. Παναγιώτης Καραντάνης

2. Κωνσταντίνος Χάλακας

3. Ιωάννης Λούπος

4. Κληρ. Κανέλ. Μαυρίκου

5. Κωνσταντίνος Βουνάτσος

6. Μιχαήλ Παπουτσάνης

7. Σπύρος Χάλακας

8. Δημήτριος Καραντάνης

9. Ειρήνη Κουτλή

10. Ευάγγελος Πουργαρέλης

11. Μάρθα Κανελή

12. Γεώργιος Μαυρίκος

13. Ξενοφών Μαυραγάνης

14. Ευστράτιος Χ^ΗΒασιλείου

15. Παναγιώτης Βουνάτσος

16. Αμερισούδα χήρα Δ. Αντωνίου

     

    Παραπλεύρως αυτών, εις ιδιαιτέραν στήλην, αναγράφονται

     οι μεγάλοι Ευεργέται του σχολείου:

     Ελληνικόν Δημόσιον

     Σύλλογος εν Αμερική Τρεις Ιεράρχαι

     Γεώργιος Βουνάτσος

     Παλογού, Χήρα Εμμ. Ξυπτερά

 

Το σχολείον, ευγνωμονούν, τελεί κατ’ έτος επί τη εορτή των Τριών Ιεραρχών μνημόσυνον των μεγάλων ευεργετών αυτού διά παρασκευής κολλύβων και λειτουργίας και αρτοκλασίαν υπέρ των ζώντων ευεργετών αυτού.

 

10

Η συνολική δαπάνη του κτηρίου υπολογίζεται εις 800.000 δρχ. κατά το έτος της ιδρύσεώς του το 1933.

Το γήπεδον εφ’ ου έχει ανεγερθή είναι προσηλιακόν, απέναντι της θαλάσσης, εις τόπον ανοικτόν, μακράν πάσης εστίας μολύνσεως εις τη Α. πλευράν της σχολικής περιφερείας, όχι μακράν της κατοικίας των μαθητών. Το κτήριον είναι λιθόκτιστον, εις όλας δε τας γωνίας φέρει λίθους πελεκητούς. Υλικά προς κατασκευήν του εχρησιμοποιήθησαν άμμος, άσβεστος, τσιμέντα και σίδερα.

Αι κλίμακες αυτού είναι ευθύγραμμοι εκ μπετόν.

Αρχιτεκτονικός ρυθμός του κτιρίου είναι ορθογώνιον παραλληλόγραμμον. Το διδακτήριον είναι εστραμμένον προς Ν., η κυρία είσοδος αυτού είναι από βορράν. Αποτελείται από δύο ορόφους και η στέγη αυτού επεσκευάσθη το έτος 1952 διά πλακών. Έκαστος όροφος έχει δύο δωμάτια διδασκαλίας, εν γραφείον, ένα διάδρομον και μίαν κλίμακα, ήτοι συνολικώς 4 δωμάτια διδασκαλίας, 2 γραφεία, 2 διάδρομοι και 2 κλίμακες. Τα δωμάτια διδασκαλίας είναι ανά δύο ίσα κατά τας διαστάσεις: ήτοι αίθουσα διδασκαλίας δυτική μήκος μέτρα 8,50, πλάτος 5,90 μ. και ύψος 4,50μ. Αίθουσα ανατολική μήκος 9 μ., πλάτος 6 μ. και ύψος 4,50 μ. Γραφείον μήκος 4,70 μ., πλάτος 3 μ. και ύψος 4,50 μ. Διάδρομος μήκος 8,40 μ., πλάτος 3,97 μ., ύψος 4,50 μ.

Έκαστον δωμάτιον φέρει ανά 3 παράθυρα, έκαστον των οποίων φέρει 16 υαλοπίνακας και ούτω εξασφαλίζει πλήρη φωτισμόν και αερισμόν. Οι διάδρομοι φέρουν ανά 3 παράθυρα και αι κλίμακες ούσαι ανατολικαί φέρουσι ένα παράθυρον με 36 υαλοπίνακας διά να φωτίζεται πλήρως.

Η είσοδος του πρώτου πατώματος ήτοι του κάτω ορόφου είναι ανατολική ενώ του δευτέρου ορόφου ως ελέχθη προς βορράν.

         

11

Ο φωτισμός και ο αερισμός των δωματίων είναι πλήρης λόγω του ανατολικομεσημβρινού προσανατολισμού. Τον χειμώνα το σχολείον είναι θερμόν και το θέρος δροσερόν. Η θέρμανσις επιτελείται διά θερμαστρών.

