ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΡΑΒΟΜΟΝΤΕΛΩΝ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΖΑΛΟΥΜΗ
ΣΤΗ ΛΕΣΧΗ ΠΛΩΜΑΡΙΟΥ «ΒΕΝΙΑΜΙΝ Ο ΛΕΣΒΙΟΣ»
4-15 Αυγούστου 2016
ΛΕΣΧΗ ΠΛΩΜΑΡΙΟΥ «ΒΕΝΙΑΜΙΝ Ο ΛΕΣΒΙΟΣ»
Τα τελευταία χρόνια, στο Πλωμάρι υπάρχει ένας φάρος πολιτισμού: η Λέσχη «Βενιαμίν ο Λέσβιος», που από ιστορικό καφενείο των επωνύμων Πλωμαριτών έχει μεταμορφωθεί σε χώρο πολυποίκιλων πολιτιστικών εκδηλώσεων. Μουσικές βραδιές, θεατρικές παραστάσεις, κινηματογραφικές προβολές, παρουσιάσεις βιβλίων, λογοτεχνικές αναγνώσεις, αφηγήσεις παραμυθιών, ερευνητικές εργασίες και ντοκιμαντέρ για την τοπική ιστορία και παράδοση, ανατύπωση έργου του Βενιαμίν του Λέσβιου, έκδοση επετειακού λευκώματος για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση της Λέσβου από τους Τούρκους, εορτασμοί εθνικών επετείων, οργάνωση ψηφιακής βιβλιοθήκης, συνέδρια, εκθέσεις ζωγραφικής και πολλές άλλες αξιόλογες εκδηλώσεις, διοργανωμένες από μια δραστήρια ομάδα πνευματικών ανθρώπων, με πρωτοστάτη τον Πλωμαρίτη δικηγόρο και συγγραφέα Ξενοφώντα Μαυραγάνη. Απομένει η πλατύτερη αποδοχή και συμμετοχή από τους Πλωμαρίτες, ώστε οι θαυμάσιες αυτές προσπάθειες να έχουν κοινωνό όλο τον ντόπιο πληθυσμό.
ΕΝΑΣ ΣΤΟΛΟΣ ΑΡΑΞΕ ΣΤΗ ΛΕΣΧΗ ΠΛΩΜΑΡΙΟΥ
Στα πλαίσια των εκδηλώσεων Αυγούστου 2016, έγινε από 4 έως 15 Αυγούστου και η Έκθεση Πλωμαρίτικων Καραβομοντέλων του αυτοδίδακτου Πλωμαρίτη καλλιτέχνη Παναγιώτη Ζαλούμη.
Στο φύλλο 17133/Παρασκευή 5 Αυγούστου 2016 της καθημερινής πρωινής εφημερίδας «ΔΗΜΟΚΡΑΤΗΣ» της Μυτιλήνης, στη στήλη «Ας διασκεδάσουμε», διαβάσαμε την παρακάτω είδηση:
Είχαμε τη χαρά να επισκεφτούμε την έκθεση στη Λέσχη Πλωμαρίου. Δεκαπέντε έργα — το ένα φάρος διπλός — παραταγμένα μπροστά στις προθήκες του ιστορικού κτιρίου, που βρίσκεται στην προκυμαία, απέναντι από το γαλανό Αιγαίο. Λες και ζωντάνεψε το παλιό Πλωμάρι, λες και τα καράβια που άραζαν πριν πενήντα χρόνια στο λιμάνι του βγήκαν στη στεριά και παρατάχθηκαν πλάι-πλάι, γαλάζια και κόκκινα και λευκά ιστιοφόρα με τα κατάρτια και τα πανιά τους, να θυμίζουν εποχές που το λιμάνι έσφυζε από ζωή κι εμπορική κίνηση. Ιστιοφόρα και μηχανοκίνητα, που μετέφεραν το ελαιόλαδο και το σαπούνι από τις πλωμαρίτικες σαπωνοποιίες στη Σμύρνη, στην Πέργαμο, στην Κωνσταντινούπολη, στη Μαύρη Θάλασσα, στη Θεσσαλονίκη, στον Πειραιά, στο Μισίρι, στη Μασσαλία, σ’ όλα τα μεγάλα λιμάνια της Μεσογείου.
ΤΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ
Ηρακλής-ρυμουλκό, Άγιος Γεώργιος-βαρκαλάς, Αγία Κυριακή-βαρκαλάς, Άγιος Νικόλαος-τρεχαντήρι, Φίλιππος-πέραμα, Λευτεριά-καραβόσκαρο, Παναγιώτης-βαρκαλάς, Λέσβος-πέραμα, Άγιος Ραφαήλ-τρεχαντήρι, Μαρία-καραβόσκαρο, Ζέφυρος-καραβόσκαρο, Ασπασία-καραβόσκαρο, Λίτσα-ταχύπλοο, Ίκαρος-ρυμουλκό. Δείτε φωτογραφίες από την έκθεση και φανταστείτε πώς θα ήταν το λιμάνι…
ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΖΑΛΟΥΜΗΣ
Πήγαμε και στο εργαστήρι του κ. Ζαλούμη, όπου, εκτός από καραβομοντέλα, φτιάχνει παραδοσιακά μουσικά όργανα και μικροδιακοσμητικά.
Ποιος είναι όμως ο Παναγιώτης Ζαλούμης; Γεννήθηκε το 1948 στο Πλωμάρι Λέσβου, γιος του Γεωργίου και της Μυρσίνης Ζαλούμη, το γένος Τραγάκη. Είναι παντρεμένος με την Πλωμαρίτισσα Κική (Γραμματική) Καβαρνού. Έχουν ένα γιο, το Γιώργο, που εργάζεται ως τοπογράφος και ζει με τη γυναίκα Λίτσα και τα δύο παιδιά τους, Παναγιώτη και Μαρία, στην Καβάλα, τόπο καταγωγής της γυναίκας του. Όλη η οικογένεια Ζαλούμη έχει καλλιτεχνικές τάσεις: η σύζυγός του Κική φτιάχνει θαυμάσια εργόχειρα με σταυροβελονιά και μακραμέ, ο γιος του ασχολείται κι εκείνος με κατασκευές, η νύφη του ζωγραφίζει. Δημιουργικό περιβάλλον, μεράκι, αγάπη για την παράδοση, εργατικότητα, θεμέλια γερά για να πατήσουν δυο παιδιά σχολικής ηλικίας. 
Κεντημένα στόρια στο καθιστικό της Κικής Ζαλούμη. Στον τοίχο πίνακας ζωγραφισμένος από τη νύφη της.
Ρωτήσαμε τον κ. Ζαλούμη πότε άρχισε να κατασκευάζει καραβομοντέλα. Μας είπε ότι άρχισε μετά τη συνταξιοδότησή του το 2008. Μέχρι το 2008 ασκούσε το επάγγελμα του κουρέα, τέχνη που διδάχτηκε από τον αείμνηστο Ευστράτιο Βερδούκα.
Συμβουλάτορας και «δάσκαλός» του στη νέα του δραστηριότητα μπορεί να θεωρηθεί ο εφαρμοστής Παναγιώτης Βουλβούλιας.
«Όταν πήρα σύνταξη, στενοχωριόμουνα που καθόμουνα και παρακάλεσα το φίλο μου Παναγιώτη Βουλβούλια, μου έφερνε σχέδια, τα σκανάριζα με το γιο μου όταν πήγαινα στην Καβάλα, μελετούσα, μάθαινα τους ναυτικούς όρους…», μας είπε ο συμπαθής Πλωμαρίτης καλλιτέχνης, γείτονας συγγενών μου.
Οδηγός του το βιβλίο «Το ελληνικό ξύλινο σκάφος». Τα σκαριά που φτιάχνει είναι πιστά αντίγραφα παραδοσιακών ελληνικών καραβιών από ναυπηγεία και Πλωμαρίτες ναυπηγούς. «Το πέραμα «ΦΙΛΙΠΠΟΣ» (1948) είναι μικρογραφία καραβιού είκοσι πέντε μέτρων του συμπατριώτη μας Εμμανουήλ Γιαμουγιάννη…», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Τον ρωτήσαμε πόσο χρόνο αφιερώνει καθημερινά στο εργαστήρι του και με τι άλλο ασχολείται. Μας απάντησε ότι περνά έξι-επτά ώρες στο εργαστήρι του κάθε μέρα. Ένα καραβομοντέλο 1,10 μ. απαιτεί εργασία διακοσίων ωρών. Τον υπόλοιπο χρόνο του τον περνά παρέα με φίλους, με ψάρεμα, με κολύμπι το καλοκαίρι, με πεζοπορία και πρόσφατα με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή του. Μια-δυο φορές το χρόνο ταξιδεύει με τη γυναίκα του στην Καβάλα, για να μείνουν για λίγο κοντά στο γιο τους. Μαζί τους ταξιδεύουν τα πιο όμορφα καραβομοντέλα του Παναγιώτη και τα ωραιότερα κεντήματα της Κικής, προορισμένα για τη νύφη και τα εγγονάκια τους.
