ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΣ ΜΗΝΑ-ΣΙΜΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ

ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ 2013

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΣ ΤΟΥ ΜΗΝΑ

Η ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ - ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ ΣΙΜΟΥ

                                                                                             

Από το μήνα Αύγουστο καθιερώσαμε μία νέα σελίδα στο blog μας, με τίτλο "Λογοτέχνες του μήνα" και στόχο να σας γνωρίσουμε νέους Έλληνες και Ελληνίδες δημιουργούς. Ελπίζουμε να βρείτε ενδιαφέρουσα τη σελίδα μας αυτή...  

                                      

   - 5 -

     «Λογοτέχνις του μήνα Δεκεμβρίου 2013» επιλέχτηκε η συγγραφέας και φυσικός MSC Παρασκευή Νικολέττα Σίμου, Σύμβουλος Επαγγελματικού Προσανατολισμού. Γράφει και εικονογραφεί παραμύθια για την κορούλα της Μαρίλια, για τους μαθητές της, για μας τους μεγάλους. Μικρές ιστορίες που αγγίζουν τα προβλήματα της ζωής μας και συγκινούν την καρδιά μας με τρόπο που μας κάνει να στεκόμαστε κριτικά απέναντι στον εαυτό μας, τους άλλους, τις ιδέες, τη συμπεριφορά και την κοινωνία που έχουμε φτιάξει. 

     Ωστόσο, το παραμύθι που δημοσιεύουμε διαδραματίζεται σε χρόνους που δεν υπάρχουν άνθρωποι στη γη. Είναι ένα παραμύθι με ήρωες ζώα, γηγενή και ξένα, που φέρνουν στο νου μας τους διδακτικούς μύθους του Αίσωπου. Ζουν ελεύθερα στο φυσικό περιβάλλον, έναν επίγειο παράδεισο. Πουθενά η ανθρώπινη παρουσία. Αυτόν τον έμμεσο σιωπηλό τρόπο βρήκε η συγγραφέας, για να καταγγείλει τον άνθρωπο, κύριο υπεύθυνο για τη στέρηση της ελευθερίας των ζώων, την καταστροφή του περιβάλλοντος, την εκμετάλλευση των αδύναμων συνανθρώπων του. Όμως οι συμφορές και οι περιπέτειες δεν λείπουν ούτε από τις κοινωνίες των ζώων. Όταν καταστραφεί η ζωοδότρα φύση, καταστρέφεται και η ευτυχία. Τέσσερα ζώα αναγκάζονται να μεταναστεύσουν σε άλλον τόπο. Εκεί αντιμετωπίζουν εχθρότητα και εκμετάλλευση από κάποια γηγενή ζώα, ενώ άλλα στέκονται βουβά και παθητικά, όπως κάνουμε κι εμείς όταν βλέπουμε την αδικία…

     Λόγος λιτός, σύντομος, παρατακτικός, χωρίς μεγαλόστομο διδακτισμό, γραφή που αφήνει τον αναγνώστη-ακροατή να συγκινηθεί, να σκεφτεί, να προβληματιστεί, να κρίνει, να μάθει, να διαμορφώσει τη δική του στάση. Και το πιο παράξενο: ακούγοντας ή διαβάζοντας το παραμύθι, ταυτίζεσαι ταυτόχρονα με όλους τους ρόλους, το θύμα, τον εκμεταλλευτή, τον παθητικό θεατή… Και μαθαίνεις έτσι να ξεχωρίζεις πιο καθαρά το καλό από το κακό… Τον έλεο διαδέχεται η κάθαρση. Τα πρωτόγονα γηγενή-ζώα στο τέλος του παραμυθιού κατανοούν και παραχωρούν δικαιώματα και στα ξένα ζώα-πρόσφυγες.  
     Ωστόσο, στο παραμύθι κρύβεται μια αλληγορία. Αντί για ζώα, μπορούμε να βάλουμε στη θέση των ηρώων του τον εαυτό μας και τους ξένους μετανάστες που έχουν κατακλύσει τη χώρα μας και προσπαθούν να επιβιώσουν με κάθε μέσο. Και να αναρωτηθούμε πώς αντιμετωπίζουμε εμείς οι πολιτισμένοι τους μετανάστες συνανθρώπους μας σήμερα;...         