Η καθαριότης του σχολείου επιτελείται υπό καθαριστρίας αμειβομένης υπό του σχολικού ταμείου. Η ύδρευσις αυτού είναι ατελής διότι υδρεύεται εκ του κοινοτικού υδραγωγείου δι’ ανεπαρκούς ύδατος.

Επειδή κατά την ανέγερσιν του διδακτηρίου το 1933 η στέγη αυτού κατεσκευάσθη πλημμελώς, επί σειράν ετών τα όμβρια ύδατα, εισερχόμενα διά ρωγμών, είχον καταστήσει επισφαλή την θέσιν του κτηρίου, οπότε το 1952 δι’ εγκρίσεως της Νομαρχίας επεστρώθη η επιφάνεια αυτής διά πλακών, δαπανηθέντος του ποσού δρχ. περί τα 25 εκατομμύρια, ευρισκομένου σήμερον του σχολικού ταμείου κενού. Δυστυχώς, και μετά την επισκευήν της στέγης, δεν επετεύχθη τελείως η στεγάνωσις διότι εις τινα μέρη της εσωτερικής οροφής παρατηρούνται σημεία υδροφανή.

 

Παρακολουθήματα

Το διδακτήριον διαθέτει επαρκή αυλήν ευρισκομένην νοτίως του διδακτηρίου, φυτευθείσαν διά διαφόρων ειδών ακακιών.

 

		4,75
	Διδακτήριον
σχολικός κήπος             5,80		14,15
αυλή 33,90
			Αποχω-ρητήρια

  

 12

Η δενδροφύτευσίς της δεν επιτυγχάνεται πλήρως, καθότι η περιμάνδρωσίς της δεν είναι ολοκληρωμένη. Πολλάκις αναπτυχθέντα φυτά κατεστράφησαν κατά τους θερινούς μήνας υπό των περιφερομένων ζώων.

Η αυλή αύτη χρησιμοποιείται και ως γυμναστήριον σχετικώς κατάλληλον, δεν έχει όμως ούτε υπόστεγον, ούτε γυμναστικά όργανα. Εις το ΝΑ. τμήμα ευρίσκονται τα αποχωρητήρια εις ημιτελή κατάστασιν. Νιπτήρες και λουτρά δεν υπάρχουν.

Σχολικός κήπος. Ο σχολικός κήπος είναι πολύ μικρός 180 μ. ευρίσκεται εις το νότιον μέρος του διδακτηρίου και καλλιεργούνται εν αυτώ άνθη, ολίγα κουκιά και κρόμμυα διά την διδασκαλίαν των μαθητών, 5 κλήματα, 1 ακακία, 1 μελανόφυλλη και 1 μουσμουλιά. Γεωργικά εργαλεία έχει 2 τσαπιά, 3 σκαλιστήρια, 2 ποτιστήρια και 1 φτυάρι.

Λόγω ελλείψεως ύδατος, δεν δύναται να γίνη άρδευσις και το πότισμα του κήπου γίνεται διά των μαθητών.

 

13

Γ΄. Εξοπλισμός

Σχολικά έπιπλα και σκεύη. Το σχολείον έχει 63 δίεδρα θρανία, εξ ων 33 πράσινα και 30 μαύρα δωρηθέντα υπό του Υπουργείου Παιδείας. Τραπέζια 3, καθίσματα 2 καινουργή και 3 παλαιά, 3 πίνακες περιστροφικοί με δύο όψεις, 3 επί τριπόδων με μίαν όψιν.

Εποπτικά μέσα διδασκαλίας. Χάρται γεωγραφικοί 8. Εικόνες ηρώων 17. Όργανα φυσικής πειραματικής και χημείας δεν υπάρχουν. Αριθμητήρια 2, εξ ων το εν μεγάλον είναι παλαιόν.

Βιβλιοθήκαι. Δυστυχώς, η βιβλιοθήκη του σχολείου είναι πενιχρά και ολίγα βιβλία εν αυτή, εξ ων γεωργικά 7, Μελέται 8, Μαθ. Συσσίτια 5, Ομιλίαι 5, σχολικοί οδηγοί 6, νόμοι 12, εγκυκλοπαιδικά 7, περιοδικά 15, Παιδαγωγικά 16, έμμετρα και πεζά 9.

