Πέμπτη 28 Μαΐου 2020

ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΤΑΚΗΣ - Η ζωώδης εκμετάλλευση των Λαψαρνιωτών απ’ τους Γερμανοχιτλερικούς στην Κατοχή

  

Τάκης Ιορδάνης

 

O συμπατριώτης μας Τάκης Ιορδάνης μάς έστειλε άρθρο του, με τίτλο "Η ζωώδης εκμετάλλευση των Λαψαρνιωτών απ’ τους Γερμανοχιτλερικούς στην Κατοχή", με σημαντικές πληροφορίες για τη νεότερη ιστορία της Λέσβου, δημοσιευμένο στις 16 Μαΐου 2020 στην εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» της Μυτιλήνης, στήλη "Αιολίας Λόγος": https://www.emprosnet.gr/apopseis/i-zoodis-ekmetallefsi-ton-lapsarnioton-ap-tous-germanoxitlerikoys-stin-katoxi.


Αιολίας Λόγος


Η ζωώδης εκμετάλλευση των Λαψαρνιωτών απ’ τους  Γερμανοχιτλερικούς στην Κατοχή

                 
     Η ιστορική μνήμη αποτελεί το λίπασμα της Ιστορίας, που συντελεί στην επιβίωση και μακροημέρευση των Λαών. Λαοί που δεν έχουν ιστορική μνήμη πέπρωται να αφανιστούν. Για μας τους Έλληνες, φαίνεται, ευτυχώς, ότι η ιστορική μνήμη αποτελεί σύμφυτη ιδιότητά μας και γι’ αυτό εξακολουθούμε να υπάρχουμε πάνω από τρεις χιλιετίες, όταν άλλοι μεγάλοι λαοί με εξαιρετικούς πολιτισμούς, όπως οι Σουμέριοι, οι Ασσύριοι, οι Φοίνικες, οι Βαβυλώνιοι, εξαφανίστηκαν από προσώπου Γης εδώ και αιώνες. Πίστη μου είναι ότι η ιστορική μνήμη πρέπει να «ανασκαλεύεται» για οτιδήποτε μας αφορά, καλό ή κακό, καθολικό ή τοπικό.

Ένα καθολικό, για το οποίο στην προ ημερών θλιβερή επέτειό του, όλος ο Ελληνικός λαός έκλινε με ευλάβεια το γόνυ, ήταν αυτό της εκτέλεσης των 200 πατριωτών στην Καισαριανή, απ’ τα Γερανόμορφα κτήνη, την Πρωτομαγιά του 1944.

Ένα τοπικό, ιστορικό γεγονός, στο οποίο αναφέρομαι στο παρόν, είναι η ζωώδης εκμετάλλευση των συντοπιτών μου Λαψαρνιωτών από τα Γερμανοχιτλερικά τέρατα, για την εξόρυξη λιγνίτη στα Λάψαρνα, στην Κατοχή.

Με ανατριχίλα θυμούμαι σήμερα την άγνοια κινδύνου, την οποία είχαμε τότε τη δεκαετία του ’50 ως μικρά παιδιά, στο να μπαίνουμε εκεί στα πάνω Λάψαρνα στις «γαλαρίες», όπως λεγόντουσαν στη ντοπιολαλιά μας, κάνοντας τους Ιντιάνα Τζόουνς ή παίζοντας, παρ’ όλες τις αυστηρές απαγορεύσεις των γονιών μας. Αυτές οι στοές/γαλαρίες είχαν γίνει απ’ τον ατέλειωτο μόχθο, ιδρώτα, κλάματα, ακόμα και αίμα των Λαψαρνιωτών, που τους είχαν επιτάξει τα Γερμανοχιτλερικά τέρατα και, ως σκλάβοι τους, δούλευαν από ήλιο σε ήλιο, για να βγάλουν το λιγνίτη του τόπου τους.

Η Δυτική Λέσβος, κατά το μεγαλύτερό της μέρος, καλύπτεται από ηφαιστειακά πετρώματα (λάβες, ηφαιστειακοί τόφφοι, κ.ά.) απ’ τη δράση ηφαιστείων (Λεπέτυμνου, Ανεμώτιας, Άγρας). Το πιο μεγάλο εξ όλων και το περισσότερο καταστρεπτικό ήταν αυτό της Βατούσης, το οποίο έδρασε προ περίπου 20 εκατομμυρίων χρόνων. Τούτο δημιούργησε το ανεπανάληπτο μνημείο της Φύσεως στο νησί μας, το Απολιθωμένο Δάσος.

Απαντούν επίσης εκεί πετρώματα του μεσοζωικού αιώνα, που σχηματίσθηκαν προ περίπου 200-250 εκατομμυρίων χρόνων [φυλλίτες, σχιστόλιθοι (λίγδος)] στις περιοχές Ερεσού, Σιγρίου, Κότσνα και παρυφές Λαψάρνων, αλλά και πλέον πρόσφατα, του τριτογενούς, του καινοζωϊκού αιώνα (λιμναίες αποθέσεις μαργών, ασβεστολίθων, αργίλων), στην όλη παραθαλάσσια έκταση των Λαψάρνων, των Ο[Α]ρφικίων, των Δερφωνιών έως τις παρυφές του Γαβαθά.

Αυτές οι μάργες, οι ασβεστόλιθοι, οι άργιλοι λιμναίας φάσεως, ηλικίας περίπου 10 εκατομμυρίων ετών, αποτελούν το μητρικό πέτρωμα του λιγνίτη. Εκτός απ’ τα Λάψαρνα, όπου το πάχος των στρωμάτων του λιγνίτη κατά μέγιστο είναι 80 εκατοστά, τούτος απαντάται στα Α[Ο]ρφίκια (λόφος Τσίφος), στα Χαλερά και Κούκλα του Γαβαθά. Ολικά, σε μια έκταση περίπου 2 - 2,5 τετραγωνικά χιλιόμετρα.

Οι μάργες αυτές –στην Άντισσα λεγόντουσαν μάρμαρα– χρησιμοποιούνταν ως δομικό υλικό στη διάστρωση δαπέδων, με χαρακτηριστικότερη περίπτωση της ενοριακής εκκλησίας, Αγία Παρασκευή.

Τόνισα το ιδιαίτερα μικρό πάχος του λιγνίτη, αποτρεπτικό στοιχείο για ορθολογική και κυρίως ασφαλή εκμετάλλευσή του, γιατί θέλω να προβάλω το προαναφερθέν απεχθές ιστορικό έγκλημα, το από τους ΓερμανοΧιτλερικούς εκεί διαπραχθέν.

Έχοντας επιτάξει τους δύσμοιρους συντοπίτες μου και τα υποζύγιά τους, με διά των όπλων εξαναγκασμό, τούτοι εργάζονταν στην κυριολεξία υπό καθεστώς δουλείας, ανοίγοντας υπόγειες στοές, υπό άθλιες συνθήκες, και κυρίως χωρίς κανένα μέτρο ασφάλειας.

