Παλαιοχώρι Λέσβου

Πέμπτη 20 Αυγούστου 2015

ΚΑΒΑΛΙΑΝΗ – ΠΛΑΤΕΙΑ ΓΛΑΥΚΟΥ

ΕΙΝΑΙ Η ΚΑΒΑΛΙΑΝΗ Η ΑΡΧΑΙΑ ΓΛΑΥΚΟΝΗΣΟΣ;

Η Καβαλιανή είναι νησίδα του νότιου Ευβοϊκού κόλπου απέναντι από την αρχαία Ραμνούντα Αττικής και τα Νέα Στύρα Εύβοιας, με έκταση 1.964,20 στρέμματα και υψόμετρο 166 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Το αρχαίο όνομα της Καβαλιανής (ή Καβαλλιανής) πιστεύεται πως ήταν Γλαυκόνησος (ν.ε. Γλαυκονήσι), επειδή εκεί λέγεται ότι ετάφη ο Ολυμπιονίκης πυγμάχος Γλαύκος ο Καρύστιος, που έζησε τέλη 6ου - αρχές 5ου π.Χ. αιώνα. Γι’ αυτό και η κεντρική πλατεία της Καβαλιανής ονομάζεται «Πλατεία Γλαύκου».

Νήσος Καβαλιανή Ευβοίας: Πλατεία Γλαύκου στη νότια πλευρά, μεταξύ οδών Εστίας και Ποσειδώνος.
Πηγή: Ρυμοτομικό σχέδιο και διανομή οικοπέδων. Επιμέλεια σχεδίου από Τεχνικό Γραφείο Μελετών Σ. & Κ. Φωτόπουλος & Συνεργάτες Ε.Ε. (Αετιδέων 16 - Χολαργός 155 61 - Αθήνα - Τηλ: 210-65.29.984, 210-65.44.343 - Φαξ: 210-65.14.137). Σχεδίαση: Γεώργιος Κασιδάκος. Κλίμακα 1:5000.

Γλαύκος ο Δημύλου, Καρύστιος

Ο Ολυμπιονίκης Γλαύκος ήταν γιος του Δημύλου (δωρ. Δαμύλου), γεωργού που κατοικούσε στην Κάρυστο. Ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει ότι είχε καταγωγή από την παράλια πόλη Ανθηδόνα της Βοιωτίας κι η γενιά του καταγόταν από το θαλάσσιο θεό Γλαύκο*. Το όνομα "Γλαύκος" είναι αρχαιοελληνικό και προέρχεται από το επίθετο "γλαυκός" = γαλάζιος.
Ο Γλαύκος ο Καρύστιος ήταν ένα γεροδεμένο χωριατόπαιδο που βοηθούσε τον πατέρα του στις αγροτικές εργασίες. Μια μέρα που όργωναν το χωράφι, του έφυγε το υνί από το αλέτρι κι ο Γλαύκος το ξαναέβαλε στη θέση του χτυπώντας το όχι με τη βαριά ή με πέτρα αλλά με το ίδιο του το χέρι. Ο πατέρας του είδε το Γλαύκο να δίνει μια κάθετη δυνατή γροθιά με το χέρι του σαν σφυρί, για να ξεκολλήσει το υνί του αρότρου που είχε μπλεχτεί σ’ έναν πελώριο βράχο, τον θαύμασε, κατάλαβε πόση δύναμη διέθετε ο γιος του και φρόντισε να τον προπονήσει και να τον πάει στην Ολυμπία, για να αγωνιστεί στην πυγμαχία παίδων. Επειδή όμως ο Γλαύκος ήταν άπειρος πυγμάχος, δεχόταν βαριά χτυπήματα από τον αντίπαλό του. Τότε ο πατέρας του φώναξε από την κερκίδα: «ὦ παῖ, τὴν ἀπ’ ἀρότρου», δηλαδή «γιε μου, δώσε το χτύπημα που έδωσες στο άροτρο». Αυτή η προτροπή του πατέρα να δώσει στον αντίπαλο ένα δυνατό χτύπημα σαν αυτό που έδωσε στο υνί, έκανε το γιο Ολυμπιονίκη κι έναν από τους πιο ονομαστούς πυγμάχους της αρχαιότητας.