     Η μαθητική βιβλιοθήκη περιλαμβάνει βοηθητικά 15, Αριθμητικής 10, σπίτι του παιδιού 15, αναγνωστικά 6.

Εργαστήρια χειροτεχνίας δεν υπάρχουν.

Φυσιογνωστικαί συλλογαί καταστρέφονται και ανανεώνονται.

Ραδιόφωνο δεν υπάρχει ούτε Σχολικός κινηματογράφος.

Σχολικόν φαρμακείον υπάρχει εν μικρόν δώρον του Κ.Ε.Λ.      

 

14

Δ΄. Σχολικόν Ταμείον

Η περιουσία του σχολικού ταμείου αποτελείται από τρία ελαιοκτήματα, ευρισκόμενα εις την αγροτικήν περιφέρειαν Παλαιοχωρίου α) Ελαιόκτημα Χονδρή Ελιά κείμενον εις την δυτικήν πλευράν του σχολείου, συγκείμενον εξ 61 ελαιοδένδρων και εκμισθούμενον καθ’ εκάστην εσοδείαν. Ετησία απόδοσις αυτού περί τας 100 οκάδας ελαίου. β) Ελαιόκτημα Μελίντα Κάμπος συγκείμενον εξ 108 ελαιοδένδρων ως αποδίδον κατά εσοδείαν περί τας 200 οκάδας ελαίου. γ) Ελαιόκτημα Κλιμάκι συγκείμενον εκ 333 ελαιδένδρων (δευτερευούσης αξίας) και αποδίδον περί τας 200 οκάδας ελαίου κατά εσοδείαν.

Το υπ’ αριθμ. (α) ελαιόκτημα Χονδρή Ελιά εδωρήθη εις το σχολικόν ταμείον υπό του Παναγιώτου Καραντάνη κατοίκου Βορού το έτος 1916 διά δωρητηρίου εγγράφου.

Το υπ’ αριθμ. (β) ελαιόκτημα Μελίντα Κάμπος εδωρήθη εις το σχολικόν ταμείον υπό της Παλογούς, χήρας Εμμ. Ξυπτερά, διά κληροδοτήματος διά διαθήκης το 1926 και υπάγεται εις το Υπουργείον Οικονομικών – Διεύθυνσιν Εθνικών Κληροδοτημάτων.

Το υπ’ αριθμ. (γ) ελαιόκτημα Κλιμάκι περιήλθεν εις το σχολικόν ταμείον δυνάμει της υπ’ αριθμ’ 13/26-5-31 αποφάσεως της επιτροπής διανομής και εξακριβώσεως της περιουσίας των τέως χριστιανικών Κοινοτήτων.

Περιουσιακόν στοιχείον αποτελεί και η κληρονομία των  2/10 της περιουσίας του αειμνήστου Γεωργίου Βουνάτσου καταγομένου εκ Παλαιοχωρίου και αποθανόντος εις Μαρόκον όπου κατέλιπε την περιουσίαν του. Αύτη παραμένει εισέτι αδιανέμητος και υπολογίζεται    του εξωτερικού εις γαλλικά

15

φράγκα 30 εκατομμύρια, της Ν. Λέσβου εις 150 χιλ. δραχμάς. Συμφώνως τῃ διαθήκῃ αυτού άπασα η περιουσία δέον να εκποιηθή και τα χρήματα να κατατεθώσιν εις Τράπεζαν και μόνον οι τόκοι των χρημάτων να διατίθενται διά τας ανάγκας των απόρων μαθητών.   

16

Σχολικόν Περιβάλλον

Α΄. Φυσικόν

Ως ανεφέρθη εν τη αρχή του παρόντος βιβλίου το χωρίον απέκτησεν σχολείον από του έτους 1867 και έκτοτε λειτουργεί κανονικώς.

Το χωρίον είναι κτισμένον εις πλαγιάν βουνού με θέαν προς την θάλασσαν. Απέχει του Πλωμαρίου περί τα 10 χιλιόμετρα και από θαλάσσης της Μελίντας περί τα 3 χιλιόμετρα.

Το έδαφος είναι λοφώδες και κατάφυτον από ελαίας, η καλλιέργεια της οποίας αποτελεί την κυριωτέραν ασχολίαν των κατοίκων.

Το κλίμα είναι υγιεινόν επιδρών ευμενώς επί των κατοίκων.

Αρχαιότητες και αξιοθέατα εν τω χωρίω δεν υπάρχουν.

