ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ, Ο ΕΛΑΙΟΛΑΤΡΗΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΜΕΤΑΝΑΣΤΗΣ
Καμιά φορά σκέπτομαι πως οι Έλληνες της διασποράς είναι πιο καλοί πατριώτες από μας που ζούμε στην Ελλάδα, γιατί τις τελευταίες δεκαετίες οι επιλογές μας έχουν προκαλέσει τη βαθιά αλλοτρίωσή μας, φαινόμενο που έχει επιφέρει κοινωνική κρίση και δυστυχία. Μιμηθήκαμε αλλότριους τρόπους, απαρνηθήκαμε την ελληνική παράδοση κι αποξενωθήκαμε από την ελληνική μας ρίζα. Ένα τραγούδι μας λέει χαρακτηριστικά:
«Τι λείπει; Τι φταίει, και η καρδιά μου κλαίει;»
Και τι σημαίνει να είσαι Έλληνας και να ζεις ελληνικά; Σημαίνει να σκέπτεσαι διαρκώς την Ελλάδα. Να μιλάς και να γράφεις σωστά την Ελληνική Γλώσσα. Να μαθαίνεις την Ελληνική Ιστορία και να σέβεσαι τις προγονικές αξίες. Να μην αντιγράφεις άκριτα ξένα ήθη. Να ακούς και να τραγουδάς ελληνικά τραγούδια. Να φοράς ρούχα φτιαγμένα από ελληνικά χέρια. Να τρως ελληνικά φαγητά. Να αγαπάς τον Συνέλληνα και να τιμάς με έργα τον τόπο που σε γέννησε…
Ένας Έλληνας πατριώτης, ο Γιάννης Κατσαρός, μετανάστης στη Γερμανία από το 1960, σαν διάβασε ποιήματα για την ελιά από την εργασία μας «Ανθολογία της Ελιάς» στο paleochori-lesvos.blogspot.gr/search/label/%CE%91%CE%9D%CE%98%CE%9F%CE%9B%CE%9F%CE%93%CE%99%CE%91%20%CE%A4%CE%97%CE%A3%20%CE%95%CE%9B%CE%99%CE%91%CE%A3%20-%20%CE%A0%CE%9F%CE%99%CE%97%CE%9C%CE%91%CE%A4%CE%91, ένιωσε βαθιά συγκίνηση, δεν του άρεσε όμως η μετάφραση της Google στα γερμανικά κι αποφάσισε να τα μεταφράσει ο ίδιος.
Την πρώτη μας επικοινωνία ακολούθησε νέα, όπου μας άνοιξε την καρδιά του και μας εξομολογήθηκε τη μεγάλη του αγάπη για την ελιά και το ελαιόλαδο, προέκταση της αγάπης του για την Ελλάδα. Ο λόγος του είναι γεμάτος αγάπη για το ευλογημένο δέντρο, γεμάτος θαυμάσιες σύνθετες λέξεις: αθηνολιά, ελαιόλαδο, ελαιοφόρος, ελαιοχώρι, ελιά, ευχέλαιο, λαδαδέλφια, λάδι, λαδοβαφτισμένοι, λιτριβιό, λιομάζεμα, σαπούνι, σαπωνοποιία, σπορέλαια. Σ’ αυτές προσθέσαμε και τη λέξη «ελαιολάτρης», που τη φτιάξαμε για να τον χαρακτηρίσουμε.
Να τι μας έγραψε μεταξύ άλλων ο καλός μας πατριώτης:
«Κατάγομαι από το Ξηροκάμπι Λακωνίας και κατοικώ από το 1960 στη Γερμανία. Το Ξηροκάμπι είναι μεγάλο ελαιοχώρι με ένα λιτριβιό. Παλιά είχε τέσσερα.
Είμαι φανατικός καταναλωτής ελαιολάδου και, παρ’ όλο ότι μένω τόσα χρόνια στη Γερμανία, και το λέω με υπερηφάνεια, δεν έχω φάει ποτέ βούτυρα, μαργαρίνες, σπορέλαια και παρόμοια. Κάνω τα πάντα στην κουζίνα με δικό μου ξηροκαμπίτικο λάδι αθηνολιάς. Αυτό με κρατάει στη ζωή.