Σε έναν κατάλογο Ολυμπιονικών αναγράφεται ότι ο Γλαύκος ο Καρύστιος το 520 π.Χ. αναδείχτηκε νικητής στο αγώνισμα πυγμής παίδων στην Ολυμπία, κατά την 65η Ολυμπιάδα. Ο πύκτης Γλαύκος κέρδισε ακόμα δύο νίκες στα Πύθια (δις Πυθιονίκης), οκτώ στα Νέμεα (οκτάκις Νεμεονίκης) και οκτώ στα Ίσθμια (οκτάκις Ισθμιονίκης).

Ο γιος του Γλαύκου αφιέρωσε στην Ολυμπία άγαλμά του, που το φιλοτέχνησε ο γλύπτης Γλαυκίας (5ος αι. π.Χ.) από την Αίγινα. Ο Παυσανίας (2ος αι. μ.Χ.) αναφέρει ότι, κατά την επίσκεψή του στο ιερό της Ολυμπίας, είδε τον ανδριάντα του Γλαύκου, φιλοτεχνημένο με τα χέρια σε στάση απόκρουσης επίθεσης (Περιήγησις Ελλάδος, Ηλειακών Β΄, βιβλίο 6, κεφ. 10, παρ. 1-3).

Όταν πέθανε, οι συμπατριώτες του Καρύστιοι τον έθαψαν σε κοντινό νησί, που για το λόγο αυτόν ονομάστηκε "Γλαύκου νήσος". Είναι άραγε η Καβαλιανή;

*****

*Ο θαλάσσιος δαίμονας Γλαύκος ο Ανθηδόνιος, γνωστός και ως «Γλαύκος ο Πόντιος» ή «ο Θαλάσσιος», ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Ναϊάδας Εύβοιας, κατ’ άλλους του ιδρυτή της ομώνυμης πόλης Ανθηδόνα και της Αλκυόνης. Ήταν η προσωποποίηση του κύματος που αντανακλά το γλαυκό του ουρανού. Στο αρχαιολογικό μουσείο Χαλκίδας σώζεται ένα νόμισμα με τη μυθολογική παράσταση του Γλαύκου από τη μέση και πάνω άνδρας κι από τη μέση και κάτω ψάρι. Εμφανιζόταν στους ναυτικούς και τους προειδοποιούσε για τους δυνατούς ανέμους. Μεταμορφωνόταν και ως Γλαύκη, έβγαζε το λευκό κεφάλι της από τα κύματα και τρόμαζε τους ναυτικούς. Υπήρξε εραστής της Σκύλλας, την οποία η Κίρκη μεταμόρφωσε σε τέρας από ζήλια για τον έρωτά τους.

*****

ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ ΣΤΟΝ ΚΑΡΥΣΤΙΟ ΓΛΑΥΚΟ

• Από τις Περιηγήσεις του Παυσανία (2ος αι. μ.Χ.):

