Κώστας Γ. Μίσσιος
ΜΥΤΙΛΗΝΙΑ
ΣΥΜΜΙΚΤΑ
Συμβολή στην ιστορία της λεσβιακής
γραμματείας
Τόμος εικοστός,
Εκδόσεις «Πιττακός», Μυτιλήνη, Απρίλης 2018, σελ.
173
Από το συμπατριώτη μας συγγραφέα
Κώστα Γ. Μίσσιο λάβαμε πρόσφατα δύο έντυπα: το νέο βιβλίο του με τίτλο «ΜΥΤΙΛΗΝΙΑ ΣΥΜΜΙΚΤΑ. Συμβολή στην ιστορία
της λεσβιακής γραμματείας», που είναι ο εικοστός τόμος της λεσβιακής
γραμματολογίας του (ISBN: 978-618-5341-00-8),
και ένα φυλλάδιο με τίτλο «Ιστορία
των ανθρώπων. Κώστας Γ. Μίσσιος: Ελάχιστο Αντίδωρο», το οποίο περιέχει
δύο επιφυλλίδες του Παναγιώτη Δ. Μιχαηλάρη για το έργο του συγγραφέα.
Ευχαριστούμε και συγχαίρουμε τον
Κώστα Γ. Μίσσιο για τον εικοστό τόμο του για τα λεσβιακά γράμματα, την ιστορία
της Λέσβου και τους Λέσβιους δημιουργούς, έργο ζωής που μόνο του γεμίζει μια
βιβλιοθήκη. Μόνο ένας άνθρωπος που αγαπά πολύ τον τόπο του θα είχε το κουράγιο
να δημιουργήσει ένα τέτοιο τιτάνιο εκδοτικό
έργο.
Από τα βιβλία του ξεχειλίζουν,
αξίες κληρονομημένες από τους γονείς του, η μεγάλη αγάπη του για τα γράμματα και
τη Λέσβο, την αγαπημένη του σύντροφο Χριστίνα και τη μοναχοκόρη και συνεργάτιδά
του Μάρω, που τα καλαίσθητα σκίτσα της κοσμούν τα βιβλία του, τον επίσης
σχεδιαστή γαμπρό του Βασίλη και τον πολυαγαπημένο εγγονό του Κωστή, που τον
θέλει να βαδίζει στα χνάρια του παππού του.
Λογοτέχνης ο ίδιος, ποιητής και
πεζογράφος, συγγραφέας νομικών βιβλίων, ερευνητής και μελετητής, αρθρογράφος
και κριτικός λογοτεχνίας, είναι ο λογιότατος γραμματολόγος της σύγχρονης
Λέσβου. Της χρωστά άλλωστε πολλά, αφού ανδρώθηκε στο γόνιμο φυσικό, κοινωνικό
και πνευματικό περιβάλλον της πρωτεύουσας Μυτιλήνης, αν και σταδιοδρόμησε
επαγγελματικά και καταξιώθηκε στην Αθήνα, όπου ζει με την οικογένειά του. Σαν
άνθρωπος είναι προσηνής, πάντα με το χαμόγελο στα χείλη, εργατικός και
πολύπλευρα δραστήριος, δημοκράτης, σεμνός και αξιοπρεπής κατά το ιδανικό
ελληνικό πρότυπο του καλού κἀγαθού και ρέκτη ανθρώπου.
Όπως αναφέρει ο ίδιος στον πρόλογο
(σελ. 7-9), στον εικοστό τόμο περιλαμβάνονται δύο εργασίες του:
Το πρώτο μέρος (σελ. 11-82)
έχει τίτλο «Συμβάντα
στη Μυτιλήνη από 16 Μαρτ. 1835 έως 21 Ιαν. 1878, αλιευθέντα από εφημερίδες και
περιοδικά της Σμύρνης, της Κωνσταντινούπολης και της Αλεξάνδρειας» και
περιέχει άρθρα και πληροφορίες για τη Λέσβο αποδελτιωμένες από 16 έντυπα: «Μνημοσύνη», «Ο
Αστήρ της Ανατολής», «Αποθήκη
Ωφελίμων Γνώσεων», «Εφημερίς της
Σμύρνης», «Βυζαντίς», «Η
Αίγυπτος», «Αρμονία», «Σμύρνη»,
«Αϊδίν», «Βέλος»,
«Αμάλθεια», «Ευσέβεια»,
«Ιωνία», «Νέα
Σμύρνη», «Ανατολή», «Ανατολικός
Αστήρ», με χρονολογική σειρά και ξεχωριστά για κάθε έντυπο. Η ύπαρξη επιμέρους
τίτλων και μεγαλύτερων κενών ανάμεσα στις ενότητες του πρώτου μέρους θα έκανε το
βιβλίο πιο ευανάγνωστο και χρηστικό για τους ερευνητές.
Το δεύτερο μέρος (σελ.