Κατά τη σχετική διαταγή, από την κάθε οικογένεια επιτάσσονταν ένα άτομο. Όπως μου έλεγε ο πατέρας μου, επειδή είχαν επιτάξει δύο αδέρφια του, ως προστάτης της οικογένειας, πήγε να διαμαρτυρηθεί στο διοικητή του αστυνομικού τμήματος (κάποιον Κατσαρέα, συνεργάτη των Γερμανών). Τούτος, με την απειλή του όπλου και αφού προς στιγμή τον έβαλε στο κρατητήριο, τελικά τον απέπεμψε.

Ο εξορυσσόμενος λιγνίτης ήταν ανακατεμένος με μάργες ή πάνω σε κομμάτια μάργας. Εργάτριες με τσαπιά και σφυριά αναλάμβαναν να τον ξεχωρίσουν από πέτρες και χώματα.

Η εξόρυξή του έγινε σε τρεις θέσεις. Η νοτιότερη γαλαρία στην Πετόνα (απέχει περίπου 250 μ. από την κούλα μας), όπου και η τοπική πηγή (το πολύτιμο νερό της, παρ’ ολίγο τότε να χαθεί), η βορειότερη στο Κρυό Νερό (απέχει περίπου 50 μ.) και η ενδιάμεση στου Χατζή το Λάκκο. Ο εξορυσσόμενος λιγνίτης μεταφερόταν στη συνέχεια στη θάλασσα, στο Ψαρό Ράχτη, σε απόσταση περίπου 2 χιλιομέτρων, σε μία αποθήκη, που υπήρχε μέχρι προ ετών. Από εκεί φορτωνόταν από δυστυχείς κακοπαθημένους εργάτες με ζεμπίλια σε καΐκια και μεταφερόταν, για τις πολεμικές ανάγκες των Χιτλερικών, εκτός νησιού.

Στο Πολυτεχνείο, ως φοιτητής, με ξεχωριστό ενδιαφέρον παρακολουθούσα οτιδήποτε αφορούσε λιγνίτες. Γι’ αυτούς δε των Λαψάρνων έκανα σχετική έρευνα και βρήκα μία έκθεση του μεγάλου καθηγητού της Γεωλογίας στο Ε.Μ.Πολυτεχνείο, Γεωργίου Βορεάδη, ο οποίος, τη δεκαετία του ’50, ερεύνησε και δειγμάτισε τα κοιτάσματα στα Λάψαρνα. Απ’ τις αντίστοιχες αναλύσεις, διαπίστωσε ότι ο λιγνίτης τους είναι εξαιρετικής, αρίστης ποιότητος, ο καλύτερος της Ελλάδος. Τόνιζε όμως ότι οι ποσότητές του στη στεριά είναι ιδιαίτερα μικρές, τα δε παραθαλάσσια κοιτάσματά του, «βουτούνε» κάτω απ’ τη θάλασσα. Κατέληγε, τελικά, ότι δεν είναι οικονομικά εκμεταλλεύσιμος.

Για τους Γερμανούς κατακτητές, όμως, ήταν εκμεταλλεύσιμος, αφού οι δούλοι τους τον έβγαζαν τζάμπα.

Το έγκλημα αυτό ασφαλώς και αποτελεί παρωνυχίδα μπροστά στα άπειρα εγκλήματά τους, με τους χιλιάδες Έλληνες νεκρούς, ανάπηρους κ.ά. και την ολοσχερή οικονομική καταστροφή της πατρίδας μας.

Κάποιος θα μπορούσε να πει «ας το αγνοήσουμε». Η αγνόησή του, αφήνοντας να πέσει πάνω του η αχλή της λήθης, θεωρώ ότι δεν τιμά εμάς τους επιγόνους των Λαψαρνιωτών δούλων της Γερμανοκατοχής, για να μην πω ότι στην ιερή αυτών μνήμη τούτο θα αποτελούσε βλασφημία.


Τάκης Ιορδάνης 

ΜΑΥΡΑΓΑΝΗΣ ΞΕΝΟΦΩΝ - «Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΑΒΡΟΧΙΑ»

 

Ιστορίες ανθρώπων

ΞΕΝΟΦΩΝ Ε. ΜΑΥΡΑΓΑΝΗΣ, «Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΑΒΡΟΧΙΑ»

  

Η κριτικός λογοτεχνίας, ΜΑΡΙΑ ΜΟΙΡΑ, επίκουρη καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, γράφει στην εφημερίδα "ΑΥΓΗ" της 24ης Μαΐου 2020, για τη συλλογή διηγημάτων του Ξενοφώντα Ε. Μαυραγάνη «Η μεγάλη αναβροχιά», εκδόσεις Νησίδες,Θεσσαλονίκη 2019, σελ. 135:

 

«Ο Ξενοφών Μαυραγάνης, είναι ένας πολυγραφότατος και χαλκέντερος ευπατρίδης. Δικηγόρος, δημοσιογράφος, λογοτέχνης, ενταγμένος στην Αριστερά και ενεργός πολίτης από διάφορες θέσεις, σύζυγος, πατέρας τριών παιδιών και παππούς έξη εγγονών, τιμά τον τόπο που γεννήθηκε (Πλωμάρι) και τον τόπο όπου έζησε και εργάστηκε (Θεσσαλονίκη). Με τις ιστορίες του μοιάζει να θέλει να μοιραστεί με τον αναγνώστη όσα θαυμαστά και παράξενα η μνήμη, η νοσταλγία, η ευαισθησία, η παρατηρητικότητα και η εμπειρία μιας πολυτάραχης προσωπικής και επαγγελματικής πορείας συσσώρευσαν για εξαίσιους τόπους, ενδιαφέροντες ανθρώπους, αξιοσημείωτα γεγονότα και ιδιαίτερες στιγμές.

Οι αφηγήσεις του συγγραφέα συλλέγουν τη χαρά, τον πόνο και τα παθήματα αυτής της ζωής. Άλλοτε με καυστικό χιούμορ και συγκρατημένη ειρωνεία καυτηριάζουν συμπεριφορές και καταστάσεις, άλλοτε με αυθεντικό και ανυπόκριτο συναίσθημα, εστιάζουν σε βίους ανθρώπων βασανισμένων, εμποδισμένων  από την αρρώστια και την ανέχεια. Ανθρώπων ηλικιωμένων, έρημων, κατατρεγμένων, κοινωνικά ανέντακτων, αόρατων και ξεχασμένων, που αγωνίζονται με ταπεινά μέσα, ήθος και περηφάνια να επιβιώσουν σ’ έναν κόσμο σκληρό και αδιάφορο.

