Τότε που το Παλαιοχώρι είχε νιάτα και ζωή
Προσπαθήστε
να αναγνωρίσετε στη φωτογραφία τον εαυτό σας ή τις φίλες ή τις συγχωριανές σας.
Κάποιες ζουν στο χωριό, άλλες ξενιτεύτηκαν, άλλες έχουν φύγει για πάντα…
Το Παλαιοχώρι γεμάτο όμορφα κορίτσια το 1959-1960.
Μετρήσαμε δεκαοκτώ στην παραπάνω φωτογραφία, που μας παραχώρησε η Σοφία Μάρκου-Πρωτογύρου. Και ζούσαν στη δεκαετία του ’50 στο χωριό μας πολλά άλλα κορίτσια
συνομήλικα ή μικρότερα που φοιτούσαν στο Δημοτικό Σχολειό του χωριού ή
μεγαλύτερα, που κεντούσαν στο σπίτι τα προικιά τους. Τα σπίτια ήταν γεμάτα ζωή
αλλά και έγνοια για την αποκατάστασή τους. Για σπουδές στο εξατάξιο Γυμνάσιο
Πλωμαρίου και μετά στην Παιδαγωγική Ακαδημία Μυτιλήνης ή στο Πανεπιστήμιο
Αθήνας δεν είχαν να διαθέσουν χρήματα οι φτωχές πολύτεκνες οικογένειες. Από το
υστέρημά τους προτιμούσαν να σπουδάσουν τα αγόρια τους. Τα κορίτσια έρχονταν σε
δεύτερη μοίρα, με προορισμό το γάμο στο χωριό ή στα ξένα. Άλλωστε οι γονείς τα
κρατούσαν υπό στενό έλεγχο, από φόβο μη χάσουν την παρθενιά τους. Ακόμα,
χρειάζονταν εργατικά χέρια για το μάζεμα της ελιάς και τις άλλες αγροτικές
εργασίες.
Τα καλοκαίρια μαθήτευαν αμισθί κοντά στις
μοδίστρες του χωριού, αφού η ραπτική και το κέντημα σε μηχανή θεωρούνταν τέχνες
χρήσιμες για τα κορίτσια. Σπανιότερα τα έστελναν εσώκλειστα στο σπίτι της
ονομαστής μοδίστρας Πελαγίας Καπώνη στο Πλωμάρι, να μάθουν κοπτική, δίνοντας μικρό ποσό
για τη διατροφή τους. Στην πραγματικότητα όμως τα κορίτσια ήταν άμισθες
ανήλικες εργάτριες και υπηρέτριες, που έπρεπε να περιμένουν χρόνια μέχρι να
τους επιτρέψει να την παρακολουθήσουν να κόβει το πατρόν. Γι’ αυτό και η άφιξη της δασκάλας κοπτικής-ραπτικής Καίτης Βαρελά στο Παλαιοχώρι το 1959 (διαβάστε την ταμπέλα) έκανε τους γονείς των κοριτσιών της φωτογραφίας να τα
στείλουν να μάθουν την τέχνη. «Κόβαμε
συνέχεια πατρόν, γεμίσαμε το σπίτι χαρτιά...», μας είπε χαρακτηριστικά η
Σοφία.