83-172) έχει τίτλο «Οι
μυτιληνιοί και οι διαμένοντες στη Μυτιλήνη συνεργάτες των νεανικών περιοδικών:
"Διάπλασις των παίδων", "Ελληνόπουλο", "Ο Θησαυρός των παιδιών" και "Το Σπίτι
του παιδιού"» και περιλαμβάνει ανθολογημένα κείμενα νεαρών Λέσβιων
συνεργατών με τα ψευδώνυμά τους, που άλλα ταυτοποιούνται με ονόματα
συγκεκριμένων προσώπων και άλλα παραμένουν αταυτοποίητα. Τα περιοδικά αυτά
καλύπτουν χρονική περίοδο 34 ετών (1920 - 1954).
Διαβάζοντας το βιβλίο, κατανοούμε
πόση αξία έχει η βιβλιογραφική έρευνα και η αποδελτίωση κάθε είδους πληροφοριών
για την αποτύπωση της κοινωνικής και πνευματικής ζωής της Λέσβου. Δυστυχώς, οι
περισσότεροι δημιουργοί προέρχονταν από το αστικό περιβάλλον της πρωτεύουσας
Μυτιλήνης, ελάχιστοι από τις επαρχίες, φαινόμενο που παρατηρείται ακόμα και
σήμερα στο νησί μας. Εντύπωση, επίσης, προκαλεί ο ικανός αριθμός των εντύπων και
η ποιότητα της ύλης τους.
Το δεύτερο μέρος είναι ιδιαίτερα
ευχάριστο για τον αναγνώστη, καθώς οι ανθολογημένες από νεανικά περιοδικά
εργασίες νεαρών αγοριών και κοριτσιών είναι ανάλαφρες και καλαίσθητες, αστείες ή
σοβαρές. Όλες όμως δείχνουν μια κοινωνία που αγαπά τη μόρφωση και τη δημιουργία.
Συγκρίνοντας το χθες με το σήμερα,
καταλήγουμε σε μια θλιβερή διαπίστωση: πόσο σπάνια είναι σήμερα τα ποιοτικά
νεανικά περιοδικά, που δίνουν στη νεολαία την ευκαιρία να εκφράσει τη
δημιουργικότητά της…
~~~~~
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Δ.
ΜΙΧΑΗΛΑΡΗΣ
Ιστορία των
ανθρώπων
Κώστας Γ. Μίσσιος: Ελάχιστο Αντίδωρο
Γράφει ο Παναγιώτης Δ. Μιχαηλάρης
την Παρασκευή 30 Ιουνίου 2017:
«…Πριν από δεκαπέντε ημέρες άρχισα να γράφω μια
επιφυλλίδα για τον Κώστα Γ. Μίσσιο, έχοντας κατά νου ότι θα μπορούσα αυτοτελώς
να δώσω μια εικόνα, έστω και ελλειπτική, για τον άνθρωπο, εννοώ τον λόγιο Κώστα
Μίσσιο, και το έργο του. Όπως διαπίστωσα, γράφοντας, αυτό ήταν αδύνατο να γίνει
με ένα κείμενο, γι’ αυτό συνεχίζω
και σήμερα με τη βεβαιότητα, τώρα πια, ότι και πάλι ακροθιγώς θα αναφερθώ στο
έργο του, έτσι εις οσμήν ευωδίας, όπως μου αρέσει να
λέγω.
Σκοπός
μου δεν είναι να προβώ σε αναλυτική παρουσίαση των βιβλίων του Κώστα Μίσσιου·
αυτό ούτε είναι δυνατόν να γίνει από τις στήλες μιας εφημερίδας, ούτε θα είχε
και κάποια σημασία, αφού οι επαΐοντες τα γνωρίζουν ή, τουλάχιστον, μπορούν να τα
βρουν, αν τα χρειαστούν. Στόχος μου να αρθρώσω κάποιες σκέψεις, σχετικά με τη
μελλοντική αξιοποίηση του συγκεντρωμένου από τον Κώστα Μίσσιο ιστορικού υλικού
για τη Λέσβο και τους ανθρώπους της.
Εξηγούμαι:
Ο Κώστας Μίσσιος με το έργο του, αποθησαυρισμένο σε δεκάδες βιβλία και άρθρα
του, νομίζω ότι δεν έχει αφήσει λεσβιακή προσωπικότητα, συγγραφέα, ιστορικό
κ.τ.λ., με άλλα λόγια Λέσβιο που να έχει αποτυπώσει στο χαρτί κάποια σκέψη, μια
συμβολή, μια μελέτη λεσβιακού περιεχομένου (πολλές φορές και εξωλεσβιακή ύλη,
από Λέσβιο δημιουργό), τον οποίο να μην έχει εντοπίσει, να μην έχει γράψει
στοιχεία γι’ αυτόν και το έργο του. Κατά συνέπεια τα βιβλία του αποτελούν έναν πρώτης
τάξεως εγκυκλοπαιδικό θησαυρό για όποιον ενδιαφέρεται να μελετήσει οτιδήποτε
λεσβιακό θέμα: συγγραφέα, έργα του, δημοσιεύσεις του και δημοσιεύσεις περί
αυτού, ιστορία λεσβιακών εντύπων και ό,τι άλλο περιστρέφεται γύρω από το
λογοτεχνικά, ιστορικά, κοινωνικά ζητήματα του νησιού μας σε μεγάλο χρονικό
ανάπτυγμα.