VI.10, 1-3

[1] Ἐπὶ δὲ τοῖς κατειλεγμένοις ἕστηκεν ὁ Καρύστιος Γλαῦκος· εἶναι δέ φασιν ἐξ Ἀνθηδόνος τῆς Βοιωτῶν τὸ ἄνωθεν αὐτὸν γένος ἀπὸ Γλαύκου τοῦ ἐν θαλάσσῃ δαίμονος. Πατρὸς δὲ οὗτος ὁ Καρύστιος ἦν Δημύλου, καὶ γῆν φασιν αὐτὸν κατ' ἀρχὰς ἐργάζεσθαι· ἐκπεσοῦσαν δὲ ἐκ τοῦ ἀρότρου τὴν ὕνιν πρὸς τὸ ἄροτρον καθήρμοσε τῇ χειρὶ ἀντὶ σφύρας χρώμενος, καί πως [2] ἐθεάσατο ὁ Δημύλος τὸ ὑπὸ τοῦ παιδὸς ποιούμενον καὶ ἐπὶ τούτῳ πυκτεύσοντα ἐς Ὀλυμπίαν αὐτὸν ἀνήγαγεν. Ἔνθα δὴ ὁ Γλαῦκος ἅτε οὐκ ἐμπείρως ἔχων τῆς μάχης ἐτιτρώσκετο ὑπὸ τῶν ἀνταγωνιζομένων, καὶ ἡνίκα πρὸς τὸν λειπόμενον ἐξ αὐτῶν ἐπύκτευεν, ἀπαγορεύειν ὑπὸ πλήθους τῶν τραυμάτων ἐνομίζετο· καί οἱ τὸν πατέρα βοῆσαί φασιν· «ὦ παῖ τὴν ἀπ' ἀρότρου». Οὕτω γε δὴ βιαιοτέραν ἐς τὸν ἀνταγωνιζόμενον ἐνεγκὼν τὴν πληγὴν, αὐτίκα εἶχε τὴν νίκην. [3] Στεφάνους δὲ λέγεται καὶ ἄλλους Πύθια μὲν δὶς λαβεῖν, Νεμείων δὲ καὶ Ἰσθμίων ὀκτάκις ἐν ἑκατέρῳ ἀγῶνι. Τοῦ Γλαύκου δὲ τὴν εἰκόνα ἀνέθηκε μὲν ὁ παῖς αὐτοῦ, Γλαυκίας δὲ Αἰγινήτης ἐποίησε· σκιαμαχοῦντος δὲ ὁ ἀνδριὰς παρέχεται σχῆμα, ὅτι ὁ Γλαῦκος ἦν ἐπιτηδειότατος τῶν κατ' αὐτὸν χειρονομῆσαι πεφυκώς. Ἀποθανόντα δὲ οἱ Καρύστιοι ταφῆναί φασιν αὐτὸν ἐν νήσῳ καλουμένῃ Γλαύκου καὶ ἐς ἡμᾶς ἔτι.

(Παυσανίας, «Ἑλλάδος Περιήγησις», Ἠλειακῶν Β΄, Βιβλίο 6ο, κεφ. 10, παρ.1-3)

Μετάφραση

[1] Μετά από όλα τα αγάλματα που μόλις ανέφερα, είναι του Καρύστιου Γλαύκου· ήταν, λένε, από την Ανθηδόνα της Βοιωτίας, και η γενιά του καταγόταν από το θαλάσσιο θεό Γλαύκο. Αυτός ο Καρύστιος ήταν γιος του Δημύλου, και λένε ότι αρχικά ξεκίνησε να καλλιεργεί τη γη· κι όταν βγήκε από το αλέτρι το υνί, το προσάρμοσε στο άροτρο χρησιμοποιώντας το χέρι του σαν σφυρί, και καθώς [2] ο Δήμυλος είδε αυτό που έκανε ο γιος του, τον πήγε στην Ολυμπία, προκειμένου να αγωνιστεί στην πυγμαχία. Εκεί λοιπόν ο Γλαύκος, ο οποίος δεν γνώριζε καθόλου την τέχνη της μάχης, δεχόταν χτυπήματα από τους ανταγωνιστές του, και όταν πυγμαχούσε με τον τελευταίο απ’ αυτούς, θεωρούνταν πως θα χάσει το βραβείο, λόγω του μεγάλου αριθμού των τραυμάτων του· και λένε ότι ο πατέρας του φώναξε «παιδί μου, (δώσε) τη γροθιά του αρότρου». Κι έτσι λοιπόν ο Γλαύκος, καταφέρνοντας ένα δυνατότερο χτύπημα στον αντίπαλό του, αμέσως κέρδισε τη νίκη. [3] Στεφάνια νίκης λέγεται πως πήρε κι άλλα, δυο φορές στα Πύθια, στα Νέμεα και στα Ίσθμια οκτώ φορές σε καθέναν από τους δυο αγώνες. Το άγαλμα του Γλαύκου ανέθεσε (στην Ολυμπία) ο γιος του, και είναι έργο του Γλαυκία από την Αίγινα· Εκεί και το άγαλμα έχει στάση σαν να σκιαμαχεί, γιατί ο Γλαύκος από τη φύση του ήταν ικανότατος να αποκρούει όσους σήκωναν χέρι εναντίον του. Και όταν πέθανε, λένε ότι οι Καρύστιοι τον ενταφίασαν σε νησί που ονομαζόταν (νησί) του Γλαύκου ακόμα και στην εποχή μας.