     Ο Δεκέμβρης είναι ο μήνας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του Δωδεκάορτου, της γέννησης του Χριστού και του Νέου Χρόνου, των απολογισμών, των αναθεωρήσεων, των ευχών… Η πρόσφατη ψήφιση του αντιρατσιστικού νομοσχεδίου αναθέρμανε τον προβληματισμό για τη στάση μας απέναντι στους ξένους που βρίσκουν καταφύγιο στη χώρα μας. Σε καιρούς ευημερίας το ζήτημα των ξένων ήταν ένα από τα πολλά... Σήμερα, σε καιρούς μεγάλης κρίσης, έχει γίνει ένα από τα μείζονα…

     Ας δούμε πώς προσεγγίζει το θέμα η Παρασκευή Νικολέττα Σίμου μέσα από ένα διαπολιτισμικό παραμύθι της, που αποτελεί προδημοσίευση ηλεκτρονικής έκδοσης βιβλίου με κοινωνικά παραμύθια και συμβουλευτικές εκπαιδευτικές παρεμβάσεις, στα πλαίσια του Σχολικού Επαγγελματικού Προσανατολισμού και της Συμβουλευτικής. Το παραμύθι "Οι μετανάστες" παρουσίασε στις 20 Νοεμβρίου σε Ημερίδα του ΚΕ.ΣΥ.Π. Πατησίων, που διοργάνωσαν οι δύο Σύμβουλοι του ΚΕ.ΣΥ.Π., οι κυρίες Κοτσιαφίτου Αναστασία και Κιαμίλη Φλώρα, για τους καθηγητές ΣΕΠ της περιφέρειάς τους. Την προβολή διαφανειών ακολούθησε βιωματικό εργαστήρι κατά ομάδες και συζήτηση σχετική με τα ερωτήματα που έθεσε.  

Κρατήστε τις καρδιές κοντά και τις προκαταλήψεις σας μακριά…
                            

Η αφόρμηση…

Σάββατο πρωί στον Άγιο Νικόλαο της περιοχής Αχαρνών, κοντά στο κέντρο της Αθήνας…

Ο δρόμος βρίθει από κόσμο και είναι ακόμα πολύ πρωί…

Τα κιόσκια έχουν στηθεί και οι μικροπωλητές πουλούν την πραμάτεια τους.

Λίγο πιο πέρα, πάνω σε ένα βρώμικο σεντόνι, μία γυφτοπούλα έχει απλώσει τα εμπορεύματά της. Μεταχειρισμένα ρούχα, παιχνίδια, κλωστές, κι άλλα παιχνίδια. Κρατάει στην αγκαλιά της ένα βρέφος που το θηλάζει.

Πιο κάτω, μία Πακιστανή μπροστά σ’ έναν αυτοσχέδιο πάγκο ταχτοποιεί τα τραπεζομάντηλα και τα πετσετάκια, που βρίσκονται σε μεγάλες μαύρες σακούλες. Και δίπλα της μία μαυρούλα από την Κένυα πουλά εσώρουχα.

«Κυρία, κυρία, πάρτε, καλέ κυρία…»

Είναι οι… παράνομοι που δεν έχουν άδεια μικροπωλητή, άνθρωποι που με αυτό τον τρόπο κερδίζουν την τροφή τους…

Το παζάρι στις τιμές δίνει και παίρνει. Είναι τίμιοι στις συναλλαγές τους. Κι έτσι βγαίνει το μεροκάματο…