Θερμαί πηγαί ευρίσκονται εις την περιφέρειαν Παλαιοχωρίου δυτικά του χωρίου όπου υπάρχει ναΐσκος θαυματουργός της Παναγίας Κρυφτής εορτάζων την Δευτέραν μετά την Κυριακήν του Θωμά. Είναι η μεγαλυτέρα πανήγυρις του χωρίου και συμμετέχει εις την πανήγυριν όχι μόνον το Παλαιοχώριον αλλά και το Μεγαλοχώριον, Πλωμάριον, Βρυσά και πολλοί προσκυνηταί έρχονται εξ Αγιάσσου. Απέχει του χωρίου περί την 1½ ώρα. Το θέρος πηγαίνουν πολλοί πάσχοντες εκ ρευματισμών και κάνουν λουτρά. Δυστυχώς όμως ο τόπος και η θέσις της πηγής είναι τοιαύτη (εις χαράδραν αποκρήμνων βράχων), ώστε οι παραμένοντες εκεί να μη δύνανται να ευχαριστηθώσι εκ της τελείας ελλείψεως ύδατος. Πολλάκις ηγέρθη ζήτημα υδρεύσεως του τόπου, αλλά, λόγω των δυσχερειών και της δαπάνης, η ιδέα εγκατελείφθη. Εις το μέλλον όμως υπάρχει πιθανότης εκμεταλλεύσεως της πηγής ώστε να καταστή τόπος τουριστικός, διότι, λόγω του Προσκυνήματος της Παναγίας, πάντοτε επισκέπτονται πολλοί προσκυνηταί τον τόπον.     

 

17

Εργοστάσια εις το χωρίον ευρίσκονται τρία διά την έκθλιψιν των ελαιών εξ ων το τελειότερον είναι συνεταιριστικόν και έχει ιδρυθεί το έτος 1949 επί Νομάρχου κ. Δαράκη. Το εργοστάσιον τούτο συνετέλεσε ώστε να περατωθεί ο προ πολλών χρόνων κατασκευασθείς αμαξιτόδρομος όστις ήτο τελείως εγκαταλελειμμένος διά την εξυπηρέτησιν των αναγκών και συμφερόντων του εργοστασίου συνετελέσθη εις τρόπον ώστε να λειτουργή κανονικώς. Διά της ιδρύσεως λοιπόν του τελευταίου τούτου εργοστασίου συνετελέσθη σημαντικόν βήμα προς την πρόοδον και την επικοινωνίαν μετά των πλησιεστέρων χωρίων και κέντρων Πλωμαρίου και Μυτιλήνης.

 

Β΄. Κοινωνικόν

Ι. Γενικά. Πηγαί περί του πρώτου οικισμού του χωρίου δεν διεσώθησαν μέχρις ημών. Η παράδοσις αναφέρει ότι, λόγω των καταστροφών των πειρατών, οίτινες ελυμαίνοντο όλα τα παράλια και τους κατοίκους Μελίντας οικούντας ως λέγεται εκεί, ηνάγκασαν αυτούς να διευθυνθώσι βορειότερον εις τόπον αθέατον από τα παράλια.

Η ονομασία του όμως δεν ανταποκρίνεται εις τα πράγματα διότι έπρεπε να ονομάζεται Νεοχώριον, ως τελευταίως καταφυγόντες οι κάτοικοι του Μεγαλοχωρίου, Κουρνέλλας και Μελίντας ίνα κατοικήσωσιν εκεί ως έπραξαν. Πολλοί σημερινοί κάτοικοι διηγούνται ότι οι πάπποι αυτών κατάγονται εκ Μεγαλοχωρίου όπου και κατέλιπον οικόπεδα ερειπωμένα.

Οι κάτοικοι είναι γηγενείς, εφιλοξένησαν όμως πρόσφυγας του 1914 οίτινες αργότερον εζήτησαν καλυτέραν τύχην.

Η γλώσσα των κατοίκων, ως εις όλα τα χωρία, είναι δυσνόητος καθότι αποκόπτει την κατάληξιν και μετατρέπει το τ εις κι και το σ το προφέρει πολύ δασύ.

 

18

Ο Πληθυσμός της σχολικής περιφερείας κυμαίνεται εις τους 1.200 κατοίκους, και ο μέσος όρος αναλογίας τελευταίας πενταετίας ανέρχεται εις 14.