*Παυσανίας, Έλληνας περιηγητής και γεωγράφος 2ου αι. μ.Χ.. Κατέγραψε τις ταξιδιωτικές του εντυπώσεις στο έργο «Ἑλλάδος Περιήγησις», που είναι πολύτιμη ιστορική πηγή και χωρίζεται σε 10 βιβλία: I. Ἀττικά, II. Κορινθιακά, III. Λακωνικά, IV. Μεσσηνιακά, V. Ἠλειακῶν Α΄, VI. Ἠλειακῶν Β΄, VII. Ἀχαϊκά, VIII. Ἀρκαδικά, IX. Βοιωτικά, X. Φωκικά, Λοκρῶν Ὀζόλων.

*****

• Από τα «Χρονικά» του Ευσέβιου Καισαρείας (265-339 μ.Χ.):

«…Γλαῦκος δὲ ὁ Καρύστιος πύκτης ἦν, τὴν ἀλκὴν ἀνυπόστατος.»

Μετάφραση:

«…και ο Γλαύκος από την Κάρυστο ήταν πυγμάχος, στη σωματική δύναμη ακαταγώνιστος.»

*****

• Απόσπασμα από το έργο του Λουκιανού «Υπέρ των Εικόνων» (125-180 μ.Χ.):

ΠΟΛΥΣΤΡΑΤΟΣ: …ότι ουδ’ εις την Ολυμπίαν επιτρέπεται να εγείρουν εις τους νικητάς ανδριάντας μεγαλυτέρους του αναστήματος αυτών, αλλ’ οι Ελλανοδίκαι φροντίζουν να μην υπερβαίνει κανείς το φυσικόν ανάστημα, η δε εξέτασις αύτη γίνεται πολύ ακριβεστέρα από την έγκρισιν των αγωνιστών […]

ΛΥΚΙΝΟΣ: …Επίσης, εάν κάποιος θέλει να επαινέσει τον Μίλωνα τον Κροτωνιάτην ή τον Γλαύκον τον Καρύστιον, τον Πολυδάμαντα ή άλλον περίφημον αθλητήν και λέγει ότι ο επαινούμενος είναι ανώτερος γυναικός, δεν νομίζεις ότι ο έπαινος θα κινήσει τον γέλωτα διά την ανοησίαν του; Αλλά και ενός ανδρός αν πει ότι είναι ανώτερος ο αθλητής, δεν θα είναι αρκετόν διά ν’ αποτελέσει έπαινον, διά να επαινέσει τον Γλαύκον ποιητής εκ των καλών είπεν ότι ούτε ο Πολυδεύκης, ούτε ο σιδηρούς υιός της Αλκμήνης θα ηδύνατο να του εναντιωθή. Βλέπεις προς ποίους θεούς τον εξίσωσεν ή μάλλον ανώτερον τον παρέστησεν; Και ούτε ο Γλαύκος εθύμωσε διότι παρεβάλλετο προς τους προστάτας των αγώνων θεούς, ούτε οι θεοί ούτοι ετιμώρησαν τον Γλαύκον ή τον ποιητήν ως ασεβούντας, αλλά και οι δύο έζησαν ευτυχούντες και τιμώμενοι υπό των Ελλήνων, ο μεν Γλαύκος διά την δύναμίν του, ο δε ποιητής και διά τα άλλα του έργα, προ πάντων δε διά το άσμα τούτο. Μη παρεξενεύεσαι λοιπόν εάν και εγώ, μεταχειρισθείς μίαν παρομοίωσιν αναγκαίαν εις τον έπαινον, μετεχειρίσθην παράδειγμα υψηλότερον του αντικειμένου…»

(Λουκιανού Άπαντα, «Υπέρ των Εικόνων», παρ. 12-13, τόμος 6ος, μτφ. Ιωάννου Κονδυλάκη, Εκδοτικός οίκος Φέξη, Αθήνα 1911)

*****

• Immanouelis Bekkeri «Anecdota Graeca», Lexica Segueriana 1:

Γλαῦκος Καρύστιος: πύκτης ἦν ὁ Γλαῦκος, πέμπτην καὶ εἰκοστὴν Ὀλυμπιάδα στεφανωθείς, καὶ Πύθια τρὶς, Ἴσθμια δεκάκις. Εἶχε δὲ τὸ μέγεθος τέσσαρας δακτύλους πέντε πηχῶν ἀπολεῖπον, καὶ τὰ ἄλλα τῷ σώματι παντὶ γενναίως. Ἀπέθανε δὲ ἐξ ἐπιβουλῆς Γέλωνος τοῦ Συρακουσίων τυράννου.

(Immanouelis Bekkeri, «Anecdota Graeca», Lexica Segueriana 1, Berolini 1814)

*****

ΡΥΜΟΤΟΜΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΚΑΒΑΛΙΑΝΗΣ - ΠΛΑΤΕΙΑ ΓΛΑΥΚΟΥ

Καβαλιανή: Πλατεία Γλαύκου στη νότια πλευρά του νησιού, όπου και η προβλήτα F/B.

Ρυμοτομικό σχέδιο και διανομή οικοπέδων όλης της νήσου Καβαλιανής Ευβοίας της Τοπικής Κοινότητας Αλμυροποτάμου, Δημοτικής Ενότητας Στυρέων του Δήμου Καρύστου Ευβοίας.

Επιμέλεια σχεδίου από Τεχνικό Γραφείο Μελετών Σ. & Κ. Φωτόπουλος & Συνεργάτες Ε.Ε. (Αετιδέων 16 - Χολαργός 155 61 - Αθήνα - Τηλ: 210-65.29.984, 210-65.44.343 - Φαξ: 210-65.14.137). Σχεδίαση: Γεώργιος Κασιδάκος. Κλίμακα 1:5000.

Υπόμνημα (άνω δεξιά):

1) Χώρος Πρασίνου, 2) Χώρος Στάθμευσης, 3) Πλατεία, 4) Εμπόριο, 5) Αθλητικός Χώρος, 6) Παιδική Χαρά, 7) Πυροσβεστική Υπηρεσία, 8) Πρόνοια.

ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΔΟΘΕΙ ΣΕ ΠΛΑΤΕΙΕΣ ΚΑΙ ΟΔΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΒΑΛΙΑΝΗΣ

ΠΛΑΤΕΙΕΣ

1. Γλαύκου

2. Εκάβης

ΟΔΟΙ

1. Αθηνάς

2. Ανδρομέδας

3. Απόλλωνος

4. Άρεως

5. Αρτέμιδος

6. Αφροδίτης

7. Δήμητρας

8. Διονύσου

9. Διός

10. Ερμού

11. Εστίας

12. Ήρας

13. Ηφαίστου

14. Θάλειας

15. Ιφιγένειας

16. Λήδας

17. Νηρέως

18. Νεφέλης

19. Περσέα

20. Ποσειδώνος

21. Πρωτέως

22. Τερψιχόρης

 ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΕΣ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΚΑΘΕΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ

Ονόματα θεών και ηρώων, θαλασσινών θεοτήτων από τη Μυθολογία μας, ονόματα σημαντικών ιστορικών προσώπων, συγγραφέων και τόπων, τοπωνύμια σχετικά με την Εύβοια και τη γύρω περιοχή είναι οι προτάσεις μας για ονοματοδοσία των "αβάπτιστων" οδών της Καβαλιανής. Έτσι, για να θυμίζουν τη θάλασσα και την ιστορία του νησιού. Προτείνουμε μάλιστα, σε κάθε οικοδομικό τετράγωνο, να διαλέξουν οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες τα ονόματα των γύρω δρόμων...

-Αβαντίδος (άλλη ονομασία Εύβοιας)

- Αδαμαντίδος (άλλη ονομασία Εύβοιας)

- Αιγαίου

- Αιγέως

- Αιγιαλείας

- Ακταίας

- Αλεξάνδρου

- Αλιβερίου

- Αλκυόνης

- Αλμυροποτάμου

- Αμφιτρίτης

- Ανθηδόνος