Σάββατο 25 Φεβρουαρίου 2017

Κυριακή 12 Φεβρουαρίου 2017

ΚΟΤΣΙΑΦΙΤΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑΣ “ΑΘΕΪΑ. ΣΤΕΡΗΣΗ ΜΙΑΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΠΕΡΙ ΘΕΟΥ;”

Κυριακάτικο θέμα

 

ΑΘΕΪΑ. ΣΤΕΡΗΣΗ ΜΙΑΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗΣ ΕΝΝΟΙΑΣ ΠΕΡΙ ΘΕΟΥ;

 

Κοτσιαφίτου Αναστασίας

 

     Η υπόθεση του Θεού δεν είναι μια λέξη, μια ιδεολογία· είναι υπόθεση της ουσίας του ανθρώπου, και η επιτέλεση της ουσίας του ανθρώπου δεν γίνεται μόνο με τη θρησκευτικότητα. Βεβαίως η θρησκευτικότητα συμβάλλει στην πραγμάτωση της ουσίας του ανθρώπου, όταν όμως βιωθεί με σωστό τρόπο.

     Υπάρχει, ωστόσο, θρησκευτικότητα που ενώνει τον άνθρωπο με το Θεό και θρησκευτικότητα που τον χωρίζει από Αυτόν (θρησκοληψία, τυπολατρία). Υπάρχει θρησκευτικότητα που λειτουργεί στην υπηρεσία της αυθεντικότητας του ανθρώπου και υπάρχει θρησκευτικότητα που αλλοτριώνει τον άνθρωπο από την ουσία του. Θρησκευτικότητα υπάρχει και μέσα στο χριστιανισμό και έξω από τον χριστιανισμό.

     Η σχέση όμως του ανθρώπου με το Θεό δεν είναι μόνο θρησκευτική. Τον άνθρωπο τον ενώνει με το Θεό ολόκληρη η αλήθεια, η αλήθεια σε όλες τις περιοχές της ζωής του: κοινωνία, παιδεία, πολιτισμός, πολιτική.

     Ένας άνθρωπος που αγωνίζεται για μια καλύτερη ζωή, για δημοκρατία, που πασχίζει για την ειρήνη, που κάνει προσπάθειες να λυθεί το οικολογικό πρόβλημα, ένας γιατρός που κάθεται στο εργαστήριό του και βγάζει πορίσματα για να σώσει τον άνθρωπο, μπορεί να θεωρηθεί άθεος, μόνο και μόνο επειδή στερείται μιας θρησκευτικής έννοιας περί Θεού;

     Θεός είναι ο τελικός στόχος που θέτει ο άνθρωπος στον αγώνα για την τελείωσή του. Είναι το σύνολο των ιδανικών που προβάλλει ο άνθρωπος, είναι εκείνο προς το οποίο όσο πορεύεσαι σώζεσαι, όσο απομακρύνεσαι πεθαίνεις.

     Το γεγονός ότι εν ονόματι του Θεού έγιναν εγκλήματα (Ιερά Εξέταση, συμμαχίες με τυραννικά καθεστώτα, φαρισαϊσμός όσων κήρυτταν αγάπη και δικαιοσύνη ενώ στην πράξη εφάρμοζαν μίσος και αδικία, αδιαφορία) δεν πρέπει να το χρεώνουμε στον Ορθόδοξο Χριστιανισμό.

     Η κριτική που γίνεται σήμερα μόνο το άρρωστο μέρος προσβάλλει. Η κριτική γίνεται στη μη εκκλησία (αμαρτήματα, σφάλματα κληρικών ή θρησκόληπτων κοσμικών). Η εκκλησία είναι όπου είναι η αλήθεια και δεν φοβάται καμιά κριτική, βρίσκεται διαρκώς σε διάλογο. Ό,τι νικάει στην κριτική, αυτό είναι του Θεού.

