ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ

ΠΑΛΙΟΧΩΡΙΑΝΑ ΔΙΣΤΙΧΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ                      

 

Παναγιά μου, Παναγιά μου,

παρηγόρα την καρδιά μου.

Άγγελοι σε βαφτίσανε κι η Παναγιά νονά σου,

γι’ αυτό και σ’ ονομάσανε Μαρία τ’ όνομά σου.

Αν θέλεις, Παναγία μου, πάντα να σε δοξάζω,

ανάπαψε τους πόνους μου, να μην αναστενάζω.

Αρρώστησα και πάλεψα τρεις μήνες με το χάρο

και έταξα στην Παναγιά να ’γιάνω να σε πάρω.

Άρωμα βάλε στο λαιμό, στην Παναγιά λιβάνι,

να προσκυνήσω και στα δυο, βάλσαμο να με ’γιάνει.

Άσπρο μου τριαντάφυλλο, της Παναγιάς μετόχι,

το καμαροφρυδάκι σου άλλη καμιά δεν το ’χει.

Εγώ κι αν τον εσταύρωνα το γιο σου, Παναγιά μου,

τέτοια πληγή δεν μ’ άνοιγες επάνω στην καρδιά μου.

Θεέ, καλέ πατέρα μου, και Παναγιά γλυκιά μου,

να μην τα δώσεις αλλουνού τ’ αναστενάγματά μου.  

Νύφη μου, τ’ άνθη που φορείς τα είδαμε στην Τήνο

και τα φορούσε η Παναγιά στεφάνι ένα γύρω.  

Όποιος μας αποχώρισε, να λάβει αποχωρία

από τον τίμιο σταυρό κι από την Παναγία.  

Ποιος άγιος και ποια Παναγιά θα ’γιάνει την πληγή μου,

γιατί πολλά ετράβηξε για σένα το κορμί μου.   

Ποιος άγιος κάνει θαύματα, να πάω να προσκυνήσω,

ποια Παναγιά ’γιαίνει πληγές, να πάω να λειτουργήσω.

Την Παναγιά Αγιασώτισσα παρακαλώ για σένα,

να βοηθά η χάρη της, να ’σαι καλά στα ξένα.

Την Παναγιά Αγιασώτισσα την προσκυνώ για σένα,

να βοηθήσει η χάρη της, νά ’ρθεις από τα ξένα.

Της Παναγιάς της έταξα μιταξουτές κουρδέλις,

να φέρει την αγάπη μου μέσα σι πέντι μέρις.   

Το χελιδόνι που πετά, σα δεις και χαμηλώσει,

την Παναγιά παρακαλεί τη λευτεριά να δώσει.

Χρυσομαλλούσα Παναγιά, ολόχρυση κορώνα, 
εσύ με αλησμόνησες, 'γω σε θυμούμαι ακόμα.

Ω Βαγγελίστρα Παναγιά, έχε γερά τα ξένα,

γιατί εκεί μου βρίσκονται ματάκια ζαχαρένια.

Ω Παναγιά Αγιασώτισσα, έχε γερά τα ξένα,

γιατί εκεί μου βρίσκονται ματάκια αγαπημένα.

Ω Παναγιά Αγιασώτισσα, έμπα κι εσύ στη μέση,

να πάρω την αγάπη μου, γιατ' άλλη δεν μ' αρέσει. 

Ω Παναγιά Αγιασώτισσα, ζωγραφιστή μ' ακόνα,

εσύ κι αν με λησμόνησες, 'γω σε θυμούμαι ακόμα.
   

Ω Παναγιά Αγιασώτισσα και διπλοπαναγιά μου,

χωρίς κανένα φταίξιμο, να βρίσκω το μπελά μου.

Ω Παναγιά Αγιασώτισσα με τα εκατό καντήλια,

φέρε τα μάτια που ’χασα, να σου τα κάνω χίλια.

Ω Παναγιά Αγιασσώτισσα με το μονογενή σου,

στ’ ανδρόγυνο που έγινε να δώσεις την ευχή σου.

Ω Παναγιά Αγιασσώτισσα ρίξι νιρό τσι χιόνι,

να γιάνει την καρδούλα μου πὄχει καημοί τσι πόνοι.

Παναγιά μου, Παναγιά μου,

παρηγόρα την καρδιά μου (οκτάς).

Η δική μας Παναγιά, η Παλιοχωριανή Ευαγγελίστρια.

ΑΛΛΑ ΔΙΣΤΙΧΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ

Αντάμα με την Παναγιά να στέκεις ταίρι - ταίρι,

ποια να διαλέξει από τις δυο ούτε ο Θεός δεν ξέρει.

Κι ημείς καλά τα είπαμι κι ου Θιος καλά ας τα κάνει,

κι η Παναγιά η Δέσποινα να σας πουλιουχρουνάει.