     Μια δραστήρια μάνα και γιαγιά από την Ουκρανία, που θα βρει καταφύγιο στη Θεσσαλονίκη σαν βοηθός ηλικιωμένων, θα σπουδάσει και, όταν όλα έχουν πάρει το δρόμο τους, η μοίρα θα την καταδικάσει στον αβάστακτο πόνο της απώλειας του γιου της. Ο μοναχικός άντρας, που γυρνάει ολοχρονίς τις ερημιές μακριά από τους ανθρώπους σαν αγρίμι, αλλά επισκέπτεται τα εκκλησάκια και τα πανηγύρια με ημερολογιακή σειρά, για να τραφεί και να προσκυνήσει τους αγίους, θα χαθεί ξαφνικά ένα ξημέρωμα μετά τον τελευταίο του τελετουργικό, αποχαιρετιστήριο χορό. Η κωφάλαλη υπηρέτρια στο αρχοντόσπιτο, που θα δείξει στα πλούσια αφεντικά της τι θα πει αλληλεγγύη και ανθρωπιά, βοηθώντας τους φτωχούς γειτόνους να σώσουν τη σοδειά τους. Οι ηλικιωμένοι που θα βρουν στην έρημη μικρή πλατεία και στο ξεχασμένο παγκάκι έναν χώρο συνάντησης, επικοινωνίας και συμποσιασμού. Ο ψαράς στο παραθαλάσσιο γραφικό χωριό που θα αποπλανηθεί από την Αθηναία καλοκαιρινή επισκέπτρια και θα προδώσει το στεφάνι του, φέρνοντας την λύπη και την κατήφεια στο σπιτικό του, και μόνο η αναπάντεχη αρρώστια του θα αποκαταστήσει την τάξη και την ηρεμία στον μικρόκοσμό τους. Η βάρκα του συνταξιούχου που θα απομείνει το μοναδικό του καταφύγιο από τα βάσανα μιας εμποδισμένης ζωής, για να χαθεί ύστερα κι αυτή. Η κόρη του ομογενούς από την Γεωργία, που θα ποθήσει να ζήσει με αξιοπρέπεια στην πατρίδα των προγόνων της και να εργαστεί σκληρά και έντιμα σαν νοσηλεύτρια, για να καταλήξει να μοιράζει διαφημιστικά φυλλάδια στα φανάρια.

     Και πίσω από τις δύσκολες ιστορίες των ανθρώπων που συλλέγει ο συγγραφέας και τον ζόφο των καιρών, τα εξαίσια τοπία του νησιού του, τα ειρηνικά χωριουδάκια, η ακύμαντη θάλασσα, ο ζεστός ήλιος, η ομορφιά των απλών απολαύσεων, το ούζο, το φρέσκο ψάρι, το δροσερό μελτέμι, ο καλός λόγος, η τρυφερή αγκαλιά, η φιλία, η αλληλεγγύη διηγούνται μια άλλη παράλληλη ιστορία, φέρνοντας στην ψυχή του αναγνώστη την αισιοδοξία, τη γαλήνη και την ελπίδα.»

ΜΑΡΙΑ ΜΟΙΡΑ

Πέμπτη 21 Μαΐου 2020

ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΤΑΚΗΣ - "Τα ρέστα του ΝεοΣουλτάνου"


Τάκης Ιορδάνης

 

Από το συμπατριώτη μας Τάκη Ιορδάνη λάβαμε και αναδημοσιεύουμε το άρθρο του "Τα ρέστα... του ΝεοΣουλτάνου" στη στήλη "Αιολίας λόγος" της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ Μυτιλήνης. Ο αριθμός νεκρών από κορωνοϊό που αναφέρει είναι μέχρι την ημέρα δημοσίευσης του άρθρου, 02-05-2020: https://www.emprosnet.gr/apopseis/ta-resta-tou-neosoultanou. 

 

Αιολίας Λόγος

 

Τα ρέστα… του ΝεοΣουλτάνου


Την απόκοσμη και ζοφερή πραγματικότητα που επιβλήθηκε απ’ το μικροσκοπικό τέρας, τον κορονοϊό, στην ανθρωπότητα εδώ και δύο-τρεις μήνες τη βιώνουμε, φυσικά, και εμείς οι Έλληνες.


Σε σύγκριση προς τις εκατόμβες ανθρωπίνων ζωών, δεκάδων χιλιάδων νεκρών, όπως στη γειτονική μας Ιταλία, στην Ισπανία, Γαλλία, Αγγλία και σ’ άλλες χώρες της υφηλίου, αλλά ακόμη και στις καπιταλιστικές μητροπόλεις Γερμανία και ΗΠΑ, εμείς οι Έλληνες ευτυχώς (αν μπορεί να λεχθεί κάτι τέτοιο) βιώνουμε τούτα μόνο με την καραντίνα και με αριθμό νεκρών απ’ αυτό τον όλεθρο λιγότερο των 140 ατόμων.


Όπως είναι φυσικό, εκ της παγκόσμιας αυτής τραγωδίας, που αφορά σ’ αυτή καθαυτή τη ζωή του ανθρώπου, όλα τα άλλα της κοινωνικο-πολιτικο-οικονομικής δραστηριότητάς του έχουν μπει σε δευτερεύουσα μοίρα. Παρ’ όλα αυτά, θεωρώ ότι δεν θα πρέπει τούτα να ξεχνιούνται, καθότι αποτελούν τη σύγχρονη Ιστορία του ανθρώπου.


Αυτών λεχθέντων, στο σημερινό μου άρθρο, θα ήθελα να αναφερθώ στη δική μας πρόσφατη Ιστορία, με τα κατορθώματα του νεοΣουλτάνου Ερντογάν.


Τον τελευταίο π.Κ.* χρόνο, παρακολουθήσαμε τις πυρετώδεις, άλογες αλλά και σαλταδόρικες κινήσεις του στη διεθνή γεωπολιτική σκακιέρα, με τα κάθε λογής τυχοδιωκτικά του εγχειρήματα. Τέτοια, που θα τα ζήλευαν ακόμα και τα ρεσάλτα των πειρατών της Καραϊβικής ή πιο πολύ κοντά του αυτά του αρχιναυάρχου του Σουλτάνου του 15ου αιώνα, κουρσάρου Μπαρμπαρόσα.


Παραγνωρίζοντας το διεθνές δίκαιο, το δίκαιο της θαλάσσης και οτιδήποτε εδράζεται στη λογική και στο πανανθρώπινο δικαιϊκό «σκέπτεσθαι», δύο και κακά εποίησε ο άνομος αυτός οραματιστής της νεοΟθωμανικής αυτοκρατορίας.