Ξαφνικά… πανικός… Εμφανίζεται το αυτοκίνητο της δημοτικής αστυνομίας και πίσω του η «σκουπιδιάρα» του Δήμου. Οι παράνομοι μαζεύουν όπως - όπως τα πράγματά τους. Ορισμένοι δεν προλαβαίνουν. Οι αστυνομικοί παίρνουν, σπρώχνοντάς τους, τα πράγματά τους και τα πετούν στον αδηφάγο κάδο της «σκουπιδιάρας». Ο κάδος αλέθει τα εμπορεύματα και μαζί με αυτά τις προσδοκίες τους για μια καλύτερη ζωή… 

Έτσι γεννήθηκε αυτό το παραμύθι…  

"Οι μετανάστες"

                                                                                          

Τον πολύ παλιό καιρό…

Μια φορά κι έναν καιρό, τότε που δεν υπήρχαν άνθρωποι στη γη, όλα τα ζώα ζούσαν ελεύθερα. Τα λιβάδια ήταν απέραντα και τα δάση καταπράσινα. Όλος ο τόπος έμοιαζε σαν έναν μικρό παράδεισο και τα ζωάκια που ζούσαν μέσα σ’ αυτόν έβρισκαν χαρά, ευτυχία και αποδοχή.
                                                             

                                                                           

Κάποια στιγμή όμως ξύπνησε το βουνό που βρισκόταν στη μέση αυτού του επίγειου παράδεισου. Η λάβα από το ηφαίστειό του ξεχύθηκε και κατέκαψε τα όμορφα λιβάδια και δάση. Σε λίγη ώρα δεν υπήρχε τίποτα που να θυμίζει τον παραδεισένιο τόπο, παρά μόνο αποκαΐδια που κάπνιζαν. Ο ήλιος είχε κρυφτεί μέσα σε πυκνά σύννεφα και τα μόνα χρώματα που είχαν απομείνει στον τόπο εκείνο ήταν το μαύρο και το γκρίζο.
                                                                               

                                                              

Τέσσερα ζωάκια από διαφορετικές μεριές εκείνου του τόπου, το άλογο που ζούσε δίπλα σε ένα μεγάλο ορμητικό ποτάμι, ο πίθηκος του μεγάλου δάσους, ο καφέ αγριόσκυλος που ζούσε κοντά στη θάλασσα και ο κίτρινος γάτος της σαβάνας, χωρίς να έχουν συνεννοηθεί μεταξύ τους, έκαναν την ίδια σκέψη… να μεταναστεύσουν. Να μεταναστεύσουν σε έναν ξακουστό τόπο, όπως είχαν ακούσει από τις μνήμες των γιαγιάδων τους, όταν τους έλεγαν παραμύθια.

                           

                                   

Πρώτο το άλογο αποφάσισε να περάσει το αφρισμένο ποτάμι. Σαν νέο τόπο κατοικίας του διάλεξε ένα κίτρινο λιβάδι, που βρισκόταν δίπλα στο νερό στην καινούργια χώρα. Δεν πρόλαβε όμως να φθάσει εκεί. Με δύο δρασκελιές ο μεγάλος κάστορας του ποταμού του έφραξε το δρόμο και με επιβλητική φωνή του είπε:

– Αν δεν μαζεύεις ξύλα για μένα και δεν συντηρείς τις φωλιές μου, δεν θα σε αφήσω να πλησιάσεις το λιβάδι της χώρας μου!

Το άλογο συμβιβάστηκε και έκανε ό,τι του είπε ο κάστορας. Και με αυτό τον τρόπο κέρδιζε την τροφή του.
                                                                    

                          

Ο πίθηκος περπάτησε πολύ, για να φθάσει στην καινούργια πατρίδα. Θα περπατούσε αρκετή ώρα και, όταν ήταν έτοιμος να λιποθυμήσει από την πείνα, βρέθηκε μπροστά σε μια μεγάλη μπανανιά κι άπλωσε το χέρι του να κόψει μία μπανάνα. Ξαφνικά, μία μεγάλη αρκούδα βρέθηκε μπροστά του. Δείχνοντας απειλητικά τα δόντια της, γρύλισε:

– Δεν θα σε αφήσω ποτέ να φας από αυτές τις μπανάνες, αν δεν μου μαζεύεις το καθημερινό μου μέλι και τα βατόμουρα.