                                (κάλαντα Φώτων στη Μυτιλήνη)

Όρκο ’κανα στην Παναγιά πλιά να μην τραγουδήσω,

για την καλή τη συντροφιά, τον όρκο θα πατήσω.

Όταν σε ιδούν τα μάτια μου στο μπαλκονάκι επάνω,

μου φαίνεσαι σαν παναγιά και το σταυρό μου κάνω.

Σου τάζω, Παναγία μου, μιαν ασημένια ζώση,

να μας συσμίξεις και τα δυο σε μια κρεβατοστρώση.

Ύπνε που παίρνεις τα παιδιά, έλα πάρε και τούτο,

μικρό-μικρό σου το ’δωσα, μεγάλο φέρε μού το.

Ε! νανά του, ε! νανά του,

έλα, Παναγιά, κοντά του. (νανούρισμα)   

Ω Παναγιά Αγιασώτισσα, ρίξε νερό και χιόνι,

να ’γιάνεις την καρδούλα μου, που ’χει καημό και πόνοι.

Ω Παναγιά μου Ντηνιακιά, με τα χρυσά καντήλια,

’γιάνε κι εμέ τον πόνο μου, να σου τα κάνω χίλια.

Ω Παναγιά μου Ντηνιακιά, με το πλατύ μεϊντάνι,

τη νιότη μου την έταξα στη χάρη σου κουλμπάνι.

    

Κι ένα δικό μου δίστιχο, για να μη σταματήσει η παράδοση:

                          

Ω Βαγγελίστρα Παναγιά, με το χρυσό βαγγέλιο, 

’γιάνε μου τα χεράκια μου, να ξαναβρώ το γέλιο.

ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ

           

- Ας μ’ αγαπά η Παναγιά κι ας με μισούν οι Άγιοι.

- Ήλθε η Παναγιά (15 Αυγούστου); Βάλτε ξύλα στη φωτιά.

- Μέσα Παναγιά! Έξω Παναγιά!

- Ούλοι οι Άγιοι σαν τη Δέσποινα είναι;

- Παναγιά μου Γρηγορούσα, στο λαιμό να σε φιλούσα.

- Τάξε στην Παναγιά κερί, στο διάβολο λιβάνι.

Μια προσευχή από τα χρόνια του σχολειού

Μαρτζώκη Στέφανου (Ζάκυνθος 1855 - 1913 Αθήνα)

ΠΡΟΣΕΥΧΗ ΣΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ

Γλυκό του κόσμου στήριγμα, καλή μου Παναγία,

που ακούς τη δέηση των παιδιών, αθάνατη Μαρία,

άκου και μας, που υψώνομε σ’ Εσέ την προσευχή μας,

         που απ’ την πιστή ψυχή μας

         βγαίνει για Σε θερμή.

Έχε, Κυρά, στη σκέπη Σου την πικραμένη χήρα,

στον πεινασμένο άνοιξε, Συ, σπλαχνικά τη θύρα,

δώσε του σκλάβου, Δέσποινα, ελεύθερη πατρίδα,

         του ναύτη την ελπίδα,

         που πλέει στην ξενιτιά.

Ευλόγησε τα ονείρατα του βρέφους, που κοιμάται.

Οδήγησε τα βήματα της κόρης, που φοβάται.

Στείλε δροσιά κι ανάπαυση στου αρρώστου το κλινάρι,

         έχε στη θεία Σου χάρη

         τα μαύρα τα φτωχά.

Τη μάνα παρηγόρησε, που ’χει παιδί στα ξένα,

και χύσε μιαν ακτίνα Σου για τον τυφλό, Παρθένα.

Κράτα το γάλα αμίαντο του βρέφους, που βυζαίνει,

         στρέψε στην οικουμένη

         το βλέμμα σπλαχνικό.

Ευλόγησε τα δάκρυα, καλή μας Παναγία,

όπου με πάθος χύνονται μπροστά στη δυστυχία.

Συγχώρεσε και φώτισε κι εκείνον, που πλανήθη,

         και χύσε του στα στήθη

         την πίστη τη γλυκιά.

Βόηθα και την Ελλάδα μας, την όμορφη Πατρίδα,

πάλι στον κόσμο δείξε την με σκήπτρο και χλαμύδα.

Κάμε να σφίξει ελεύθερα μες στη θερμή αγκαλιά της

         τα μαύρα τα παιδιά της,

         που κλαίνε στη σκλαβιά.

(Γ. Καλαματιανού, Θ. Γιαννόπουλου, Δ. Δούκα, Δ. Δεληπέτρου, Ν. Κοντόπουλου «Αναγνωστικό Ε΄ Δημοτικού», ΟΕΔΒ, Αθήνα 1964, σ. 22-23)

ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΑΠΟ ΜΥΡΣΙΝΗ Μ. ΒΟΥΝΑΤΣΟΥ