Μπορεί βέβαια κανένα από τα κορίτσια της
φωτογραφίας να μην έγινε επαγγελματίας μοδίστρα, σίγουρα όμως οι λίγες γνώσεις
που απέκτησαν από τα μαθήματα κοπτικής-ραπτικής θα τους ήταν χρήσιμες στη ζωή
τους. Κι είναι σημαντικό το ότι, μέσα στα κλειστά γεωγραφικά και κοινωνικά όρια
του χωριού μας, σε εποχές μεγάλης φτώχειας και κοινωνικών σε βάρος των
κοριτσιών προκαταλήψεων, ανοίγονταν κάποιες επαγγελματικές προοπτικές για τις
νεαρές Παλιοχωριανοπούλες. Το Παλαιοχώρι τότε είχε νιάτα και ζωή και
μελλοντικές προοπτικές…
Δείτε ξανά τα κορίτσια στη φωτογραφία παρακάτω. Φορούν ενδυμασία ομοιόμορφη – λευκό πουκάμισο και σκούρα φούστα – μάλλον ραμμένη από τις ίδιες. Στο λαιμό μεζούρα και στα χέρια ένα τεράστιο τρίγωνο. Στα μάτια και στα χαμογελαστά χείλη τους το φως κι η χαρά της γνώσης. Το έξωμο σκούρο φόρεμα της δασκάλας δείχνει πως η φωτογραφία μάλλον έχει βγει στη λήξη των μαθημάτων. Δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε σε ποιο σημείο βρίσκονται οι λιθόκτιστες πεζούλες με τα λιόδεντρα κάτω και πίσω από τις νεαρές έφηβες. Ίσως το βρείτε και μας το πείτε εσείς. Προσπαθήστε να κάνετε ένα νοερό ταξίδι στο παρελθόν, στο Παλαιοχώρι πενήντα πέντε χρόνια πριν…
Δείτε ξανά τα κορίτσια στη φωτογραφία παρακάτω. Φορούν ενδυμασία ομοιόμορφη – λευκό πουκάμισο και σκούρα φούστα – μάλλον ραμμένη από τις ίδιες. Στο λαιμό μεζούρα και στα χέρια ένα τεράστιο τρίγωνο. Στα μάτια και στα χαμογελαστά χείλη τους το φως κι η χαρά της γνώσης. Το έξωμο σκούρο φόρεμα της δασκάλας δείχνει πως η φωτογραφία μάλλον έχει βγει στη λήξη των μαθημάτων. Δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε σε ποιο σημείο βρίσκονται οι λιθόκτιστες πεζούλες με τα λιόδεντρα κάτω και πίσω από τις νεαρές έφηβες. Ίσως το βρείτε και μας το πείτε εσείς. Προσπαθήστε να κάνετε ένα νοερό ταξίδι στο παρελθόν, στο Παλαιοχώρι πενήντα πέντε χρόνια πριν…
Ενθύμιον Α΄ τάξης Κοπτικής - Ραπτικής έτους 1959-1960
Κάτω,
από αριστερά προς δεξιά:
1) †Μαρία
Μαρή του Μάιστρου και της Γιασεμής, 2) Σιδερούλα Πρωτογύρου (Αγαδέλη) του
Δημητρίου και της Βλουτίνας, 3) Μυρτούλα Σκυβαλάκη του Νικολάου και της Περσεφόνης,
4) Μυρσινούλα Στεριανού του Αντωνίου και της Ιάσμης, 5) †Ειρήνη Μάρκου του
Παναγιώτου και της Μαρίας, 6) Ειρήνη Μαρή του Γρηγορίου και της Παναγιώτας, 7) Ευαγγελία
Παντελέλλη του Εμμανουήλ και της Ειρήνης, 8) Ευαγγελία Μαλαμά του Βασιλείου και
της Δημητρούλας, 9) Μυρσίνα Κουτλή του Ευστρατίου και της Ειρήνης.
Πάνω,
από αριστερά προς δεξιά:
1) Αρχοντούλα
Παντελέλλη του Ευστρατίου και της Ευαγγελίας, 2) Σοφία Μάρκου του Παναγιώτου
και της Μαρίας, 3) Μυρσίνη Μαλαμά του Ευστρατίου και της Βενετίας, 4) Χαρίκλεια
Σωτήρχου του Παναγιώτου και της Ευαγγελίας, 5) Καίτη Βαρελά, η δασκάλα του
αθηναϊκού οίκου κοπτικής - ραπτικής, 6) Μυρσίνα Χάλακα του Γρηγορίου και της Ειρήνης,
7) Ρηνούλα Καλδέλη του Παναγιώτου και της Σουλτάνας, 8) Μύρτα Καπτανή του
Εμμανουήλ και της Γιασεμής, 9) Ευαγγελία (Μπέμπα) Αληγιάννη του Δημητρίου και της
Μαρίας, 10) Διαμάντη Κουτλή του Καλδή και της Μαρίας.
Φωτογράφος ο αείμνηστος
Γιάννης Γκάγκαλης από το Πλωμάρι, που τον θυμόμαστε χαμογελαστό πάντα με τη φωτογραφική
μηχανή στο χέρι. Ελπίζουμε το φωτογραφικό αρχείο του να έχει διασωθεί και να
εκτεθεί κάποτε στο Πολιτιστικό Κέντρο Παλαιοχωρίου.
²²²²²
Σήμερα, μισόν αιώνα μετά, αυτό που
προβληματίζει όσους ζουν στο χωριό κι όσους νοιάζονται γι’ αυτό από μακριά
είναι το ερώτημα: «Έχει σήμερα προοπτικές το
Παλαιοχώρι;»
Μυρσίνη Βουνάτσου