Πόροι ζωής και ασχολίαι των κατοίκων. Εφόσον το μοναδικόν δένδρον που δεσπόζει της περιφερείας είναι η ελιά, ευνόητον είναι ότι όλοι οι κάτοικοι είναι αγρόται, ασχολούμενοι αποκλειστικώς και μόνον εις την καλλιέργειαν της ελιάς. Το μορφωτικόν επίπεδον των κατοίκων δεν είναι ανεπτυγμένον καθότι όλοι είναι αγρόται και βιοτέχναι.

Αναλφάβητοι ως απέδειξεν η τελευταία καταγραφή είναι ελάχιστοι.

Διακρινόμενοι. Πολλοί των κατοίκων έχουν αποδημήσει εκ νεαράς ηλικίας και παραμένουν εις την αλλοδαπήν, μη επανερχόμενοι πλέον εις την πατρίδα των, ως συνηθίσαντες εις την ζωήν των πόλεων.

Διακρινόμενα τέκνα του χωριού είναι ο Γυμνασιάρχης Πλωμαρίου κ. [Ευστράτιος] Μαυραγάνης και ο ιεροκήρυξ Χρυσόστομος Γιαλούρης.

Η επικοινωνία με αποδήμους έχει επιτύχει την ίδρυσιν, ως είπομεν, του σχολείου και τας δωρεάς εις αυτό του αειμνήστου ευεργέτου Γεωργίου Βουνάτσου.

Η εργατικότης των κατοίκων είναι μεγάλη διότι ευθύς ως λήξει η ελαιοσυλλογή οι απορώτεροι μεταβαίνουσιν εις Άγιον Όρος όπου εργάζονται διά την εξαγωγήν ξυλανθράκων ή εις μοναστήρια και επανέρχονται εις τας εστίας των όταν μάθωσι περί νέας εσοδείας, άλλως παραμένουσι ακόμη εκεί.

Η Θρησκευτικότης των κατοίκων δυστυχώς δεν είναι οία έδει, καθότι, ως διηγούνται οι γεροντότεροι, τους χρόνους της δουλείας ήσαν πολύ ευσεβέστεροι, και τα ήθει αυστηρότεροι. Είναι γνωστόν ότι ο άνθρωπος, όταν είναι ελεύθερος και εκτός κινδύνων, λησμονεί τον Θεόν, ενώ απεναντίας όταν ευρεθή εις πειρασμούς και δυστυχίας ενθυμείται αυτάς κατά το γραφικόν «εν θλίψει εμνήσθημέν σου».       

 

19

Ούτω οι τελευταίοι συνταρακτικοί σεισμοί των Ιονίων νήσων ηνάγκασαν αυτούς να επανέλθουν ολίγον εις την ευσέβειαν.

Κακαί έξεις και αλκοολισμός. Παρ’ όλην όμως την εργατικότητα των κατοίκων εισέδυσε και ενταύθα το μικρόβιον της αποσυνθέσεως και πολλοί νέοι ημέρας και ώρας καθορώνται εις τα καφενεία φλυαρούντες και δαπανώντες πολύτιμον χρόνον εις ασωτίας, ενώ δύνανται να καλλιεργήσωσι ή το ελαιόκτημα αυτών ή εις βοήθειαν άλλων να στραφώσι. Ως διηγούνται οι παλαιότεροι την ημέραν ουδέποτε ήτο καφενείον ανοικτόν.

 

Αρχαί του τόπου – Κοινότης

Η σημερινή σύστασις των αρχών του τόπου είναι το Κοινοτικόν συμβούλιον εκλεγόμενον υπό των κατοίκων του χωρίου, ούτινος προΐσταται ο πρόεδρος, όστις φροντίζει μετά των μελών περί όλων των ζητημάτων του χωρίου.

Εκκλησία της Κοινότητος είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου και καθ’ όλην την διάρκειαν του έτους προσέρχονται προσκυνηταί από τα γύρω χωρία.

Εκ των ως άνω παραγόντων η Κοινότης συμβάλλει περισσότερον εις το σχολικόν έργον διά της χρηματικής ενισχύσεως του σχολικού ταμείου διά την πρόσληψιν οσάκις παρίσταται ανάγκη Κοινοτικών διδασκάλων. Ουχ ήττον όμως και η εκκλησία προσφέρεται αρωγός εις το σχολικόν έργον διά της λειτουργίας του κατηχητικού σχολείου, ούτινος είναι γνωστή η επίδρασις και η καλλιτέρευσις των τροφίμων αναμφισβήτητος.

