ΦΩΤΟ-ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΚΟΠΤΙΚΗΣ - ΡΑΠΤΙΚΗΣ

  Τότε που το Παλαιοχώρι είχε νιάτα και ζωή

     Προσπαθήστε να αναγνωρίσετε στη φωτογραφία τον εαυτό σας ή τις φίλες ή τις συγχωριανές σας. Κάποιες ζουν στο χωριό, άλλες ξενιτεύτηκαν, άλλες έχουν φύγει για πάντα… 

     Το Παλαιοχώρι γεμάτο όμορφα κορίτσια το 1959-1960. Μετρήσαμε δεκαοκτώ στην παραπάνω φωτογραφία, που μας παραχώρησε η Σοφία Μάρκου-Πρωτογύρου. Και ζούσαν στη δεκαετία του ’50 στο χωριό μας πολλά άλλα κορίτσια συνομήλικα ή μικρότερα που φοιτούσαν στο Δημοτικό Σχολειό του χωριού ή μεγαλύτερα, που κεντούσαν στο σπίτι τα προικιά τους. Τα σπίτια ήταν γεμάτα ζωή αλλά και έγνοια για την αποκατάστασή τους. Για σπουδές στο εξατάξιο Γυμνάσιο Πλωμαρίου και μετά στην Παιδαγωγική Ακαδημία Μυτιλήνης ή στο Πανεπιστήμιο Αθήνας δεν είχαν να διαθέσουν χρήματα οι φτωχές πολύτεκνες οικογένειες. Από το υστέρημά τους προτιμούσαν να σπουδάσουν τα αγόρια τους. Τα κορίτσια έρχονταν σε δεύτερη μοίρα, με προορισμό το γάμο στο χωριό ή στα ξένα. Άλλωστε οι γονείς τα κρατούσαν υπό στενό έλεγχο, από φόβο μη χάσουν την παρθενιά τους. Ακόμα, χρειάζονταν εργατικά χέρια για το μάζεμα της ελιάς και τις άλλες αγροτικές εργασίες.

     Τα καλοκαίρια μαθήτευαν αμισθί κοντά στις μοδίστρες του χωριού, αφού η ραπτική και το κέντημα σε μηχανή θεωρούνταν τέχνες χρήσιμες για τα κορίτσια. Σπανιότερα τα έστελναν εσώκλειστα στο σπίτι της ονομαστής μοδίστρας Πελαγίας Καπώνη στο Πλωμάρι, να μάθουν κοπτική, δίνοντας μικρό ποσό για τη διατροφή τους. Στην πραγματικότητα όμως τα κορίτσια ήταν άμισθες ανήλικες εργάτριες και υπηρέτριες, που έπρεπε να περιμένουν χρόνια μέχρι να τους επιτρέψει να την παρακολουθήσουν να κόβει το πατρόν. Γι’ αυτό και η άφιξη της δασκάλας κοπτικής-ραπτικής Καίτης Βαρελά στο Παλαιοχώρι το 1959 (διαβάστε την ταμπέλα) έκανε τους γονείς των κοριτσιών της φωτογραφίας να τα στείλουν να μάθουν την τέχνη. «Κόβαμε συνέχεια πατρόν, γεμίσαμε το σπίτι χαρτιά...», μας είπε χαρακτηριστικά η Σοφία.

    Μπορεί βέβαια κανένα από τα κορίτσια της φωτογραφίας να μην έγινε επαγγελματίας μοδίστρα, σίγουρα όμως οι λίγες γνώσεις που απέκτησαν από τα μαθήματα κοπτικής-ραπτικής θα τους ήταν χρήσιμες στη ζωή τους. Κι είναι σημαντικό το ότι, μέσα στα κλειστά γεωγραφικά και κοινωνικά όρια του χωριού μας, σε εποχές μεγάλης φτώχειας και κοινωνικών σε βάρος των κοριτσιών προκαταλήψεων, ανοίγονταν κάποιες επαγγελματικές προοπτικές για τις νεαρές Παλιοχωριανοπούλες. Το Παλαιοχώρι τότε είχε νιάτα και ζωή και μελλοντικές προοπτικές… 

     Δείτε ξανά τα κορίτσια στη φωτογραφία παρακάτω. Φορούν ενδυμασία ομοιόμορφη – λευκό πουκάμισο και σκούρα φούστα – μάλλον ραμμένη από τις ίδιες. Στο λαιμό μεζούρα και στα χέρια ένα τεράστιο τρίγωνο. Στα μάτια και στα χαμογελαστά χείλη τους το φως κι η χαρά της γνώσης. Το έξωμο σκούρο φόρεμα της δασκάλας δείχνει πως η φωτογραφία μάλλον έχει βγει στη λήξη των μαθημάτων. Δεν καταφέραμε να εντοπίσουμε σε ποιο σημείο βρίσκονται οι λιθόκτιστες πεζούλες με τα λιόδεντρα κάτω και πίσω από τις νεαρές έφηβες. Ίσως το βρείτε και μας το πείτε εσείς. Προσπαθήστε να κάνετε ένα νοερό ταξίδι στο παρελθόν, στο Παλαιοχώρι πενήντα πέντε χρόνια πριν…      