Στην Κυπριακή Δημοκρατία για την ΑΟΖ της και στην Ελλάδα για τη δική της ΑΟΖ (οψέποτε αυτή κηρυχθεί). Στην πρώτη έχουν ευρεθεί τεράστιες ποσότητες αερίων υδρογονανθράκων και στη δεύτερη οι σχετικές σύνθετες γεωφυσικές, έμμεσες γεωλογικές έρευνες έχουν καταλήξει ότι νοτίως της Κρήτης (λεκάνη Ηροδότου) υπάρχουν εξίσου μεγάλα και ενδεχομένως ακόμη μεγαλύτερα κοιτάσματα αυτών της Κύπρου. Τη μεν ΑΟΖ της Κύπρου αμφισβήτησε κατά τρόπο άμεσο με την επίδειξη ισχύος, είτε παρεμποδίζοντας γεωτρήσεις (ως σε οικόπεδο παραχωρημένο στην Ιταλική
ENIC) ή με την τάχα πραγματοποίηση ερευνών με δικά τους πλωτά μέσα εντός οικοπέδων της Κυπριακής ΑΟΖ ή και ακόμη με τάχα γεωτρήσεις, με τα γεωτρύπανα «Γιαβούζ» και «Πορθητής», στα οικόπεδα τα νοτίως της μεγαλονήσου.


Αναφορικά προς την Ελληνική ΑΟΖ, επειδή η επίδειξη δυνάμεως δεν του έβγαινε, χρησιμοποίησε τη χαρακτηριστική ανά του αιώνες Τουρκική διπλωματία της δολιότητας και πονηριάς. Πήγε και υπέγραψε με τη Λιβύη, τη σε πολυετή εμφύλιο σπαραγμό ευρισκόμενη χώρα, μνημόνιο ορισμού ΑΟΖ μεταξύ Λιβύης και Τουρκίας, εξαφανίζοντας από τον παγκόσμιο χάρτη Ελληνικά νησιά, μεγέθους ακόμη και αυτής της Κρήτης!


Όταν τούτα δεν του απέδωσαν άμεσους καρπούς, λόγω της σθεναράς και αταλάντευτης στάσεως των Ελλήνων (Ελλαδιτών, Κυπρίων), τόσο σε επιχειρησιακό όσο και σε διπλωματικό κυρίως επίπεδο, που είχαν το αποτέλεσμα να κινητοποιηθεί ο διεθνής παράγοντας με χειροπιαστό δεδομένο την παρουσία του Γαλλικού αεροπλανοφόρου «Σαρλ Ντε Γκωλ» εντός των οικοπέδων της Κυπριακής ΑΟΖ ή την καταδίκη και απόρριψη του ΤουρκοΛιβυκού μνημονίου από την Ε.Ε. αλλά και άλλες παγκόσμιες δυνάμεις, μετήλθε ένα ακόμη πιο δόλιο και απάνθρωπο μέσο εναντίον της χώρας μας.


Την, με την καθοδήγηση των δυνάμεων της στρατοχωροφυλακής του, προσπάθεια εισβολής παράνομων μεταναστών στα χερσαία κοινά σύνορά μας στον Έβρο, κυρίως στο φυλάκιο των Καστανιών. Χρησιμοποίησε αυτούς τους δύσμοιρους, τους απ’ όλες τις φυλές του Ισραήλ, ως πολιορκητικό κριό για μαζική εισβολή τους στην Ελλάδα. Τη μαζικότητα που ήθελε ο νεοΣουλτάνος την αποκάλυψε ο Υπουργός Εσωτερικών Σουλεϊμάν Σοϊλού, ο
his-masters-voice, που κάνοντας fake δηλώσεις έλεγε ότι πέρασαν στην Ελλάδα, απ’ τον Έβρο, πάνω από 143.000 άτομα, απειλώντας ταυτόχρονα: «Κι αυτή είναι μόνον η αρχή. Περιμένετε να δείτε τι θα γίνει στη συνέχεια». Στην προσπάθεια αυτής της κατάφωρης παραβίασης της εθνικής μας ακεραιότητας, σύσσωμος ο Ελληνικός λαός αντέδρασε χρησιμοποιώντας όλα τα απαιτούμενα αμυντικά μέσα που διέθετε η πολιτεία μας.


Το τελευταίο αυτό ρεσάλτο του Ερντογάν είχε σκοπό αφενός μεν να εκθέσει διεθνώς τη χώρα μας ως χώρα «κουρελού», κυρίως δε να σύρει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων την Ευρώπη, για να επιβάλει τα «θέλω» του στο Ιντλίμπ, στη Βορειοδυτική Συρία.


Στην κορύφωση της επιθέσεως αυτής, στις 3 Μαρτίου πέταξαν με ελικόπτερο πάνω από τα χερσαία σύνορά μας στον Έβρο, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και η ηγεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Συγκεκριμένα οι πρόεδροι α) του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, β) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και γ) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Νταβίντ Σασόλι.


Ο π. Πρόεδρος της Δημοκρατίας Πρ. Παυλόπουλος στις όποιες ομιλίες του, παρεμβάσεις, επαφές με ομολόγους του, πάντοτε τόνιζε ότι τα σύνορα της χώρας μας είναι σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τούτο φαινόταν επί χρόνια ως «πίπτον εις ώτα μη ακουόντων».


Η παρουσία αυτών των τριών επικεφαλής των ύψιστων ευρωπαϊκών θεσμών στον Έβρο και κυρίως η διά στόματος της Προέδρου Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν σχετική δήλωση πιστεύω ότι έδωσαν στο νεοΣουλτάνο το προσήκον μήνυμα.


Απ’ όλα τα προαναφερθέντα φαίνεται ότι, με όλα αυτά τα πονηρά του ο νεοΣουλτάνος, έπαιξε… τα ρέστα του και τελικά έχασε.


Τώρα, κάτω από τη μάστιγα του κορονοϊού που χτυπά ατυχώς και μάλιστα δραματικά τον Τουρκικό λαό, αυτός λουφάζει. Άραγε έχει βάλει μυαλό ή μετά τη λήξη της πανδημίας θα αρχίσει πάλι τα ίδια;
Οψόμεθα!

Τάκης Ιορδάνης


* προ Κορονοϊού

Τρίτη 5 Μαΐου 2020

ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΤΑΚΗΣ - ΑΝΤΙ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΥ

Από το συμπατριώτη μας Τάκη Ιορδάνη λάβαμε και δημοσιεύουμε το παρακάτω κείμενο, αντί μνημοσύνου στον Αντισσαίο Αριστείδη Φ. Μαραγκό, που τον εκτέλεσαν οι Γερμανοί στα Τσαμάκια Μυτιλήνης στις 4-5-1942. Ας είναι αιωνία η μνήμη του…    

 

ΑΝΤΙ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟΥ

στα 78 χρόνια από την εκτέλεσή του απ’ τα ΓερμανοΧιτλερικά τέρατα στα Τσαμάκια

 

Ευρεία δημοσιότητα εδόθη και φέτος την Πρωτομαγιά για την κτηνώδη εκτέλεση στην Καισαριανή 200 πατριωτών από τα ανθρωπόμορφα ΓερμανοΧιτλερικά τέρατα. Μεταξύ αυτών και του ήρωα  Ναπολέοντα Σουκατζίδη.