     

20

Οικογένεια

Το διαφέρον της οικογενείας διά το σχολείον δεν είναι ικανοποιητικόν, ίσως και λόγω της οικονομικής δυσπραγίας των κατοίκων, καθότι διά την προαγωγήν παντός οργανισμού πρωτεύει η υλική προσφορά. Το σχολείον διά των εκάστοτε ομιλιών του εις τας συγκεντρώσεις των γονέων έχει καταστήσει γνωστήν την συμβολήν των εις το σχολικόν έργον και ελπίζει να ίδη εις το μέλλον πληρουμένας τας υποσχέσεις των.

Η συμπεριφορά των έναντι του διδασκάλου είναι η δέουσα και πάντοτε η κοινωνία του χωρίου προσβλέπει εις αυτόν ως τον μοναδικόν οδηγόν και ποδηγέτην της. Εις πολλάς περιπτώσεις ζητημάτων ζητούν παρά του διδασκάλου οδηγίας και παρακολουθούν με διαφέρον την πορείαν του.

 

21

ΙΙΙ. Μαθηταί

Οικογενειακή Προέλευσις

Ως ελέχθη και προηγουμένως, οι μαθηταί είναι τέκνα πτωχών γονέων αλλά εργατικών∙ ούτως μετέρχονται πολλά επαγγέλματα ίνα θρέψουσι τας οικογενείας των. Τα βασικά επαγγέλματα αυτών είναι η γεωργία, η καλλιέργεια δηλαδή της ελαίας και της γης και η βιοτεχνία. Όλος ο πληθυσμός του χωρίου είναι αγρόται.

  

Υγιεινή κατάστασις

Οι μαθηταί, αν και είναι τέκνα πτωχών γονέων, είναι υγιείς, διότι έχουν συνηθίσει εις την λιτότητα και την εργασίαν κατά το παράδειγμα των αρχαίων Ελλήνων. Όλοι σχεδόν ευρίσκονται τας ώρας της αργίας των πλησίον των γονέων των και εις τους αγρούς, βοηθούντες αυτούς εις τας γεωργικάς των εργασίας, διότι ως είπομεν είναι φίλεργοι ασχολούμενοι εις τον πολλαπλασιασμόν των δένδρων. Σχολικά νοσήματα δεν παρουσιάζονται εκτός της γρίππης κατά τον χειμώνα. Λόγω της λιτότητας της τροφής των ίσως υστερούν ολίγον και εις το ανάστημα και εις την όψιν, χωρίς να επιδρά δυσμενώς επί της υγείας των. Τουναντίον, είναι σκληραγωγημένοι και αντέχουν περισσότερον εις τας σκληραγωγίας. Η ενδυμασία των είναι πτωχική αλλά καθαρά.

 

22

Πνευματική κατάστασις

Όταν ερευνήσει κανείς την πνευματικήν κατάστασιν των μαθητών, δεν μένει ικανοποιημένος εκ της αντιληπτικής δυνάμεως αυτών, διότι ελαχίστους θα εύρει διακρινομένους διά την οξύνοιαν αυτών. Τούτο αποδίδομεν και εις την μεταπολεμικήν περίοδον, ήτις επέδρασεν πολυειδώς επί της διαπλάσεως της νέας γενιάς.

Κατά την συμπεριφορά όμως και το ήθος γενικώς είναι κόσμιοι, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, οίτινες έχουν την αιτίαν εις το χαμηλόν επίπεδον των γονέων των.

 

Κίνησις

Εγγραφέντες – Φοιτήσαντες και εξετασθέντες – Αποφοιτήσαντες

Τάξις Στ΄

Σχολικόν έτος 1949-50       11                                  9                                             9

       »          »    1950-51       16                                   14                                          14

       »          »    1951-52        20                                   19                                          19

       »          »    1952-53        13                                   13                                          13

       »          »    1953-54        11                                   11                                          11

 

 

23

Παρακολούθησις μαθητών εν τη ζωή

Εκ των αποφοιτώντων μαθητών οι περισσότεροι επιδίδονται εις τα βιοτεχνικά επαγγέλματα και εις τον αγροτικόν βίον. Σημαντικός αριθμός τούτων μεταναστεύουν εις Αυστραλίαν, όπου εργαζόμενοι αποκτούν χρήματα βοηθούντες ούτω τους οικείους των.

Εις τα σχολεία Μέσης ελάχιστοι μεταβαίνουσι λόγω της μακράν ευρισκομένης εστίας των και της οικονομικής των καταστάσεως.