Ενθύμιον Α΄ τάξης Κοπτικής - Ραπτικής έτους 1959-1960  

   

Κάτω, από αριστερά προς δεξιά:

1) †Μαρία Μαρή του Μάιστρου και της Γιασεμής, 2) Σιδερούλα Πρωτογύρου (Αγαδέλη) του Δημητρίου και της Βλουτίνας, 3) Μυρτούλα Σκυβαλάκη του Νικολάου και της Περσεφόνης, 4) Μυρσινούλα Στεριανού του Αντωνίου και της Ιάσμης, 5) †Ειρήνη Μάρκου του Παναγιώτου και της Μαρίας, 6) Ειρήνη Μαρή του Γρηγορίου και της Παναγιώτας, 7) Ευαγγελία Παντελέλλη του Εμμανουήλ και της Ειρήνης, 8) Ευαγγελία Μαλαμά του Βασιλείου και της Δημητρούλας, 9) Μυρσίνα Κουτλή του Ευστρατίου και της Ειρήνης.

Πάνω, από αριστερά προς δεξιά:

1) Αρχοντούλα Παντελέλλη του Ευστρατίου και της Ευαγγελίας, 2) Σοφία Μάρκου του Παναγιώτου και της Μαρίας, 3) Μυρσίνη Μαλαμά του Ευστρατίου και της Βενετίας, 4) Χαρίκλεια Σωτήρχου του Παναγιώτου και της Ευαγγελίας, 5) Καίτη Βαρελά, η δασκάλα του αθηναϊκού οίκου κοπτικής - ραπτικής, 6) Μυρσίνα Χάλακα του Γρηγορίου και της Ειρήνης, 7) Ρηνούλα Καλδέλη του Παναγιώτου και της Σουλτάνας, 8) Μύρτα Καπτανή του Εμμανουήλ και της Γιασεμής, 9) Ευαγγελία (Μπέμπα) Αληγιάννη του Δημητρίου και της Μαρίας, 10) Διαμάντη Κουτλή του Καλδή και της Μαρίας.

     Φωτογράφος ο αείμνηστος Γιάννης Γκάγκαλης από το Πλωμάρι, που τον θυμόμαστε χαμογελαστό πάντα με τη φωτογραφική μηχανή στο χέρι. Ελπίζουμε το φωτογραφικό αρχείο του να έχει διασωθεί και να εκτεθεί κάποτε στο Πολιτιστικό Κέντρο Παλαιοχωρίου.      

                                                 

²²²²²
   

     Σήμερα, μισόν αιώνα μετά, αυτό που προβληματίζει όσους ζουν στο χωριό κι όσους νοιάζονται γι’ αυτό από μακριά είναι το ερώτημα: «Έχει σήμερα προοπτικές το Παλαιοχώρι;»

Μυρσίνη Βουνάτσου

ΠΑΛΙΕΣ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

Φωτογραφίες από τα χρόνια τα παλιά

Η Ειρήνη Μαρή - Μωραΐτου μας ζήτησε το καλοκαίρι να δημοσιεύσουμε τις παρακάτω παλιές φωτογραφίες: οικογενειακές, σχολικές, ενθύμια στρατού, στιγμιότυπα από πανηγύρια, νέες κοπέλες και νιοι από το Παλαιοχώρι…

Μεγάλη παρέα στο πανηγύρι της Κρυφτής το 1958, στο «Ηρώον»

Από αριστερά προς τα πίσω κυκλικά:
1) Πελαγία Χρυσάφη-Ξυπτερά, σύζυγος Ευστρατίου Ξυπτερά, 2) Παναγιώτης Χρυσάφης του Δημητρίου, 3) Βενετία Κουτλή του Παναγιώτου, 4) Μυρσίνα Κουτλή του Παναγιώτου, 5) Ειρήνη Μαρή του Ευαγγέλου, 6) Ευαγγελία Κουτλή του Βασιλείου, 7) Ειρήνη Μιχάλη του Βασιλείου, 8) Αθηνά Κουτλή του Παναγιώτου, 9) Νικόλαος Πρωτόγυρος του Γρηγορίου, 10) (όρθια) Ευστρατία Ξυπτερά του Νικολάου, 11) Βασιλική Χρυσάφη, σύζυγος Δημητρίου (Μικέ) Χρυσάφη, 12) Μυρσίνα Πρωτόγυρου του Γεωργίου, 13) Ευαγγελία Πρωτόγυρου του Γρηγορίου, 14) Βικτώρια Χρυσάφη του Χρήστου, 15) Δημήτριος (Μικές) Μάιστρου Χρυσάφης, 16) Ευστράτιος Ξυπτεράς του Βασιλείου, 17) (παιδί) Σπύρος Ξυπτεράς του Ευστρατίου και της Πελαγίας. Πίσω άλλοι Παλιοχωριανοί, παιδιά και μεγάλοι, όρθιοι ή καθισμένοι σε ρίζα λιόδεντρου ή στο πεζούλι ή σε καθίσματα. 