Κάθε
ένα από τα δημοσιεύματα του Κώστα Μίσσιου, συνοδεύεται από ευρετήριο, στο οποίο
ο ενδιαφερόμενος μπορεί να ανατρέξει και να αναζητήσει στοιχεία. Όμως τα βιβλία
είναι πολλά, τα θέματα επανέρχονται, τα ευρετήρια πρέπει να τα συμβουλεύεται
κανείς και να τα ξανασυμβουλεύεται για να είναι βέβαιος ότι δεν του ξέφυγε κάτι,
χωρίς να είναι σίγουρος για την εξάντληση του υλικού.
Σκίτσο του Κώστα Μίσσιου, έργο του Γ. Κακαδέλλη, 31.5.1994
Όμως,
αγαπητοί αναγνώστες, ζούμε σε εποχή ηλεκτρονική, η οποία, όποιες αντιρρήσεις και
αν έχουμε, μας προσφέρει τεράστιες δυνατότητες. Δυνατότητες, που στην περίπτωση
του Κώστα Μίσσιου, θα μπορούσαν να καταστήσουν το έργο του μνημειώδες, δηλαδή να
το αναγάγουν σε ανεκτίμητο οδηγό και βοήθημα πολύτιμο και εκ των ων ουκ άνευ για
τη Λέσβο, επειδή ακριβώς είναι τέτοιο.
Κάποιος
επιστημονικός θεσμός δηλαδή, σκέπτομαι λ.χ. το Πανεπιστήμιο Αιγαίου ή κάποιο
άλλο πανεπιστήμιο ή μια βιβλιοθήκη κ.τ.λ., να εκμεταλλευτεί τα λεφτά που
προορίζονται για παρόμοια προγράμματα και να καταθέσει ένα πρόγραμμα
ψηφιοποίησης των βιβλίων του Κώστα Μίσσιου και παράλληλα να προβεί στην
εκπόνηση ενός αναλυτικού και συνθετικού ψηφιακού ευρετηρίου. Έτσι και με βάση
τα εργαλεία αυτά θα μπορεί ο κάθε ενδιαφερόμενος χρήστης να γνωρίζει αμέσως ότι
για τον Σταυράκη Αναγνώστου ή τον Στρατή Αναστασέλλη ή για την εφημερίδα
Χαραυγή έχουν γραφτεί τα παρακάτω άρθρα, από τους τάδε συγγραφείς. Και
αντίστροφα ο Σταυράκης Αναγνώστου ή ο Στρατής Αναστασέλλης έχουν γράψει αυτά τα
έργα που έχουν τυπωθεί είτε αυτοτελώς, είτε στα τάδε περιοδικά, ή στην
εφημερίδα Χαραυγή υπάρχει αυτή η ύλη, και ούτω καθεξής.
Παράλληλα
με όλα αυτά, με βάση το έργο του Κώστα Μίσσιου, θα μπορούσε να συνταχθεί μια νέα
Λεσβιακή Βιβλιογραφία, που μαζί με τις παλαιότερες του Γιώργου Βαλέτα και τη
συμβολή σε αυτήν του Κ. Μιχαηλίδη, ακόμα και με τη μικρή συμβολή του Μιχαήλ
Στεφανίδη, να συγκροτήσουν το νέο σώμα της Λεσβιακής Βιβλιογραφίας, η οποία θα
περιλαμβάνει όχι μόνο αυτοτελείς εκδόσεις αλλά και μελέτες σε περιοδικά και
εφημερίδες. Και όχι μόνο αυτά, αλλά και άλλα πολλά μπορούν να γίνουν με βάση το
έργο του Κώστα Μίσσιου, το οποίο μπορεί να εκτοξεύσει τη λεσβιακή
ιστορικο-λογοτεχνική, και όχι μόνο, παραγωγή στην πρωτοπορία. Σκέφτομαι λ.χ.
πόσες διδακτορικές διατριβές θα μπορούσαν να προκύψουν.
Δεν
τρέφω αυταπάτες για την ανάληψη παρόμοιου εγχειρήματος και ο πρώτος που θα το
αμφισβητήσει θα είναι ο ίδιος ο Κώστας Μίσσιος, επειδή οι άνθρωποι περί άλλων
τυρβάζουν. Όμως εμείς θα επιμείνουμε να καταθέτουμε προτάσεις, επειδή σ’ αυτή τη
χώρα πάντα έτσι εξελίσσονταν τα πράγματα. Πού
ξέρεις…»
(Πρωτοδημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα «Εμπρός»
Λέσβου / Μυτιλήνη, 30/06/2017)
* Ο Παναγιώτης Δ.
Μιχαηλάρης είναι ιστορικός / Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.
~~~~~
Ευχόμαστε η πρόταση του κ. Μιχαηλάρη να γίνει πραγματικότητα σύντομα…
Μυρσίνη Μ. Βουνάτσου