Τα θήλεα μετά την αποφοίτησίν των παραμένουν εις τας οικίας των ως οικοκυραί.

Φοίτησις των μαθητών

Η φοίτησις των μαθητών εις το σχολείον  είναι τακτική, εξαιρέσει ελαχίστων θηλέων των ανωτέρων τάξεων, τα οποία απασχολούσι εις την οικίαν διά την φύλαξιν των μικρών τέκνων της οικογενείας, καθότι οι γονείς είναι απασχολημένοι εις την ελαιοσυλλογήν. Το διαφεύγον ποσοστό 2%. Πολλάκις έγινε σύστασις και παράκλησις εις τους γονείς διά την φοίτησιν του ποσοστού, πλην όμως ευρισκόμενοι οι γονείς προ της αδηρίτου ανάγκης της επουλώσεως της πενίας των αναγκάζονται να διακόπτωσι την φοίτησιν των τέκνων των.   

 

 

24

Διατροφή

Η διατροφή των μαθητών είναι επακολούθημα της ευφορίας των προϊόντων του τόπου. Αν η ελαιοπαραγωγή είναι ικανοποιητική, οι γονείς τρέφουσι καλώς την οικογένειάν των. Αν όμως συμβαίνει το αντίθετον, τότε αναγκαστικώς οι μαθηταί υποσιτίζονται.

Μαθητικά συσσίτια ελειτούργησαν εις το σχολείον Παλαιοχωρίου μέχρι το 1947 με συμμετοχήν όλων των μαθητών.

Έκτοτε παρείχετο μόνον πρωινόν ρόφημα μέχρι το 1951 οπότε και διεκόπη. Πάντως όλοι οι μαθηταί τρέφουν ζώα οικόσιτα και δεν στερούνται του γάλακτος.

 

25

Μαθητικαί εξοχαί και κατασκηνώσεις

Εις τας λειτουργούσας μαθητικάς εξοχάς δεν λαμβάνουν μέρος οι μαθηταί του σχολείου ημών διότι το χωρίον θεωρείται τόπος υγιεινός. Οι περισσότεροι όμως εξ αυτών παραθερίζουσι εις αγροικίας ευρισκομένας εις μέρη υγιεινά μακράν του χωρίου.

 

26

Δείγματα επιδράσεως σχολείου

Διακριθέντες εις σταδιοδρομίαν, φιλοπατρίας, αλτρουισμού και λοιπάς πράξεις εκδηλωτικάς του εν τω σχολείω φρονηματισμού των.

 

27

Σχολική ζωή

Η σχολική ζωή είναι ζωηρά. Οι μαθηταί μετέχουν εις τας σχολικάς εορτάς και παραστάσεις προς τόνωσιν του πατριωτικού των συναισθήματος. Επίσης, το σχολείον τελεί κατ’ έτος και την καθιερωμένην εορτήν των γυμναστικών επιδείξεων, καθ’ ήν μετέχει ολόκληρος η Κοινότης, αποκομίζουσα τας πλέον ευχαρίστους εντυπώσεις. Επίσης οι μαθηταί μετέχουν ενεργώς κατά την εκτέλεσιν διαφόρων αγωνισμάτων δοκιμάζοντες σφοδράς συγκινήσεις διά την επιτυχίαν ή αποτυχίαν ομάδων. Το σχολείον τελεί κατ’ έτος το μνημόσυνον των ευεργετών του σχολείου επί τη εορτή των Τριών Ιεραρχών, διδάσκον ούτω τους μαθητάς την ευγνωμοσύνην των επιζώντων προς τους ευεργέτας της πατρίδος, του χωρίου, της κοινωνίας.

Αι ομάδες του Ε.Σ.Ν. εργάζονται προθύμως διά την καλήν εμφάνισιν των δωματίων του σχολείου, της αυλής και γενικώς διά την πρόοδον και των καθυστερημένων μαθητών. Μελετώντες το περιοδικόν του Ε. Σταυρού προσπαθούν κατά το δυνατόν να επιτύχουν τι. Εργαζόμενοι κατά τας ώρας χειροτεχνίας επιτυγχάνουσι μερικά χειροτεχνικά έργα και δωρούν αυτά εις το σχολείον.