     Στη θέση ακόμα μερικών ότι το θέμα «Θεὀς» σήμερα έχει ξεπεραστεί, ότι ο σύγχρονος άνθρωπος δεν ρωτά για κανένα Θεό, θα μπορούσε να ειπωθεί το εξής: Κάτι που σε εξανθρωπίζει μπορεί να θεωρηθεί ως κάτι το ξεπερασμένο; Το νόημα Θεός, που είναι η πραγμάτωση της ουσίας, δηλ. ύπαρξη αξιολογικών στόχων, ορθή νοηματοδότηση της ζωής και κίνηση προς το καλύτερο, αυτό μπορεί να θεωρηθεί σαν κάτι το ξεπερασμένο; 

     ΟΧΙ. Αν η υπόθεση Θεός που σημαίνει την αυθεντικότητα του ανθρώπου θεωρηθεί ξεπερασμένη, απλούστατα χάνεται ο ίδιος άνθρωπος, πέφτει στη χαμοζωή: έλλειψη πίστης για την αξία της εργασίας, απολυτοποίηση του σχετικού, μηδενισμός, ναρκωτικά, αύξηση εγκληματικότητας, έξαρση ψυχασθενειών, αυτοκτονίες…

     Αρνούμαι, επομένως, το Θεό ― ΑΘΕΪΑ (α-στερητικό + θεός) ― δεν σημαίνει τη στέρηση μόνο της θρησκευτικής έννοιας περί Θεού, αλλά σημαίνει την άρνηση του αληθινού νοήματος για τη ζωή. Αν ο άνθρωπος σταματήσει να αγωνίζεται για την αυθυπέρβασή του, αν σταματήσει την πορεία του προς το καλύτερο, τότε δεν έχει να χάσει τίποτε ο στόχος εκείνος που λέγεται Θεολογία, αλλά χάνεται ο ίδιος ο άνθρωπος. Πετάει τη θρησκευτικότητα, βρίσκει όμως άλλα υποκατάστατα: γήπεδο, απολυτοποίηση των σταρ, χασίς, σεξουαλικό επιφανειακό κύμα, προσφυγή στα μέντιουμ, προσωπολατρία τραγουδιστών και άλλα παρόμοια.

     Τα υποκατάστατα όμως αυτά που δημιουργεί είναι προσωρινές λύσεις, επιφάνεια, ένα λεπτό στρώμα πάγου πάνω σε μια βαθιά λίμνη. Γιατί ο άνθρωπος, συνεχώς απειλούμενος από το μηδέν, έχει ανάγκη να γεμίσει τη ζωή του με αληθινό νόημα. Μπορείς, όμως, να καλύψεις το κενό που υπάρχει μέσα σου με υποκατάστατα χωρίς αξιολογικό περιεχόμενο; Μπορεί να χάθηκε η διάσταση του βάθους, αλλά υπάρχει ανάγκη στο βάθος.

     Ποτέ ο άνθρωπος δεν είχε περισσότερη μεταφυσική ανάγκη από σήμερα. Ο σύγχρονος άνθρωπος χρειάζεται ένα στήριγμα, για να αντιμετωπίσει το μηδέν. Μπροστά στην άβυσσο του μηδενός που χάσκει στα πόδια του, πρέπει κάπου να θεμελιώσει την ελπίδα του. Θέλει και πρέπει να σταθεί όρθιος, να μη «σπάσει» πάνω στη σχεδία του, να κρατηθεί πάνω στο «καρυδότσουφλό» του τη στιγμή που τεράστια αγριεμένα κύματα τον δέρνουν αλύπητα μέσα στον απέραντο ωκεανό του μηδενός και απειλούν να τον ρουφήξουν στα απύθμενα βάθη του. Σαν ναυαγός αποζητάει τη στεριά, για να γλιτώσει από το κύμα που τον πνίγει.