«Μ’ αρέσει να ασχολούμαι με πολλά, δεν μ’ αρέσει να κάθομαι άπρακτος», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Ζαλούμης. Ιδιαίτερα αγαπά ν’ αγναντεύει τα πλοία που περνούν. Όταν μια ζωή αγναντεύεις το λιμάνι και την άπλα της θάλασσας, οι εικόνες χαράζονται βαθιά στη συνείδησή σου, διαμορφώνουν το χαρακτήρα σου και καθορίζουν τον τρόπο δράσης σου. Συχνά το βίωμα μετουσιώνεται σε δημιουργία, η φυσική εικόνα σε τέχνη. Θα προσθέταμε και κάτι άλλο: είναι ένα είδος υψηλού πατριωτισμού να εκφράζεις την αγάπη για τον τόπο σου με έργα προσωπικής καλλιτεχνικής δημιουργίας που πηγή έμπνευσης έχουν το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον όπου γεννήθηκες και μεγάλωσες...
Εκτός από καράβια, κατασκευάζει σαμαράκια, μπουζούκια τρίχορδα και τετράχορδα, αζούρες, μπαγλαμάδες, μικροδιακοσμητικά τοίχου και άλλα μεταλλικά και ξύλινα αντικείμενα, που συνηθίζει να χαρίζει σε φίλους.
Ιδιαίτερα ωραίο ένα μισομόντελο καραβιού, διακοσμητικό τοίχου. Τέτοια επιτοίχια διακοσμητικά καράβια, αντίγραφα παλιών πλωμαρίτικων σκαριών, θα μπορούσαν να γίνουν όμορφα αναμνηστικά του Πλωμαριού κι όλης της Λέσβου, αν υπήρχε στήριξη του Παναγιώτη Ζαλούμη από τους συμπατριώτες Λέσβιους μόνιμους κατοίκους και καλοκαιρινούς επισκέπτες κι ίσως από κάποιον πολιτιστικό φορέα.
Πιστεύουμε ακόμα ότι ο κ. Ζαλούμης θα μπορούσε να διδάξει την τέχνη του σε μαθητές και νέους, αν ο Δήμος Λέσβου ή το Υπουργείο Πολιτισμού οργανώσει και χρηματοδοτήσει κάποιο επιμορφωτικό σεμινάριο στο Πλωμάρι. Κυρίως γιατί στο πρόσωπό του συνδυάζονται η φιλομάθεια και η πηγαία δημιουργικότητα με τη σεμνότητα και την ευγένεια, χαρακτηριστικά που πρέπει να μεταδίδονται στους νεότερους. Μακάρι να ιδρυθεί και στον τόπο μας μια σχολή παραδοσιακής χειροτεχνίας για άνεργους νέους, που θα κατασκευάζουν παραδοσιακά μικροαντικείμενα από ξύλο ελιάς ή πεύκου, από πέτρα ή πηλό, προορισμένα να πουληθούν σε τουρίστες.
Κλείνοντας το αφιέρωμά μας στην έκθεση καραβομοντέλων του Παναγιώτη Ζαλούμη, ευχόμαστε να επαναληφθεί και το επόμενο καλοκαίρι, με περισσότερα εκθέματα. Τέλος, συγχαίρουμε τον κ. Ζαλούμη και τον ευχαριστούμε για τη χαρά που μας έδωσε η επίσκεψη στο σπίτι του, στο εργαστήρι του και στη Λέσχη Πλωμαρίου.
Μυρσίνη Βουνάτσου
