Βιβλιοκριτική
ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΚΥΡΙΑΖΗΣ:
«ΚΟΛΠΟΣ ΚΑΛΛΟΝΗΣ ΛΕΣΒΟΥ - ΙΣΤΟΡΙΚΗ
ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ»
Όταν ξεπρόβαλαν από τα νερά του Αρχιπελάγους και
άρχισαν να σχηματίζονται τα νησιά, η πανέμορφη Λέσβος κράτησε δύο λωρίδες
θάλασσας μέσα της, τη μικρότερη στην ανατολική αγκαλιά της (κόλπος Γέρας) και
τη μεγαλύτερη, την πολυαγαπημένη, κατευθείαν στην καρδιά της!
Αυτή η λωρίδα ονομάστηκε Μεσόγειον Έρμα, Πυρραίων
Εύριπος, Λιμνοθάλασσα του Αριστοτέλη, Κόλπος της Καλλονής!
Γύρω από τον Κόλπο της Καλλονής, βρήκαν καταφύγιο στα
Ροδαφνίδια Λισβορίου οι ανθρωπίδες πριν από 780.000 χρόνια και οι προϊστορικοί
πρόγονοί μας πριν από 5.000 χρόνια στις Χαλακιές της Νυφίδας. Στη συνέχεια
εγκαταστάθηκαν ο βασιλιάς των Πελασγών του Άργους της Τροιζήνος Ξάνθος, που
πέρασε από τη μικρασιατική Λυκία στη Λέσβο ονομάζοντάς την Πελασγία, και ο
αναφερόμενος από τον Όμηρο βασιλιάς Μάκαρ, στα Μάκαρα. Αυτός ίδρυσε το ναό του
Διονύσου στην Άκρα Βρίσα των Βατερών και ονόμασε το νησί Μακαρία.
Έπειτα ήλθε ο μύθος της Αφροδίτης Καλλονής, που με τη
θυσία της έδωσε το όνομά της στον κόλπο, στην περιοχή και στα χωριά της
Καλλονής (Κεράμι, Παπιανά, Δάφια, Αργειανά, Αρίσβη, Σουμούρια και την
πρωτεύουσά τους την Αχερώνη):
"Οι Αιολείς άποικοι, για να
ευχαριστήσουν τον Ποσειδώνα για το ασφαλές ταξίδι τους, θυσίασαν έναν ταύρο στο
Μεσόγειον Έρμα, δηλαδή στον Κόλπο της Καλλονής, ανάμεσα στο ακρωτήριο Καλλονή
και στη βραχονησίδα Καλλονή της εισόδου του Κόλπου, με σκοπό να εξευμενίσουν τη
γυναίκα του Ποσειδώνα, την Νηρηίδα Αμφιτρίτη, που δεν ανεχόταν να υπάρχει άλλη
καλλονή πιο όμορφη από εκείνην, έριξαν στα εκεί βαθιά νερά την καλλονή παρθένα
κόρη του Σμινθέα, ενός από τους οκτώ εποίκους Αιολείς βασιλείς, η οποία
μεταμορφώθηκε σε Νηρηίδα και ονομάστηκε Λευκοθέα, όταν ο Αιολεύς Έναλος που την
αγαπούσε δεν κατάφερε να τη σώσει, αν και ρίχτηκε για χάρη της στη θάλασσα".
Πάμε λοιπόν μια βόλτα γύρω από τον κόλπο, πάνω στα
χνάρια της μακρόχρονης ιστορίας. Μια ιστορική περιήγηση με "ξεναγό" τον Αριστείδη Κυριαζή που κρατά αμείωτο
το ενδιαφέρον του αναγνώστη.
Αρχή από τα Μάκαρα και τον ροδότοιχο της Αποθήκας,
στην αρχαία Ίσσα (την πρώτη πόλη που έδωσε το όνομά της σε ολόκληρο το νησί),
που την επισκέφτηκε ο Αγαμέμνων για να πάρει τον χρησμό από το γιο της Ίσσας
και του Ερμή, τον μάντη Πρύλι, ο οποίος προφήτευσε ότι η Τροία θα πέσει εφόσον
οι Αχαιοί κατασκευάσουν τον Δούρειο Ίππο.