Ο πίθηκος δεν είχε άλλη επιλογή. Έπραξε όπως του είπε η αρκούδα. Και με αυτό τον τρόπο κέρδιζε την τροφή του.
                                                      

                                                 

Λίγο πιο πέρα ο ασβός, ανεπιθύμητος από τα άλλα ζώα επειδή είχε άσχημη μυρουδιά, ζούσε από ’δω και από ’κει σκαλίζοντας τις ρίζες των δέντρων. Και αυτά μεγάλωναν, δίνοντας τροφή και καρπούς στον τόπο εκείνο. Και με αυτό τον τρόπο κέρδιζε την τροφή του…

                                        

Ο καφέ αγριόσκυλος και ο κίτρινος γάτος, μετά από ένα περιπετειώδες ταξίδι και χίλια βάσανα, έφτασαν από τη θάλασσα στην καινούργια πατρίδα. Μόλις πάτησαν το πόδι τους στη στεριά, η ύαινα που περιπολούσε στην περιοχή τούς έφραξε το δρόμο.

– Αλτ ! τους είπε. Πού πάτε εσείς;

– Ήρθαμε να εγκατασταθούμε εδώ, είπαν κι οι δύο με μια φωνή.

– Εδώ είναι η δικιά μου πατρίδα κι εγώ κάνω κουμάντο σε αυτό το μέρος, απάντησε η ύαινα. Αν δεν δουλέψετε για μένα, δεν θα υπάρξει φαΐ για σας.
                                                        

                                                      

Τα ζώα είδαν ότι δεν είχαν άλλη λύση και έκαναν ό,τι τους είπε η ύαινα. Και με αυτό τον τρόπο κέρδιζαν την τροφή τους.

Τα χρόνια πέρασαν και με αυτό τον τρόπο ζούσαν οι μετανάστες μας, ώσπου κάποια μέρα έπιασε μία μεγάλη βροχή, που κράτησε μέρες…
                                                        

                                                         

Το μεγάλο ποτάμι φούσκωνε και φούσκωνε κι απειλούσε να πνίξει όλο τον τόπο. Τα ζώα που ήταν από παλιά κάτοικοι του δάσους δεν ήξεραν τι να κάνουν και κρύφτηκαν όσο βαθιά μπορούσαν στις φωλιές τους.

Μόνο το άλογο, ο πίθηκος, ο αγριόσκυλος, ο γάτος και ο ασβός έτρεξαν θαρρετά στο ποτάμι.
                                                 

                                    

Το άλογο μετέφερε ξύλα, ο πίθηκος τα έδεσε, χρησιμοποιώντας νήματα από φύλλα και δέντρα. Έτσι έφτιαξαν ένα πρόχειρο φράγμα εκεί που η ροή του ποταμού ήταν δυνατή. Ο ασβός έσκαψε το χώμα και ο αγριόσκυλος κι η αγριόγατα μετέφεραν πέτρες. Και με αυτό τον τρόπο συγκράτησαν το ποτάμι, να μην ξεχειλίσει. Οι μέρες πέρασαν και το ποτάμι επανήρθε στη φυσική του κατάσταση.

Τα ζώα βγήκαν από τις φωλιές τους και η σοφή αρκούδα συγκάλεσε συμβούλιο. Όλα τα ζώα μαζεύτηκαν γύρω της.
                                                      

                                                                          

– Κοιτάξτε, είπε, τα ζώα που μας έσωσαν. Ζουν μαζί μας, μα εμείς τα υποτιμούσαμε. Κάποιοι από μας δεν μπορούσαμε να ανεχθούμε το γεγονός ότι ήταν απλά διαφορετικά, κάποιοι άλλοι θεωρούσαμε τον τόπο αυτό δικό μας. Όμως ο τόπος αυτός δέχθηκε κάποτε φιλόξενα τους παππούδες μας, που ήρθαν κι εγκαταστάθηκαν εδώ που έχει τροφή για όλους. Τα ζώα αυτά μας έσωσαν από βέβαιη καταστροφή. Από σήμερα θα έχουν τα ίδια δικαιώματα με μας και θα είναι πολίτες αυτού του τόπου.
                                              

                                    

Τότε πήρε το λόγο το άλογο λέγοντας.

