Για να θυμόμαστε
8 Μαρτίου: Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας
Οι νόμοι για την ισότητα των φύλων έδωσαν στη γυναίκα το διαβατήριο για την ελεύθερη ζωή. Αλλά η ποιότητα της ζωής της, το ήθος που θα διαμορφώσει και η αξία της είναι δική της ευθύνη. Χωρίς να χάσει την ευαισθησία της, καλείται να πορευτεί με θάρρος και αξιοπρέπεια, να μάθει, να προσφέρει, να καταξιώσει το ρόλο της και να καταξιωθεί. Η γυναικεία ταυτότητα, διαμορφωμένη από αιώνες, εκτός από σωματική ωραιότητα και καλοσύνη, απαιτεί παίδευση, φιλεργία και φιλοκαλία σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας, στο στενό οικιακό χώρο αλλά και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Αντίθετα, η απαιδευσία, η απραξία, η αφιλοκαλία κι η αλαζονεία του πλούτου θα της στερήσουν το καλό όνομα και την υστεροφημία. Η αρχαία ποιήτρια Σαπφώ από τη Λέσβο στο παρακάτω ποίημά της επικρίνει την άμουση γυναίκα που δεν αγαπά «τα ρόδα τα πιερικά», δηλαδή όσα καλά έργα προστάτευαν οι Πιερίδες Μούσες, τέκνα του Δία και της Μνημοσύνης. Ο ελληνικός λαός τη φιλοκαλία σήμερα την ονομάζει μεράκι. Ένας Λέσβιος ποιητής στα χρόνια της «λεσβιακής άνοιξης» επαινεί τους φιλομαθείς και φιλόκαλους κατοίκους της Λέσβου, γυναίκες και άνδρες, μ' ένα παρόμοιο σε νόημα και λυρισμό με το ποίημα της Σαπφώς δίστιχο: «Εμείς σαν θα πεθάνουμε, ως και τα κόκαλά μας / χρυσά πουλιά θα γίνουνε, να λένε τ’ όνομά μας».
Εἰς ἄμουσον γυναῖκα
Ὅταν νεκρὴ θὰ κείτεσαι, κανεὶς μ’ ἀγάπη ἐσένα
δὲν θὰ θυμᾶται πιά,
γιατὶ ποτὲ δὲν στόλισε τὴ ζήση σου κανένα
ἀπὸ τὰ ρόδα τὰ πιερικά,
κι’ ἔτσι ἄσημη κι’ ὠχρὴ σκιὰ ντυμένη στὸ σκοτάδι
μέσα στοὺς ἄδοξους νεκροὺς θὰ τριγυρνᾷς στὸν ᾌδη.
Κατθάνοισα δὲ κείσηι οὐδέ ποτα μναμοσύνα σέθεν
ἔσσετ’ οὐδὲ ποκ’ ὔστερον. οὐ γὰρ πεδέχηις βρόδων
τῶν ἐκ Πιερίας. ἀλλ’ ἀφάνης κἀν Ἀίδα δόμωι
φοιτάσηις πεδ’ ἀμαύρων νεκύων ἐκπεποταμένα.
(Σαπφοῦς Μελῶν Γ΄.3 [~630-570 π.Χ.], μτφ. Παναγῆ Λεκατσᾶ, Ἐκδόσεις Πάπυρος, Ἀθήνα 1975, σελ. 74-75)
η Σαπφὼ παραινεῖ
Σκιδναμένας ἐν στήθεσιν ὄργας
πεφύλαχθαι γλῶσσαν μαψυλάκαν.
Σὰν τὴν ψυχὴ ὁ θυμὸς ταράζει
φυλάξου ἀπὸ τὴ φλύαρη γλῶσσα.
(μφρ. Παναγῆ Γ. Λεκατσᾶ)
Ὀ μὲν κάλος ὄσσον πέλεται < κάλος >
ὀ δὲ κἄγαθος αὔτικα < κὔστερον > ἔσσεται.
Ὁ ὄμορφος εἶν’ ὄμορφος ὅσο μπροστά σου στέκει
μὰ ὁ ἀγαθὸς εἶν’ ὄμορφος κι’ ἀργότερα καὶ πάντα.
Ἐννέα Πιερίδες Μοῦσαι, Μνημοσύνης καὶ Διὸς τέκνα.
Μ.Β.
