Μνημείο της Λεσβιακής Φάλαγγας στο Πλωμάρι
Το Σάββατο 10 Νοεμβρίου 2012, κατά τον εορτασμό των 106 χρόνων της απελευθέρωσης της Λέσβου από την τουρκική κατοχή των 450 ετών, θα τελεσθούν στο χώρο του Ηρώου του Πλωμαρίου Λέσβου τα αποκαλυπτήρια του μαρμάρινου μνημείου της Λεσβιακής Φάλαγγας με τα ονοματεπώνυμα των 210 Ελληνοαμερικανών Λεσβίων εθελοντών στρατιωτών, οι οποίοι ήλθαν από την Αμερική με δικά τους έξοδα εισιτηρίων, οπλισμού, στρατιωτικής ενδυμασίας και διατροφής κατά το δεκαπενθήμερο ατμοπλοϊκό υπερωκεάνιο ταξίδι τους και πολέμησαν στην πρώτη γραμμή της τετραήμερης απελευθερωτικής μάχης της Λέσβου στο χωριό Κλαπάδος στις 5-8 Δεκεμβρίου 1912, συνεχίζοντας την ένοπλη δράση τους στη Μακεδονία το 1913, ενώ ορισμένοι εξ αυτών πολέμησαν και στη Μικρασιατική Εκστρατεία μέχρι και το 1922.
Στο μνημείο είναι χαραγμένα και τα ονοματεπώνυμα της εννεαμελούς Κεντρικής Οργανωτικής Επιτροπής, που προετοίμασε στην Αμερική τη συγκέντρωση, το στρατιωτικό εφοδιασμό, την εκγύμναση και την αποστολή των εθελοντών στην Ελλάδα. Όπως σημείωσε ο Πλωμαρίτης ιδρυτής της Λεσβιακής Φάλαγγας Ευστράτιος Ιωάννου Αθανασιάδης σε συνέντευξή του στις 28-12-1912 στην εφημερίδα της Νέας Υόρκης New York Herald:
«Οι περισσότεροι από τους 210 άνδρες απομακρύνθηκαν από τα σπίτια τους, για να αποφύγουν τη στρατιωτική θητεία στον τούρκικο στρατό και την τυραννική συμπεριφορά της οθωμανικής κυβέρνησης, και ήρθαν σε αυτή τη χώρα να βρουν καταφύγιο από τη διαρκή δίωξη. Αφήνοντας την Αμερική εγκατέλειψαν τις δουλειές τους και άφησαν αποδοτικές θέσεις».
Ο σκοπός της Λεσβιακής Φάλαγγας και η διαφοροποίησή της από άλλες αποστολές των εθελοντών στρατιωτών ήταν να τεθεί στις διαταγές της Ελληνικής Κυβέρνησης ένα σώμα ένστολο, εξοπλισμένο με όπλα και πολεμοφόδια, γυμνασμένο, δομημένο σε λόχο, έτοιμο να πολεμήσει, χωρίς να επιβαρύνει την Ελλάδα, οικονομικά και στρατολογικά. Ένα σώμα εθελοντών στρατιωτών που δεν θα εγκαταλειπόταν με την αναχώρησή του στην Ελλάδα αλλά θα υποστηριζόταν από τους Λέσβιους συμπατριώτες τους στην Αμερική για όποια ανάγκη ήθελε προκύψει. Ένας Λόχος Λεσβίων, ο οποίος δεν θα ετοποθετείτο σε πεδίο μάχης εκεί που θα όριζε η στρατιωτική ηγεσία της Ελλάδας, όπως συνέβαινε με τα άλλα σώματα των εθελοντών, αλλά όντας οικονομικά ανεξάρτητος, θα αποτελούσε σύμφωνα με τον ιδρυτή της Λεσβιακής Φάλαγγας…
…«τον πυρήνα μιας ενόπλου δυνάμεως προς σύμπραξιν εις την απελευθέρωσιν της μεγαλονήσου (Λέσβου)».
Το παραπάνω όραμα σημειώνεται στο βιβλίο "Η Λεσβιακή Φάλαγγα" της Κωνσταντίνας Βάκκα-Κυριαζή, από το οποίο ελήφθησαν τα στοιχεία του μνημείου και το οποίο αμέσως μετά τα αποκαλυπτήρια θα παρουσιασθεί στο "Αθανασιάδειο Καφενείο" του Πλωμαρίου, που παραχώρησε ο πατέρας του ιδρυτή της Λεσβιακής Φάλαγγας, υπό τον όρο τα έσοδά του να αποδίδονται στα σχολεία του Πλωμαρίου.
Αριστείδης Κυριαζής