     Η κατάργηση των ειδώλων του ανθρώπου αποκαλύπτει συγκλονιστικά την ένδειά του, φανερώνει το κενό που αφήνουν τα γκρεμισμένα είδωλα, δείχνει τη βαθιά ανάγκη των ανθρώπων για τον αληθινό Θεό.

 

Αναστασία Κοτσιαφίτου,

Θεολόγος – Φιλόλογος και

Σύμβουλος Σταδιοδρομίας

 

 

Η εκκλησία είναι όπου είναι η αλήθεια

ΜΗΝΑΣ ΜΕΛΙΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ ΣΤΟ ΣΚΑΜΝΟΥΔΙ ΛΙΣΒΟΡΙΟΥ ΛΕΣΒΟΥ

Νήσος Αιολίς Λέσβος, η δε χώρα Λεσβία

Ο μήνας του μέλιτος του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου ΙΑ΄ στο Σκαμνούδι Λισβορίου

                                                        Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις

        Ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος, γιος του αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄ και εγγονός του αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄, παντρεύτηκε στη Λέσβο, στις 27-7-1441, την Αικατερίνη Γατελούζου, κόρη του ηγεμόνα της Λέσβου Δορίνου Γατελούζου, εγγονή του Φραγκίσκου Β΄ και δισέγγονη του Φραγκίσκου Α΄, ο οποίος στις 17-7-1355 παντρεύτηκε στη Λέσβο τη Μαρία Παλαιολογίνα αδελφή του αυτοκράτορα Ιωάννη Ε΄, δηλαδή την αδελφή του παππού του Κωνσταντίνου και προγιαγιά της Αικατερίνης.

Σκαμνούδι Λισβορίου Λέσβου

        Ο ιστορικός του Βυζαντίου Γεώργιος Φραντζής γράφει ότι ο Κωνσταντίνος αναχώρησε από τη Λέσβο στον Μυστρά το Σεπτέμβριο του 1441 μόνος του και προσθέτει ότι τον επόμενο χρόνο: «Τον Ιούλιο του 1442 ο αυθέντης μου και δεσπότης κυρ Κωνσταντίνος, πηγαίνοντας από τον Μυστρά στην Κωνσταντινούπολη για να βοηθήσει τον αδελφό του αυτοκράτορα Ιωάννη Η΄, από το υποστηριγμένο από τους Τούρκους κίνημα του επίσης αδελφού του Δημητρίου, περνώντας από τη Λέσβο πήρε μαζί του τη δέσποινα και σύζυγό του. Όταν όμως έφθασε στη Λήμνο, πολεμήθηκε από τον τουρκικό στόλο για πολλές μέρες (27 υπολογίζει ο William Miller), αλλά με τη βοήθεια του θεού ο τουρκικός στόλος έφυγε άπρακτος. Η δέσποινα και σύζυγός του, λόγω των περιστάσεων, αρρώστησε και αποβάλλοντας το παιδί που κυοφορούσε πέθανε και ενταφιάστηκε στο Παλαιόκαστρο της Λήμνου τον Αύγουστο του ίδιου έτους».
        Η πλέον των εννέα μηνών απουσία του Κωνσταντίνου από τη Λέσβο δηλώνει ότι η άτυχη Αικατερίνη συνέλαβε το κυοφορούμενο παιδί τους τον Ιούλιο του 1442. Επίσης, από το ότι εκείνη αρρώστησε και αποβάλλοντας πέθανε στη Λήμνο τον Αύγουστο συνάγεται ότι ο Κωνσταντίνος επέστρεψε στις αρχές Ιουλίου στη Λέσβο, όπου και παρέμεινε τουλάχιστον ένα μήνα.

Εξωκκλήσι Αγίου Νικολάου στο Σκαμνούδι Λισβορίου Λέσβου.