Συνεχίζουμε περνώντας από την Ξηροκαστρινή Παναγιά,
από τις εκβολές του Αχέροντα ποταμού και το Νεκρομαντείο, από τις Αχερούσιες
Λίμνες και από το μοναστήρι του Παρασιγίου, και φτάνουμε μέχρι τα Ερμοπύλια
κοντά στη Φίλια. Κατεβαίνουμε ξανά στον κάμπο της Καλλονής για να επισκεφθούμε
την αρχαία Αρίσβη, όλους τους οικισμούς του Μεσαιωνικού κάμπου, την αρχαία πόλη
Γέρην και την αρχαία Νάπη, την Κλοπεδή με το Τέμενος της Άρτεμης τους δύο ναούς
του Ναπαίου Απόλλωνα και το μαντείο όπου πήραν χρησμό οι Μενέλαος, Διομήδης και
Νέστορας. Εδώ βοηθά τον συγγραφέα η αρχαιολογική σκαπάνη με τις τελευταίες της
ανακαλύψεις.
Το βιβλίο στηρίζεται σε πολύχρονη έρευνα σε
βιβλιοθήκες και συγγράμματα, πράγμα που φαίνεται από την εκτεταμένη
βιβλιογραφία και τις πηγές. Καρπός της προσπάθειας, ένα μοναδικό βιβλίο, το
οποίο απευθύνεται τόσο στον απλό βιβλιόφιλο αναγνώστη, όσο και στον ιστορικό
ερευνητή και ταυτόχρονα αποτελεί ένα ευανάγνωστο έργο.
Οι τετρακόσιες σελίδες του βιβλίου κρατούν αμείωτο το
ενδιαφέρον του αναγνώστη, ζωντανεύουν μύθους, περιγράφουν τη δράση εμβληματικών
προσωπικοτήτων για την περιοχή. Η περιήγηση συνεχίζεται με την περιγραφή της
επίσκεψης στην περιοχή της Αρίσβης, που πραγματοποίησαν το 1.300 π.Χ. οι
Χετταίοι πορφυροβαφείς-στρατιώτες, στην κοινή εξορία του Αλκαίου και της Σαπφώς
στην Αρχαία Πύρρα το 606 π.Χ., στην περιγραφή της έρευνας του Αριστοτέλη και
του μαθητή του Θεόφραστου την τριετία 345-343 π.Χ. στην περιοχή του κόλπου των
Πυρραίων, στην αναφορά των Καλληνέων του 70 μ.Χ. με τα διενεργούμενα από την
αρχαϊκή εποχή Καλλιστεία στο Ιερό του Μέσσου, στην κυριαρχία των Γατελούζων και
τις εξορίες των δύο Βυζαντινών επιφανών και αυτοκρατόρων στα Βασιλικά, καθώς και
στο γάμο του τελευταίου Κωνσταντίνου Παλαιολόγου με την πριγκίπισσα Αικατερίνη
των Γατελούζων.
Η
περιήγηση καταλήγει στα μαύρα χρόνια της Τουρκοκρατίας, στα Δάφια της Δαφνίας
Αρτέμιδος και των εξισλαμισμένων Μπεκήρ αγάδων, στα χωριά του κόλπου Καλλονής
κατά την τουρκοκρατία των 450 χρόνων, στον Λειμώνα του πρώτου σχολάρχη της
Λέσβου του αγίου Ιγνατίου επισκόπου Μηθύμνης και φτάνει έως την απελευθέρωση του
νησιού το 1912, με τη συμμετοχή του ελληνικού στρατού, της Λεσβιακής Φάλαγγας
και των Λεσβίων ανταρτών στη μάχη του Κλαπάδου.
Κάθε κεφάλαιό του μπορεί να δημιουργήσει καινούργια
βιβλία!