Στο Χαϊδάρι, σε κεντρικότατο δρόμο του Δάσους υπάρχει η πινακίδα «
Oδός Ναπολέοντα Σουκατζίδη»
. Τούτη, προς τιμή του παλικαριού αυτού, που, μαζί με άλλους 200 ήρωες, τα ανθρωπόμορφα Χιτλερικά θηρία εκτέλεσαν στην Καισαριανή την Πρωτομαγιά του 1944.

 

Ο ήρωας Ναπολέοντας Σουκατζίδης, ενώ θα μπορούσε να γλυτώσει την εκτέλεση, αφού, γνωρίζοντας τη γερμανική γλώσσα, τούτο ήταν εξαιρετικό «προσόν» στα μάτια του ανθρωπόμορφου τέρατος Γερμανού διοικητή του στρατοπέδου αιχμαλώτων στο Χαϊδάρι, που τον έκανε να ζητήσει να αντικαταστήσουν τον Ναπολέοντα Σουκατζίδη με κάποιον άλλο κρατούμενο. Εκείνος όμως δεν το θέλησε αυτό.


Πηγαίνοντας για την Καισαριανή, έγραψε το τελευταίο γεμάτο λεβεντιά μήνυμά του στον πατέρα του, στο γράμμα του:

     «Πατερούλη, πάω για εκτέλεση.»

    
Αυτό το Τελευταίο Σημείωμά του έγινε ταινία από τον Παντελή Βούλγαρη.

 

Και συνέχιζε:

     «Να ’σαι περήφανος για το μονάκριβο γιο σου. Να αγαπάς και να λατρεύεις την κορούλα σου και την αδελφούλα μου, και οι δυο τους μεγάλοι άνθρωποι. Γεια, γεια, πατερούλη.»

Του ήρωα Ναπολέοντα Σουκατζίδη, με την πινακίδα αυτή, η Ιστορική μνήμη φυσικά θα είναι ες αεί άσβεστη και ουδέποτε θα περιπέσει σε αφάνεια.

 

Αυτό που ατυχώς δεν θα γίνει μετά και την δεύτερη και τώρα πια παντοτινή αφάνεια Αντισσαίου ήρωα της Εθνικής Αντίστασης όπου θέλουν να τον ρίξουν άνθρωποι που θεωρώ ότι παρέλκει ο οποιοσδήποτε χαρακτηρισμός γι’ αυτούς. Ομιλώ για το αγροτόπαιδο απ’ τα Λάψαρνα, τον ήρωα Αριστείδη Φ. Μαραγκό, που τον εκτέλεσαν σαν σήμερα, 4 Μαΐου 1942. Τον μοναδικό Αντισσαίο από τους συνολικά 42 ήρωες που εκτέλεσαν στα Τσαμάκια τα Χιτλερικά τέρατα καθ’ όλη την κατοχή.

 

Ύστερα από αγώνες μου που άρχισαν από το 1984, μετά την αναγνώριση της Εθνικής Αντίστασης, το 2007, μετά από 65 ολόκληρα χρόνια από την εκτέλεσή του, μπόρεσα με ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του τότε Δήμου Ερεσού - Αντίσσης να τον βγάλω από την αφάνεια. Ατυχώς, σήμερα πάλι οι συγχωριανοί του τον έχουν ρίξει στην «ες αεί αφάνεια». Τούτο γιατί τις δύο μαρμάρινες πλάκες, τις με τιμή και δόξα παρουσία όλων των Αρχών και πλήθους κόσμου, που έγραφαν «Πλατεία Ήρωα Αριστείδη Φ. Μαραγκού» και εντοιχίστηκαν το 2008, κάποιοι τις αφαίρεσαν, τις εξαφάνισαν και ουδέποτε αποκατεστάθησαν από τις τοπικές Αρχές, παρ’ όλο ότι οι Δημαρχιακές αρχές του τότε Δήμου Λέσβου το εζήτησαν και ακόμη απέρριψαν το αίτημα κάποιων η «Πλατεία Ήρωα Αριστείδη Φ. Μαραγκού» να μετονομαστεί και πάλι.


Αν η γραφή του σημειώματος του ήρωα Ναπολέοντα Σουκατζίδη συνταράσσει, αυτή των τελευταίων λόγων  του Αριστείδη Φ. Μαραγκού, που έγραψε λίγο πριν από την εκτέλεση, συγκλονίζει σύγκορμα.


    
«Αγαπημένη μου Μητέρα, Πατέρα, Αδέρφια, Αδελφούλα μου, γράφω και σας χαιρετώ για τελευταία φορά και σας ζητώ συγγνώμην αν καμιά φορά σας έφταιξα. Εγώ φεύγω διά παντός, πεθαίνω για την Πατρίδα, να μη κλαίτε μόνο να χαρείτε αυτό, διότι, αν πεθαίνω, πεθαίνω για την πατρίδα. Έτσι ήταν η τύχη μου. Το Γερμανικό δικαστήριο με δίκασε ποινή θανάτου. Να μην κλαίτε, μόνο να το χαρείτε αυτό διότι αν πεθαίνω, πεθαίνω για την Πατρίδα. Έτσι ήταν η τύχη μου, ο Θεός δεν με άφησε να ζήσω. Να μη κλαίτε, μόνο να το χαρείτε αυτό κι εγώ η ψυχή μου θα είναι πάντοτε μαζί σας. Κι εσύ αγαπημένη μου, να πηγαίνεις στο αγαπημένο μας σπιτάκι και να παρηγορείς τους αγαπημένους μας γονείς. Και σεις αγαπημένα μου αδέρφια να έχετε υπακοή στους αγαπημένους μας γονείς.

Σας χαιρετώ και σας φιλώ…

Αριστείδης Μαραγκός

                          Γεια σας, γεια σας, γεια σας»

 
Γράφω το παρόν με συγκίνηση και ελπίζω ότι αποτελεί μνημόσυνό του, στα 78 χρόνια από την εκτέλεσή του.


Κλείνοντας, θέλω να πω ότι προσβλέπω η Δημαρχιακή Αρχή του νέου Δήμου μας Δυτικής Λέσβου να αποκαταστήσει την από κάποιους εκ δευτέρου γινόμενη προσπάθεια ο ήρωας Αριστείδης Φ. Μαραγκός να πέσει στην «ες αεί αφάνεια».  