        Λαμβάνοντας υπόψη: α) τις αναφορές του Γεωργίου Φραντζή για τις δύο επισκέψεις του Κωνσταντίνου στη Λέσβο το 1441 και 1442, β) το εικονιζόμενο μονόγραμμα του πατέρα του Κωνσταντίνου, Μανουήλ Β΄, που είναι χαραγμένο στην εντοιχισμένη πλάκα στο εξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου στο Σκαμνούδι Λισβορίου και το ταυτοποίησε ο αρχαιολόγος Σεραφείμ Χαριτωνίδης,

Μονόγραμμα αυτοκράτορα Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου σε εντοιχισμένη πλάκα του Αγίου Νικολάου
στο Σκαμνούδι Λισβορίου.

γ) τα ερείπια του πύργου του Μανουήλ Β΄ στο Σκαμνούδι, τα οποία ο Σεραφείμ Χαριτωνίδης ταυτοποίησε με τον πύργο των Βασιλικών χωρίων που κατέγραψε στο χάρτη του ο Φλωρεντίνος Cristoforo Buondelmonti το 1420,

Πύργος Μανουήλ Β΄ Παλαιολόγου στο Σκαμνούδι Λισβορίου Λέσβου.

δ) τα νομίσματα των Γατελούζων που βρέθηκαν στο Σκαμνούδι, ε) την παραμονή του Κωνσταντίνου στο θρόνο από 27-11-1439 μέχρι 1-2-1440, όταν αντικατέστησε τον αδελφό του Ιωάννη Η΄ που παραβρέθηκε υποστηρικτικά στη σύνοδο Φερράρας- Φλωρεντίας και όπου υπό την προεδρία του Πάπα Ευγένιου Δ΄ συζητήθηκε το ζήτημα της ένωσης των Εκκλησιών, με αποτέλεσμα να ψηφισθεί η ένωση αλλά να μην εφαρμοστεί και στ) την αναφορά του φιλολόγου, αρχαιολόγου και δημοσιογράφου Μίλτη Παρασκευαΐδη ότι «στο Σκαμνούδι βρέθηκε ένα μολυβδόβουλλο του Πάπα της Ρώμης Ευγένιου Δ', που είχε επιτύχει την εφήμερη ένωση της Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας στη σύνοδο της Φλωρεντίας και αλληλογράφησε με ηγεμόνα που διέμενε προσωρινά στην περιοχή Λισβορίου», συμπεραίνω ότι ο ηγεμόνας στον οποίο έστειλε επιστολή από τη Ρώμη στο Σκαμνούδι ο Πάπας Ευγένιος Δ΄ δεν ήταν ο Μανουήλ Β΄ που είχε πεθάνει το 1425, ούτε ο Ιωάννης Η΄ που δεν επισκέφθηκε τη Λέσβο, αλλά ο μετέπειτα αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος (1449-1453), ο οποίος, όπως προκύπτει από τα παραπάνω, έζησε στον πύργο του πατέρα του το 1441 στο Σκαμνούδι το μήνα του μέλιτος με τη δεύτερη σύζυγό του Αικατερίνη Γατελούζου κι ένα χρόνο μετά, το 1442, ένα δεύτερο ερωτικό μήνα μαζί της, τον πρώτο της εγκυμοσύνης της, όταν η ένωση των Εκκλησιών τον απασχολούσε έντονα εν όψει της απειλητικής επέκτασης των Οθωμανών.
  
Σκαμνούδι Λισβορίου Λέσβου. Παραλία.

     Σημειώνω ότι το γάμο του φιλενωτικού Κωνσταντίνου πρέπει να τέλεσε ο επίσης φιλενωτικός λόγιος μητροπολίτης Μυτιλήνης Δωρόθεος, στη δικαιοδοσία του οποίου ήταν τα Βασιλικά χωρία και πρωτοστάτησε στη σύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας, θεωρούμενος και συγγραφέας των ελληνικών πρακτικών της.

                                                                        Αριστείδης Κυριαζής
                                                                 aristeidis2007@gmail.com

* Κείμενο δημοσιευμένο στην εφημερίδα «Εμπρός» της Μυτιλήνης στις 11-2-2017.