– Σας ευχαριστώ για την τιμή που μου κάνετε. Αισθάνομαι τώρα πολύ όμορφα. Θεωρώ αυτό τον τόπο πατρίδα μου… Όμως έχω μαζέψει σπόρους, για να τους πάω πίσω στην πατρίδα μου, να τους φυτέψω, να βλαστήσουν, ώστε ο τόπος που γεννήθηκα να γίνει πάλι πράσινος.
                                         

                                                     

Όλα τα ζώα του δάσους συνόδεψαν το άλογο στο ποτάμι κι εκείνο έφυγε για τον τόπο, όπου είχε μεγαλώσει…

Τον πολύ παλιό καιρό, όταν ακόμα δεν υπήρχαν άνθρωποι, έτσι ζούσαν τα ζώα ειρηνικά, δημοκρατικά κι ευτυχισμένα, αποδεχόμενα το ένα τη διαφορετικότητα του άλλου.

                                                               

                                                                                                            

                                                                                             «Οι μετανάστες»…  της Παρασκευής  Νικολέττας Σίμου

Βιωματική άσκηση

·        Συζητήσετε μεταξύ σας το συμβολικό χαρακτήρα του παραμυθιού.

·        Ποια συναισθήματα σας γεννά το παραμύθι αυτό;

·        Αν δημιουργούσατε ένα θίασο, ποιο από τα ζώα θα θέλατε να ενσαρκώσετε;

·        Η κάθε ομάδα θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα…

     - ή με μία ζωγραφιά

     - ή με παιχνίδι ρόλων

     - ή με γραπτό λόγο

     - ή με όποιον άλλο δημιουργικό τρόπο επιλέξει.

Εγχειρίδιο για τον Εκπαιδευτικό

     Προβάλλεται DVD με βιντεοπροβολέα στα παιδιά. Αποτελείται από δύο μέρη:

    1. Το πρώτο μέρος είναι μία συλλογή από φωτογραφίες ανθρώπων της διπλανής πόρτας – μετανάστες που συναντάμε καθημερινά. Τις φωτογραφίες έχουν τραβήξει τα παιδιά.

     2. Το δεύτερο μέρος είναι ένα συμβολικό παραμύθι. Ας δούμε τους συμβολισμούς του:

     Το ηφαίστειο αντιπροσωπεύει τον πόλεμο, τη φτώχεια, την ανέχεια, που αναγκάζουν τον πολίτη μιας χώρας να μεταναστεύσει.

     Το άλογο θα μπορούσε να είναι ο μετανάστης από την Αλβανία. Η χώρα του βρίσκεται κοντά στη χώρα μετοίκησης.

     Ο πίθηκος είναι ο μετανάστης από την Αφρική.

     Ο ασβός γηγενής του τόπου, ένας Ρομά τσιγγάνος ή ένας Πομάκος.

     Ο καφέ αγριόσκυλος κι ο κίτρινος γάτος οι μετανάστες από το Πακιστάν ή την Κίνα, που έρχονται στη χώρα μας παράνομα, στοιβαγμένοι σε πλοία με απάνθρωπες συνθήκες, πληρώνοντας γι’ αυτό το ταξίδι τα τελευταία χρήματα που διαθέτουν, για να εκπληρώσουν τα όνειρα για μια καλύτερη ζωή.