Τάκης Ιορδάνης

4 Μαΐου 2020


Σάββατο 2 Μαΐου 2020

ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΤΑΚΗΣ - «Ο ΦΟΒΟΣ ΦΥΛΑΕΙ ΤΑ ΕΡΜΑ…»


Ο φόβος φυλάει τα έρμα…



    Προ αιώνος περίπου υπήρξε ένα επιδημικό φαινόμενο, που, ως πανδημία, συγκλόνισε συθέμελα το παγκόσμιο οικοδόμημα Υγείας, που η Ιστορία την καταγράφει ως Ισπανική γρίπη. Η διάδοση της επιδημίας ήταν μαζική και ανεξέλεγκτη και συνεπακόλουθα μαζική η απώλεια ζωών. Εδώ και τρεις-τέσσερις μήνες, την υφήλιο ταλανίζει και κλονίζει μία μη ελεγχόμενη πια επιδημία, αυτή του κορονοϊού. Τούτο οδήγησε τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (Π.Ο.Υ.) να την κηρύξει ως πανδημία, την 11η Μαρτίου.
    Η Ισπανική γρίπη, πανδημία του 1918, έπληξε κάθε γωνιά της Γης με εκατόμβη θυμάτων, όταν πέθαναν ως κάποιες πηγές αναφέρουν 50-60 εκατομμύρια, κι άλλες 100 εκατομμύρια άνθρωποι. Αυτή η τραγωδία, λέγεται, είχε κι ένα ευεργετικό αποτέλεσμα: τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου. Τούτο, αφού οι στρατιώτες εξαντλημένοι πέθαιναν μέσα στο αμπρί τους, αδύναμοι ακόμα και το τουφέκι τους να σηκώσουν.
    Σήμερα, που η πανδημία του κορονοϊού ταλανίζει ήδη το 1/3 των κατοίκων της Γης και η ανθρωπότητα βιώνει την ανάσα του θανάτου πάνω απ’ το κεφάλι της, αναπόφευκτα κάθε άνθρωπος καταλαμβάνεται από απύθμενο φόβο.
    Δεν θα μπορούσα ποτέ, ούτε καν να διανοηθώ, ότι στη ζωή μου θα έφθανε μέρα που θα ήμουν «φυλακισμένος» στο σπίτι μου, όχι εξ ανθρώπινης επιβολής, αλλά εξ εκείνης της Φύσεως. «Πολιορκημένος» απ’ τον κορονοϊό. Τούτο δε, λόγω της επιθετικότητας, του άκρως αστάθμητου της εξάπλωσης και των αμέτρητων θανάτων εκ του ιού Covid-19, κοινώς κορονοϊού, αυτού του «αόρατου εχθρού», όπως ακόμη και ο Πλανητάρχης χαρακτήρισε. Εμπειρία πρωτόγνωρη για το σημερινό άνθρωπο.
    Τον 20ό αιώνα, ξέχωρα απ’ την Ισπανική γρίπη, υπήρξαν διάφορες, μικρότερης βέβαια έκτασης, επιδημίες που ασφαλώς προξενούσαν φόβο στον άνθρωπο. Ήμουν γύρω στα δέκα, όταν είχε εκδηλωθεί η επιδημία της πολιομυελίτιδας, η οποία ατυχώς προσέβαλε παιδιά της ηλικίας μου, που κάποια απ’ αυτά προσβλήθηκαν και έχασαν την αρτιμέλειά τους. Ευτύχησα να είμαι αρτιμελής, αφού ευτυχώς δεν προσβλήθηκα. Θυμούμαι όμως το φόβο μου, γι’ αυτό το ενδεχόμενο.
    Ύστερα από 65 χρόνια, ομολογώ πως τότε ζήλεψα, όταν στενός συγγενής μου είχε ευεργετηθεί κάνοντας το πανάκριβο τότε διαθέσιμο εμβόλιο, ενώ για μένα αυτό υπήρξε όνειρο απραγματοποίητο. Εκείνου ο πατέρας μπορούσε να διαθέσει τα απαιτούμενα χρήματα. Δυστυχώς για μένα, όπως και για την πλειονότητα των παιδιών στο χωριό, το απαιτούμενο ποσό δεν υπήρχε. Ακόμη και σήμερα, θυμούμαι το όνομά του εμβολίου: Σεϊμπίν. Τούτο, αν και διαθέσιμο, το ελληνικό κράτος, με σύστημα υγείας ανύπαρκτο τότε, δεν διέθετε τα απαιτούμενα κονδύλια προς εμβολιασμό των Ελληνοπαίδων.
    Σήμερα με τον κορονοϊό, τα πράγματα είναι δυστυχώς πολύ χειρότερα. Δεν υπάρχει εμβόλιο ούτε φάρμακο θεραπείας. Η επιστήμη δεν γνωρίζει ακόμη την ταυτότητα του μικροσκοπικού αυτού τέρατος. Δεν γνωρίζει το «είναι» του, τις ιδιότητές του και, το κυριότερο, την «αχίλλειό του πτέρνα», για να στοχεύσει και να τον πλήξει εκεί, με το πρέπον φάρμακο. Έτσι, ως στιγμής, βαδίζει σε τελείως αχαρτογράφητα νερά. Αποτέλεσμα, με ήδη εκατοντάδες χιλιάδες κρούσματα και υπερείκοσι χιλιάδες νεκρούς παγκοσμίως, η ανθρωπότητα πορεύεται σε άγνωστες ατραπούς, χωρίς πυξίδα και μπούσουλα ακόμα, παρά τον τιτάνιο αγώνα των Πανεπιστημίων, των εργαστηρίων, των ερευνητικών φορέων και των επιστημονικών κέντρων, τους τελευταίους μήνες.
    Πέραν της τραγικής καταστάσεως με τα ανθρώπινα κρούσματα, υπάρχει ίσως ένα τρομακτικότερο, άκρως δυσθεώρητο κρούσμα. Αυτό της Παγκόσμιας οικονομίας, που καθημερινά μεγεθύνεται. Τρισεκατομμύρια ευρώ εκτιμάται ότι ήδη χάθηκαν και θα χαθούν ακόμη πολλά περισσότερα απ’ το φόβο που έχει επιβληθεί στην ανθρωπότητα. Αυτού που εξ ανάγκης οδηγεί στην πλήρη αδράνεια και παντελή απραξία των παραγωγικών δυνάμεων και μέσων και, συνεπώς, στη μη παραγωγή πλούτου. Φυσικά και για την Ελλάδα, αλίμονό μας, θα υπάρξουν αντίστοιχες απώλειες στο μέτρο που της αναλογεί.
    Κατά τον 20ό αιώνα και πριν ακόμα ανακαλυφθεί η πενικιλίνη, υπήρξαν δύο επιδημίες τοπικού επιπέδου: φυματίωση και λέπρα. Σε όποια οικογένεια μικρόβιό τους προσέβαλε ένα μέλος της, τούτη σχεδόν ξεκληριζόταν. Προκειμένου να προφυλαχθεί ο υγιής πληθυσμός, είχε επιβληθεί η απομόνωση των νοσούντων: καραντίνα. Για τους φυματικούς στα Σανατόρια, για τους λεπρούς στα λεπροχώρια, με εμβληματικότερο τη Σπιναλόγκα. Οι δυστυχείς φυματικοί και λεπροί ευρίσκοντο σ’ αυτά σε καραντίνα διά βίου. Έτσι χρησιμοποιούταν το αρχέγονο αυτό αμυντικό όπλο, της αποτροπής μετάδοσης του λοιμού.
    Σήμερα, στην πανδημία την εκ του κορονοϊού, χρησιμοποιείται πάλι το αρχέγονο «όπλο της καραντίνας», δηλαδή του εγκλεισμού στα σπίτια. Τούτο το πρωτοείδαμε αρχές του χρόνου στην Κίνα, όπου πρωτοεκδηλώθηκε η μάστιγα αυτή, με τον πλήρη εγκλεισμό πληθυσμού μεγαπόλεων στα σπίτια τους και την πλήρη «ερημοποίηση» των κοινοχρήστων τους χώρων. Τώρα το βλέπουμε στην Ευρώπη (Γαλλία, Ιταλία, Ισπανία κ.ά.), στις ΗΠΑ (Νέα Υόρκη, Καλιφόρνια), στην Ινδία και άλλες χώρες στις άλλες ηπείρους. Στη χώρα μας, αυτό το μόνο ενδεδειγμένο μέτρο, η καραντίνα, μέχρι να ευρεθεί το φάρμακο καταπολέμησης του κορονοϊού, επιβλήθηκε από την Κυβέρνηση προ ημερών.
    Το αρχέγονο αυτό όπλο εφαρμόστηκε επίσης στην αρχαία Αθήνα, όταν, μεσούντος του Πελοποννησιακού πολέμου, ενέσκηψε ο εξ Αιγύπτου λοιμός, που είχε ως αποτέλεσμα να αφανιστεί το 1/4 του πληθυσμού της πόλης-κράτους των Αθηνών. Έτσι, επιβάλλοντας τον εγκλεισμό τους όλοι οι Αθηναίοι στα σπίτια τους, περιόρισαν τη διασπορά του λοιμού και τελικά τον νίκησαν. Ύστερα από 2.500 χρόνια το ίδιο ακριβώς μέτρο χρησιμοποιείται σήμερα από τους σύγχρονους Αθηναίους.
    Είναι, ασφαλώς, αξιοπαρατήρητο πως, παρ’ όλο που μεταξύ αυτών των δύο πανδημιών υπάρχει ένα χάσμα χρόνου 2.500 ετών, παρ’ όλο που η επιστήμη έχει κάνει άλματα, στον τομέα της αντιμετώπισης πανδημιών χρησιμοποιείται το ίδιο αρχέγονο όπλο. Αυτό της καραντίνας.
Τάκης Ιορδάνης