    

28

Προσωπικόν Διδακτικόν

Τα γνωστά πρόσωπα άτινα εδίδαξαν από της ιδρύσεως του σχολείου μέχρι του έτους 1913 ανεγράφησαν εις την αρχήν του παρόντος βιβλίου. Από του έτους 1914, ήτοι αφότου το σχολείον έγινε δημόσιον, εδίδαξαν οι κάτωθι:

1. Θεόφιλος Κανελής εργασθείς από 1914 μέχρι το 1950

2. Ευστράτιος Μαντής       »            »       »         »      »  1917

3. Αναστασία Κεμερλή

4. Κλεονίκη Λαιλίου

5. Γεώργιος Παναής

6. Χριστόφορος Κερεστετζής

7. Καλλιόπη Αγγελίδου                                          1925-26

8. Βασιλική Καραπαναγιώτου

9. Ουρανία Πετρά                                                   1926-35 (εκ διαλειμμάτων)

10. Δημήτριος Φεργαδιώτης                                1930-35

11. Αικατερίνη Ζωγράφου                                    1935-

12. Κώστας Τσακίρης                                             1936

13. Ευαγγελία Σταμούλου                                     1937-38

14. Βασιλική Κονταράτου                                      1938-41

15. Κωνσταντίνος Ζωγράφος                                1947-48

16. Αντώνιος Παλάζης (κοινοτικός)                     1949-50

17. Αντώνιος Ταμκαλής                                         1950

19. Νικόλαος Κοντέλης                                          1952-53

18. Ιωάννης Κουτσαφτέλης                                  1953

20. Φραντζέσκα Μαντάκη                                    1954

 

29

Εκ των μνημονευθέντων διδασκάλων ο Θεόφιλος Κουτλής εργασθείς επί σειράν ετών εις το ίδιον σχολείον κατέλιπεν αγαθήν φήμην.

Ο επ’ ολίγον χρονικόν διάστημα εργασθείς εις το σχολείον Παλαιοχωρίου Ευστράτιος Μαντής διεκρίθη διά την μεγάλην αυτού εργατικότητα καταλιπών τας αρίστας εντυπώσεις εις τους κατοίκους. Δυστυχώς κληθείς εις τας τάξεις του στρατού δεν επέστρεψεν πλέον επιτυχών μετάθεσιν εις καλυτέραν θέσιν.

 

30

Υπηρετικόν Προσωπικόν

Το διτάξιον σχολείον αρρένων Παλαιοχωρίου είχε υπηρέτριαν από του 1925-1950 την Βενετίαν Βώλου. Μετά τον θάνατον όμως αυτής δεν ηυτύχησε να επανίδη τοιαύτην αν και πολλάκις όχι ολίγας ενεργείας έκαμε. Το σχολείον έκτοτε καθαρίζεται δι’ ημερομισθίου καθαριστρίας αμειβομένης υπό του σχολικού ταμείου.  

31

Συμβολή του σχολείου εις εκπολιτιστικήν κίνησιν εν τω χωρίω

Το σχολείον από της ιδρύσεώς του μέχρι σήμερον δεν παύει να παρακινή, εξωθή τους κατοίκους εις κάθε εκπολιτιστικήν κίνησιν και πρόοδον. Ούτω δι’ ομιλιών είτε εις την εκκλησίαν, είτε εν τη αγορά ή εν τω σχολείω, δεν παραλείπει να είναι πάντα ο φωτεινός φάρος της πορείας των κατοίκων, οίτινες πάντοτε προθύμως προσφέρονται εις τας εκάστοτε ζητουμένας λύσεις. Ούτω διά την καθαριότητα του τόπου των, διά την δενδροφύτευσιν των ολίγων δρόμων του, προθύμως συνεισέφερον τας υπηρεσίας των, εις τρόπον ώστε το χωρίον να φαίνεται σαν μια ζωγραφιά μέσα στο καταπράσινον περιβάλλον του.

  

 

____________________

Σημείωση στο Facebook της Ειρήνης Κουτλή (1 Νοεμβρίου 2023): «Το τετράδιο αυτό βρέθηκε πεταμένο στα σκουπίδια, στη Μυτιλήνη, από τον Βαγγέλη Μοριανό, μαζί με αρχεία άλλων σχολείων. Έχει σαρωθεί και αναρτηθεί στο https://www.facebook.com/search/top?q=https%20%2F%2Fwww%20mediafire%20com%2F%20%2F%2025ce%202599%2025cf%202583%20%2Ffile, για να το διαβάσουν όλοι. Το αυθεντικό τετράδιο θα δοθεί στο Λαογραφικό Μουσείο Παλαιοχωρίου.»