Στο Ραχίδι, προ του 1950

  

Από αριστερά προς δεξιά:

Όρθιοι: 1) Ειρήνη Μαυροθαλασσίτη του Εμμανουήλ, μετέπειτα σύζυγος Κλεάνθη Παπουτσάνη, 2) Ευάγγελος Μαρής του Αριστείδου, 3) Ευαγγελία, σύζυγος Ευαγγέλου Μαρή, 4) Παναγιώτης Καραμπέτσος του Ευσταθίου, 5) Ευστάθιος Κουτλής του Βασιλείου, 6) Πελαγία Καπώνη-Κουτλή, σύζυγος Βασιλείου Κουτλή. Καθιστοί: 1) Ευστάθιος Κουτλής του Γρηγορίου, 2) Καλδής Μαυροθαλασσίτης του Αποστόλου, 3) Απόστολος Κουτλής του Γρηγορίου, 4) Ειρήνη Μαρή - Μωραΐτου του Ευαγγέλου.  

  

Ενθύμια Στρατού


Τέσσερις Παλιοχωριανοί νέοι στρατιώτες το 1934, ... Δεληγιάννης, Δούκας Πανανής, Δημήτριος Κοφτερός και Ευάγγελος Μαρής.

 

 Πίσω όψη της παραπάνω φωτογραφίας με ημερομηνία 18/1/1934.

Στρατιώτης Μάιστρος Μαρής, θείος της Ειρήνης Μαρή - Μωραΐτου, το 1949.

Ιωάννης Γιαλούρης, τσολιάς της ανακτορικής φρουράς.

Πίσω όψη της παραπάνω φωτογραφίας, με αφιέρωση. 

Ο Ιωάννης Γιαλούρης έφιππος στα σύνορα το 1951. Σήμερα ζει στην Αυστραλία. 

Πίσω όψη της παραπάνω φωτογραφίας με αφιέρωση και ημερομηνία 16/3/1951.

Φωτο-μωσαϊκό

Μεταξία Πρωτογύρου - Μαυραγάνη, Ειρήνη Μαρή - Μωραΐτου και Ειρήνη Μιχάλη - Πρωτογύρου σε νεαρή ηλικία.

Ευάγγελος Μωραΐτης εις διπλούν με την αδελφή του Κωνσταντίνα σε μικρή ηλικία.  

Η Ειρήνη Μαρή - Μωραΐτου με μια φίλη της μπροστά στην ιαματική πηγή της Παναγίας Κρυφτής.

Η Ειρήνη Μαρή - Μωραΐτου με τα παιδιά της Βαγγέλη και Ντίνα.

Χορός από Παλιοχωριανούς νέους.

Στην υγειά τους! 

Δυο φίλες με πλεκτά ταγιεράκια

Η Ειρήνη Μαρή - Μωραΐτου και η Ευαγγελία Πρωτογύρου - Γιουβανάκη, φορώντας ταγιέρ πλεγμένα με βελονάκι.  

Γιαγιά και εγγόνι πριν πολλά χρόνια

Η Ευαγγελία Μαρή, μητέρα της Ειρήνης Μαρή - Μωραΐτου, κρατώντας το εγγόνι της.

Μπροστά στον Επιτάφιο το 1967

Η μητέρα της Ειρήνης Μαρή - Μωραΐτου Ευαγγελία με τα εγγόνια της, Μεγάλη Παρασκευή μπροστά στον Επιτάφιο Ευαγγελιστρίας Παλαιοχωρίου.   

Χέρι - χέρι... 

 

Βαγγέλης και Ντίνα, παιδιά της Ειρήνης Μαρή - Μωραΐτου, σε μικρή ηλικία. 