Τα σχόλιά μας:

* Το παραπάνω κείμενο μας έστειλε ο ίδιος ο συγγραφέας, ο συμπατριώτης μας Τάκης Ιορδάνης. Πρωτοδημοσιεύτηκε στην εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ Μυτιλήνης στις 28 Μαρτίου 2020: https://www.emprosnet.gr/apopseis/o-fovos-fylaei-ta-erma.

* Ο συγγραφέας, με αφόρμηση την καραντίνα που επιβλήθηκε πρόσφατα ως μέσο προφύλαξης από τον νέο ιό, corona virus ή κορωνοϊό ή covid 19, κάνει αναφορά και σε άλλες φονικές επιδημίες, που έπληξαν την Ανθρωπότητα τον εικοστό αιώνα κυρίως και ενείχαν το στοιχείο του εγκλεισμού και της απομόνωσης. Ιδιαίτερα ενδιαφέρουσες οι αναφορές σε μεταδοτικές νόσους στην Ελλάδα, που στιγμάτισαν, απομόνωσαν, άφησαν αναπήρους και αφάνισαν πολλούς.

     Αν ανατρέξουμε στα ληξιαρχικά αρχεία του χωριού μας, θα μετρήσουμε πολλά θύματα της γρίπης τα έτη 1918-1920, κυρίως μικρά παιδιά και φτωχούς γέροντες. Οι βαλκανικοί πόλεμοι (1912-1913), ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος (1915-1918), η Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922) είχαν προκαλέσει λειψανδρία και πολλά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, καθώς οι στρατεύσιμοι νέοι έλειπαν πολλά χρόνια στα πολεμικά μέτωπα, άλλοι σκοτώθηκαν, άλλοι επέστρεψαν ανάπηροι. Τη θέση τους ανέλαβαν οι γυναίκες και τα παιδιά, που δούλευαν από το πρωί ως το βράδυ στα κτήματά τους ή μεροκάματο σε κτήματα άλλων, έσκαβαν, θέριζαν, έχτιζαν πεζούλες, βοσκούσαν κατσίκες, έχοντας για προσφάι ελιές κι ένα ξεροκόμματο ψωμιού. Όπως μου έλεγε ο πατέρας μου, τα χρήματα που έπαιρναν μεροκάματο πριν από το δεύτερο παγκόσμιο δεν έφθαναν για να αγοράσουν την «ορδινιά» τους, συνήθως βραστά φασόλια, κρεμμύδι κι ελιές. Χρόνια στέρησης, αγώνας επιβίωσης που άγγιζε τα όρια της παλληκαριάς. Έτσι ζούσαν οι παππούδες μας…       