Έχω μία μικρή βιβλιοθήκη με διάφορα βιβλία που έχουν θέμα την ελιά. Το καλύτερο βιβλίο είναι της Μυρσίνης Λαμπράκη: «Λάδι. Γεύσεις και Πολιτισμός 5000 χρόνων». Από τα πολυάριθμα κεφάλαια μου φαίνεται το πιο ενδιαφέρον και επίκαιρο το κεφάλαιο για την σαπωνοποιία. "Στη Γερμανία η παραγωγή σαπουνιού έως και το 15ο αιώνα ήταν σχεδόν άγνωστη, τόσο πού, όταν προσφέρθηκε ένα κιβώτιο με σαπούνι στη δούκισσα του Γύλιχ το 1549, προκάλεσε το άγνωστο αυτό προϊόν τεράστια αίσθηση. Αλλά και αργότερα, το 1627, όταν ο Γερμανός επίτροπος έστειλε από την Ιταλία στη βαρόνη Φον Σλάνιτς ένα δέμα που περιείχε σαπούνι, το συνόδευσε με λεπτομερείς οδηγίες για τη χρήση του μυστηριώδους αυτού προϊόντος, "να μην το περάσουν δηλαδή για τυρί και το φάνε" !
Την εποχή αυτή και πολύ αργότερα, οι "πολιτισμένοι" γερμανοί βρωμούσαν σαν τις αλεπούδες, γιατί απόφευγαν το νερό όπως ο διάβολος το λιβάνι. Οι γιατροί οι κομπογιαννίτες τους έδιναν οδηγίες. Μακριά από το νερό, γιατί είναι επικίνδυνο. Χαλάει και λιώνει την επιδερμίδα και το δέρμα. Αυτοί είναι οι πρόγονοι των δύο μεγάλων μισελλήνων: Μέρκελ και Σόϊμπλε…
Επίσης, ένα άλλο ενδιαφέρον βιβλίο: «Ο δε τόπος… ελαιοφόρος. Η παρουσία της ελιάς στην Πελοπόννησο». Η Ευδοκία Ολυμπίτου: "μια κουπίτσα λάδι όλο τον κόσμο αλείφει". Από τον παραδοσιακό "πολιτισμό της ελιάς", περιγράφει με ωραία παραδείγματα τη σπουδαία θέση που παίρνει το λάδι στην καθημερινή ζωή των Ελλήνων. "Σημαντική είναι η θέση του στο ευχέλαιο και στη βάπτιση, καθώς με το ελαιόλαδο χρίζεται ο βαπτιζόμενος. Γι’ αυτό στην Πελοπόννησο, αλλά και αλλού, οι χριστιανοί αποκαλούνται λαδοβαφτισμένοι".
«Αφέντη, Άη Γιάννη Πρόδρομε και βαπτιστή του γιου μου,
μην είδες το παιδάκι μου το λαδοβαφτισμένο;»
Στην Ηλεία, όταν θέλουν να δείξουν τη σημασία του ανάδοχου, λένε: "έχει βάλει λάδι στο παιδί μου", ενώ όσοι βαπτίστηκαν από τον ίδιο νουνό στην Κορινθία και στην Αρκαδία λέγονται "λαδαδέλφια".
Ένα τραγούδι-αίνιγμα που τραγουδούν στο λιομάζεμα τα κορίτσια στη Μάνη:
«Στα τζίντζι - τζίντζι στέκομαι,
στα τζίντζι καμπανίζομαι,
πέφτου μα δεν τσακίζομαι
και σαν κοπώ και τσακιστώ
το αίμα μου το κρεμεζό
στη Βενετιά πουλιέται.»
Ένα ωραίο δημοτικό τραγούδι:
«Σαρανταδυό κλεφτόπουλα (τουρκόπουλα) τη Λάμπρω κυνηγάνε
κι η Λάμπρω από το φόβο της του Άη Γιώργη λέει:
Άγιε μου Γιώργη, σώσε με απ’ των κλεφτών τα χέρια,
να φέρνω λίτρες το κερί κι οκάδες το λιβάνι,
με τα βουβαλοτόμαρα θα κουβαλώ το λάδι.»
"Της Λάμπρως το τραγούδι" - Σταυρούλα Δαλιάνη. "Στη μέση στα Καλάβρυτα" - Σταυρούλα Δαλιάνη!!! Σπουδαίο τραγούδι για το 1821…
Με πατριωτικούς χαιρετισμούς,
Γερμανία, 27 Μαρτίου 2017
Ευχαριστούμε τον κ. Γιάννη Κατσαρό για τις θαυμάσιες πληροφορίες που μας έγραψε για την ελιά και το σαπούνι. Θαρρείς κι έβαλε την ψυχή του μέσα στο γραφτό του. Πενήντα επτά χρόνια στην κρύα ξενιτιά, κι όμως δεν αλλοτριώθηκε η ελληνική συνείδησή του…