Καλή Σχολική Χρονιά

Από αριστερά προς δεξιά –

Πάνω: 1) Δημήτρης Καμπούρης του Παναγιώτου και της Σοφίας, 2) Γρηγόρης Μουχτούρης του Γεωργίου και της Ευστρατίας, 3) Νίκος Ανδρόνικος του Χρήστου και της Ευαγγελίας, 4) Γεώργιος Γιαμουγιάννης, δάσκαλος από το Πλωμάρι, 5) Ευάγγελος Μωραΐτης του Ιωάννου και της Ειρήνης, 6) Παναγιώτης Γανώσης του Κωνσταντίνου και της Περσεφόνης, 7) Ιωάννης Λούπος του Μπάνου και της Μαρίας.

Κάτω: 1) Μαίρη Λούπου του Δημητρίου και της Ειρήνης, 2) Ευαγγελία Μαλαμά του Εμμανουήλ και της Μυρσίνης, 3) Σουλτάνα Γανώση του Αποστόλου και της Νίκης, 4) Ειρήνη Πατερέλη Ιωάννου και της Ευαγγελίας, 5) Μυρσίνη Κουτσουραδή του Παντελή και της Διαμάντης, 6) Μυρσίνη Κουτλή του Παναγιώτου και της Βικτώριας, 7) Ιωάννης Μαυραγάνης του Γρηγορίου και της Μεταξίας.  

Τη φωτογραφία μάς έδωσε για δημοσίευση η Ειρήνη Μαρή - Μωραΐτου.

Από αριστερά προς δεξιά –

Πάνω: 1) Μυρσίνη Κουτλή του Ιωάννου και της Ειρήνης, 2) Μαρία Κουτλή του Ιωάννου και της Διαμάντης, 3) Πέρσα Ψαρού του Νικολάου και της Γιασεμής, 4) Ειρήνη Μωραΐτου του Μαυραγάνη και της Μυρσίνας, 5) Νίκος Μιχαλέλης, δάσκαλος από Πλωμάρι, 6) Φωτεινή Παντελέλλη του Παναγιώτου και της Βικτώριας 7) Βενετία Χρυσάφη του Παναγιώτου και της Πελαγίας, 8) Κωνσταντίνα Μωραΐτου του Ιωάννη και της Ειρήνης, 9) Πηνελόπη Ζαδέλη του Παναγιώτου και της Ελένης.

Καθιστοί στη μεσαία σειρά: 1) Δημήτρης Μαυραγάνης του Γρηγορίου και της Μεταξίας, 2) Ιωάννης Καραμπάσης του Μάιστρου και της Ειρήνης, 3) Παναγιώτης Πρωτόγυρος του Ευστρατίου και της Ειρήνης, 4) ;;   , 5) Γρηγόρης Φρατζιάς του Παναγιώτου και της Ευαγγελίας, 6) Δημήτρης Μαλαμάς του Σπύρου και της Ειρήνης, 7) Γρηγόρης Μαλαμάς του Σπύρου και της Ειρήνης, 8) Δημήτρης Σαββέλης του Ευστρατίου και της Πηνελόπης, 9) Γεώργιος Κουτλής του Παναγιώτου και της Βικτώριας.

Κάτω: 1) Γιάννης Λούπος του Μπάνου και της Μαρίας, 2) Ιωάννης Σάββας του Θεμιστοκλή και της Ελένης, 3) Φίλιππας Παντελέλλης του Παναγιώτου και της Βικτώριας, 4) Παναγιώτης Ανδρόνικος του Δημητρίου και της Πηνελόπης.

Τη φωτογραφία μάς έδωσε για δημοσίευση η Ειρήνη Μαρή - Μωραΐτου.

ΠΑΛΙΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ

Καφενείο στο Παλαιοχώρι Λέσβου, στις 24/02/1996.

Διακρίνονται από αριστερά προς τα δεξιά: Δημήτρης Ψαρρός, Κωνσταντίνος Αληγιάννης, η ιδιοκτήτρια του καφενείου Βαρβάρα Μαρρή και ο Δημήτριος Αλαμάγκος.
Πηγή: 1996 | Αρχείο ερευνητικού προγράμματος «Κιβωτός του Αιγαίου» showPhoto.php.htm

ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ - ΦΩΤΟ ΛΙΤΣΑΣ

Η ΛΙΤΣΑ ΚΑΡΑΜΠΕΤΣΟΥ-ΚΟΥΤΛΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΖΕΙ ΤΟ ΠΑΛΑΙΟΧΩΡΙ

Για τους ξενιτεμένους Παλιοχωριανούς, εσωτερικούς και εξωτερικούς μετανάστες, δημοσιεύουμε τις φωτογραφίες που μας έδωσε η Λίτσα Καραμπέτσου - Κουτλή από τις προπέρσινες πασχαλινές διακοπές της στο Παλαιοχώρι. Ελπίζουμε να μας φέρει κι εφέτος περισσότερες και καλύτερες. Δείτε την εκκλησία μας, την αγορά και τους χωριανούς και προσπαθήσετε να τους αναγνωρίσετε…