Αναδημοσίευση από...
Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους Λέσβου και
Lesvos island UNESCO Global Geopark - Λέσβος Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO
ΦΑΡΑΓΓΙ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΚΡΥΦΤΗΣ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙΟΥ
Το
φαράγγι της Παναγίας Κρυφτής στο Παλαιοχώρι Πλωμαρίου αποτελεί ένα από τα
σημαντικότερα γεωλογικά μνημεία της Λέσβου. Πρόκειται για μία εντυπωσιακή δομή
που διαμορφώθηκε από την συμπιεστική παραμόρφωση του φλοιού και τις διαδοχικές
λεπιώσεις μεταξύ μεγάλων ανθρακικών μπλοκ που προέρχονται από το ηπειρωτικό
περιθώριο της Ευρασίας και τμημάτων του ωκεάνιου πυθμένα της Τηθύος, που
καταστράφηκε κατά την περίοδο του μεσοζωικού.
Στην
περιοχή εμφανίζονται εντυπωσιακές εικόνες τεκτονικών μιγμάτων (mélange). Τα
τεκτονικά μίγματα είναι γεωλογικές εμφανίσεις που παρουσιάζουν χαοτική δομή,
καθώς μικρότερα ή μεγαλύτερα τεμάχια πετρωμάτων διαφορετικής προέλευσης συναντώνται
ανακατεμένα μέσα με μία θεμελιώδη μάζα. Αποτελούνται κυρίως από κρυσταλλικούς
ασβεστόλιθους, χαλαζιακούς-μαρμαρυγιακούς σχιστόλιθους, πρασινίτες και λιγότερο
από οφιόλιθους.
Οι
οφιόλιθοι είναι πετρώματα που σχηματίστηκαν από άνοδο μάγματος στον πυθμένα του
ωκεανού της Τηθύος καθώς αυτός άνοιγε και βρισκόταν σε εξέλιξη η δημιουργία
του. Πριν από περίπου 150 εκατομμύρια χρόνια οι γεωλογικές συνθήκες άλλαξαν. Οι
μεγάλες στεριές της Λαυρασίας και της Γκοντβάνας άρχισαν να συγκλίνουν. Τα
πετρώματα που σχημάτιζαν τον ωκεάνιο πυθμένα της Τηθύος συμπιέστηκαν,
αναδύθηκαν και επωθήθηκαν επάνω στο ηπειρωτικό περιθώριο της Ευρασίας,
εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από την αρχική τους θέση, υπερπηδώντας άλλα
πετρώματα τα οποία βρίσκονται σήμερα κάτω από τα οφιολιθικά πετρώματα του
ωκεάνιου πυθμένα της Τηθύος.
Τα
τεκτονικά μίγματα δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια τοποθέτησης των οφιολίθων
πάνω στο ηπειρωτικό περιθώριο. Τα ασβεστολιθικά τεμάχια που σχηματίζουν ανάμεσά
τους το φαράγγι της Παναγίας Κρυφτής αποκολλήθηκαν από το ηπειρωτικό περιθώριο
κατά την τοποθέτηση των οφιολίθων κι ανακατεύτηκαν μαζί τους. Σήμερα δεσπόζουν
στην περιοχή, καθώς εμφανίζονται εγκλωβισμένα μέσα στα υλικά του οφιολιθικού
καλύμματος που σχηματίζει τεκτονικά μίγματα.
Η περιοχή
έχει επηρεαστεί στην πιο πρόσφατη γεωλογική περίοδο από μεγάλα ρήγματα.
Ειδικότερα, έντονα έχει επηρεαστεί από ένα μεγάλο ρήγμα οριζόντιας μετατόπισης
με διεύθυνση ΒΑ-ΝΔ, εμφανίζοντας τις εντυπωσιακές κατακόρυφες κλίσεις των
τεκτονικών μιγμάτων σε μια ζώνη πλάτους εκατοντάδων μέτρων. Το ρήγμα αυτό είναι
υπεύθυνο για τη δημιουργία του φαραγγιού.
Πιο
πρόσφατα, την περιοχή επηρεάζει η μεγάλη ενεργή ρηξιγενής ζώνη της Νότιας
Λέσβου με διεύθυνση ΔΒΔ-ΑΝΑ, που διαμορφώνει και τη νότια ακτογραμμή της Λέσβου
στην περιοχή.
Στα
σημεία όπου διασταυρώνονται οι μεγάλες ρηξιγενείς δομές παρατηρούνται θερμές
πηγές που αναβλύζουν στην περιοχή.
Η νεότερη
παραμόρφωση και η αποσάθρωση των ασβεστολιθικών πετρωμάτων δημιουργούν
τεκτονικά έγκοιλα και μικρά σπήλαια που χαρακτηρίζουν την περιοχή, ένα από τα
οποία φιλοξενεί το εκκλησάκι της Παναγιάς Κρυφτής.