     Άλλη φοβερή μεταδοτική χρόνια ασθένεια η λέπρα ή λώβη ή λούβα ή νόσος του Χάνσεν ή «αγία νόσος». Η λ. «λέπρα» από το «λέπι». Προκαλείται από μόλυνση από το βακτήριο mykobakterium leprae και μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο με βήξιμο ή φτάρνισμα μέσω του αέρα, προκαλώντας δερματικές και νευρικές βλάβες, παραμόρφωση και αναπηρία και οδηγώντας σε κοινωνικό στιγματισμό. Μία μελέτη έδειξε ότι από άνθρωπο μολύνθηκαν στην Αμερική τα μικρά θηλαστικά αρμαντίλλο, στοιχείο που ίσως δίνει απάντηση στην απορία μας αν και ο κορωνοϊός μεταδίδεται στα ζώα από άνθρωπο ή αντίστροφα.   
     Κοντά στο Παλαιοχώρι, στην περιοχή «Ράχες», υπάρχει παλιό Λωβοχώρι, «τα Λουβιάρκα» ή «των Λωβών», όπου απομόνωναν τους λεπρούς, συχνά μαζί με υγιείς συγγενείς τους. Ζούσαν από επαιτεία ή καλλιεργώντας κτήματα που τους δώριζαν φιλάνθρωποι κάτοικοι των γειτονικών χωριών. Φρικτά παραμορφωμένοι από τις δερματικές εξελκώσεις, συχνά τυφλοί και χωρίς μύτη, ήταν υποχρεωμένοι να φορούν κουδούνι όταν πλησίαζαν τα όρια του γκέτο τους, για να ειδοποιούνται οι υγιείς που από φιλανθρωπία τους άφηναν τρόφιμα και ρούχα. Στα Λουβιάρκα είχαν δική τους εκκλησία του Άη-Γιώργη, δικό τους ιερέα και νεκροταφείο. Σήμερα εκεί έχει απομείνει ένας μεγάλος πεύκος, «των λουβιαρών ο πεύκος», για να θυμίζει στους περαστικούς τη φοβερή λούβα. Κι όταν θέλουν να καταραστούν κάποιον στο χωριό μας και να τον διώξουν μακριά τους, λένε: «Άμι (άμε, πήγαινε) σκ’ Λούβα τσι σκ’ Ράχ’».  
     Σημαντικές γραπτές πηγές για το Λωβοχώρι της περιοχής μας είναι το βιβλίο του εκπαιδευτικού Γιάννη Κ. Μουτζούρη «Η Λώβη και το Λωβοχώρι». Αρκετές πληροφορίες για την περιοχή «τα Λουβιάρκα» και ονόματα λωβών θα βρείτε και στο βιβλίο του αείμνηστου συγχωριανού μας Γιάννη Π. Μαυραγάνη «Παλαιοχώρι Πλωμαρίου Λέσβου. Παράδοση – Ιστορία – Η ζωή και τα έθιμα» (β΄ έκδοση, Αθήνα 1995, σελ. 46-49). Επίσης, κώδικες και έγγραφα, από τα οποία δυστυχώς έχουν διασωθεί ελάχιστα.   
     Το μυκοβακτηρίδιο ή βάκιλλος της λέπρας ανακαλύφτηκε το 1873 από το Νορβηγό γιατρό Γκέρχαρντ Αρμάουερ Χάνσεν (G. A. Hansen). Ονομαστός τόπος εξορίας των χανσενικών το νησί Σπιναλόγκα της Κρήτης, που ιδρύθηκε το 1903 και λειτούργησε μέχρι το 1957, όταν οι τελευταίοι 20 ασθενείς μεταφέρθηκαν στο λεπροκομείο της Αθήνας. Το βιβλίο «Το Νησί» της Βικτώριας Χίσλοου περιγράφει το περίφημο λεπροκομείο της Σπιναλόγκας. Το 1948 εφευρέθηκε το πρώτο φάρμακο της λέπρας. Σήμερα η νόσος του Χάνσεν θεραπεύεται με διάφορα αντιβιοτικά και αντιβακτηριδιακά φάρμακα, αλλά δεν έχει εκλείψει εντελώς ούτε υπάρχει εμβόλιο γι’ αυτήν. Πρόσφατα μάλιστα με ανησυχία διαβάσαμε ειδήσεις για κρούσματα λέπρας στην Ελλάδα. Ωστόσο η λέξη «λεπρός» και οι φράσεις, «σαν λεπρός», «έλα κοντά μου, δεν έχω λέπρα» εξακολουθούν και σήμερα να δηλώνουν κοινωνικό στίγμα.

     Συγγενική με τη λέπρα η φυματίωση, η οποία θέριζε κυριολεκτικά κυρίως στην Κατοχή αλλά και στα προπολεμικά και μεταπολεμικά χρόνια, που η ανέχεια χαρακτήριζε την ελληνική κοινωνία. Καταπονημένοι από το φονικό βάκιλο της φυματίωσης, πικραμένοι από τον κοινωνικό στιγματισμό, αντιμέτωποι με τις αιμοπτύσεις και το θάνατο, οι φυματικοί κλείνονταν στο σπίτι ή, στην καλύτερη περίπτωση, νοσηλεύονταν στο σανατόριο της ορεινής Αγιάσου ή άλλα θεραπευτήρια. Αλλά και μετά τη λήξη της θεραπείας τους, όσοι γλίτωναν το θάνατο ζούσαν απομονωμένοι, ζωντανοί νεκροί, συχνά σε χωριστά οικήματα από την οικογένειά τους, στιγματισμένοι εφ’ όρου ζωής από τον γεμάτο προκατάληψη χαρακτηρισμό του «φυματικού». Στα καφενεία, ο καφετζής είχε σε ένα ραφάκι ξεχωριστό φλυτζάνι για τον καφέ τους. Όταν πέθαιναν, συνήθως έκαιγαν τα πράγματά τους από φόβο μόλυνσης. Η πενικιλίνη ήταν δυσεύρετη, ακριβή για τους περισσότερους και το κρατικό σύστημα υγείας σχεδόν ανίσχυρο να καταπολεμήσει το μεταδοτικό βάκιλο του Κωχ. Οι φυματικοί ήταν έρμαια της προκατάληψης, του ρατσισμού, της φτώχειας…  
    
      Τη δεκαετία 1950-1960, η πολιομυελίτιδα άφησε ανάπηρα τρία νεογέννητα παιδιά κι ένα τετράχρονο στο χωριό μας. Η ζωή των παιδιών αυτών αλλά και των οικογενειών τους ιδιαίτερα δύσκολη και επώδυνη, στερημένη από τη χαρά της κίνησης και της υγείας.
     Σ’ αυτούς τους βασανισμένους Έλληνες και στις οικογένειές τους αφιερώνουμε αυτή την αναφορά μας κι ευχόμαστε σύντομα η Ιατρική επιστήμη να βρει αποτελεσματικό ίαμα για την πανδημία του κορωνοϊού. Προτού το φαινόμενο του κοινωνικού στιγματισμού, που δυστυχώς εμφανίστηκε και τώρα, γενικευτεί και κάνει δυστυχή τα θύματα της νέας νόσου. Προτού η ύβρις του σύγχρονου ανθρώπου βλάψει ανεπανόρθωτα τον πλανήτη και τους κατοίκους του.  
     Γιατί στη νέα πανδημία υπάρχουν πολλά κοινά στοιχεία με τις παραπάνω ασθένειες ‒αίτια, συμπτώματα, τρόποι μετάδοσης, «αόρατος» κίνδυνος, φόβος, κοινωνικές συνέπειες‒, στοιχεία που καταδεικνύουν την ανάγκη της ατομικής υγιεινής, ενός καλύτερου κρατικού συστήματος υγείας, της αντιμετώπισης της μόλυνσης του περιβάλλοντος, του ελέγχου της διατροφικής αλυσίδας, της λελογισμένης χρήσης των νέων τεχνολογικών μέσων, της βιοηθικής, του περιορισμού της απληστίας των κερδοσκόπων, της καθιέρωσης ζωής με μέτρο, κανόνες και αξίες, της αντιμετώπισης της φτώχειας και της ανισότητας με δίκαιη διανομή του πλούτου και έντιμη εργασία, της προστασίας της παιδικής ηλικίας και της μητρότητας, του σεβασμού των γερόντων, της ισοδικίας, της επιλογής ικανών και έντιμων πολιτικών, της προστασίας των δικαιωμάτων, του προσανατολισμού της ζωής εν γένει προς μία λιγότερο υλιστική θεώρηση.

     Ευχαριστούμε το συμπατριώτη μας Τάκη Ιορδάνη, που μας έδωσε, με το κείμενό του, αφορμή να θίξουμε όσα συνιστούν την ποιότητα της ζωής και την ευτυχία μας.

Μυρσίνη Μ. Βουνάτσου