     Τα τρία ντόπια ζώα – κάστορας, αρκούδα, ύαινα – είναι οι εργοδότες, που πληρώνουν ελάχιστα, δεν κολλούν ένσημα, εκμεταλλεύονται τα ζώα-πρόσφυγες. Τα άλλα ζώα του δάσους είμαστε όλοι εμείς, που κλείνουμε τα μάτια ή παραμένουμε ουδέτεροι ή βουβοί ως προς τις στάσεις μας και τις κοινωνικές μας αναπαραστάσεις  για τη νέα δυναμική που δημιουργείται στη χώρα μας.

    Το αφρισμένο ποτάμι συμβολίζει μία κρίση στη χώρα μας ή ένα μεγάλο έργο, που χρειάζεται εργατικά χέρια για να τελειώσει.

     Το άλογο αποκτά και τη διάσταση του πολιτικού πρόσφυγα. Θα γυρίσει στην Πατρίδα του, να βοηθήσει στην αναδόμησή της.

     Οι πρόσφυγες δικαιώνονται στο παραμύθι, αποκτούν κοινωνική οντότητα. Οι κάτοικοι του δάσους τούς αναγνωρίζουν ίσα δικαιώματα και αποδέχονται τη διαφορετικότητά τους.

    Δυστυχώς όμως, η πραγματικότητα είναι διαφορετική και τα προβλήματα που προκύπτουν από την πολυπολιτισμικότητα της κοινωνίας μας πολυδιάστατα.

     Μετά το τέλος της προβολής του DVD, ο εκπαιδευτικός αφήνει τα παιδιά να εκφράσουν τα συναισθήματα και τις σκέψεις τους (καταιγισμός ιδεών) κι έπειτα τους ζητά να δραματοποιήσουν το παραμύθι (παιχνίδι ρόλων). Μπορούν να παίξουν και τους ρόλους των άλλων ζώων του δάσους.

     Μόλις το δρώμενο τελειώσει, ο εμψυχωτής-εκπαιδευτικός ρωτά αρχικά τα παιδιά που πήραν τους ρόλους πώς ένοιωσαν μέσα σε αυτούς, ταυτιζόμενα με το αντίστοιχο ζώο του παραμυθιού. Η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται με τα παιδιά-θεατές.

     Στη συνέχεια χωρίζονται οι μαθητές σε ομάδες, στις οποίες ο εκπαιδευτικός μοιράζει μία ασπρόμαυρη φωτογραφία ενός κοριτσιού. Η φωτογραφία είναι ίδια, διαφέρει μόνο ως προς τη λεζάντα:

     1^η Ομάδα: Με λένε Όλια και είμαι από την Αλβανία.

     2^η Ομάδα: Με λένε Τζεμιλέ και είμαι από την Τουρκία.

     3^η Ομάδα: Με λένε Σβετλάνα και είμαι από τη Ρωσία.

     4^η Ομάδα: Με λένε Φατίμα και είμαι από το Πακιστάν.

     5^η Ομάδα: Με λένε Λορέτα και είμαι από την Κένυα.

     Ο καθηγητής ζητά από τα παιδιά να προσπαθήσουν να μαντέψουν το χαρακτήρα του κοριτσιού της φωτογραφίας. Με αυτή την άσκηση οι μαθητές κατανοούν την προκατάληψη και τα στερεότυπα.

    Καθηγητής και μαθητές συνοψίζουν, και τα συμπεράσματα από την παρέμβαση γράφονται στον πίνακα.

     Τέλος, καλό είναι να συμπυκνωθούν όλα σε ένα σύνθημα όπως το παρακάτω, που θα γραφεί στον πίνακα και στα τετράδια των μαθητών ή σε καρτελάκια-σελιδοδείκτες με τη φωτογραφία του κοριτσιού και θα μοιραστεί σε όλα τα παιδιά:   

Κρατήστε τις καρδιές κοντά και τις προκαταλήψεις σας μακριά…

     Εμείς συγχαίρουμε την Παρασκευή Νικολέττα Σίμου για τα όμορφα διαδραστικά παραμύθια που γράφει, για την καλαίσθητη εικονογράφησή τους και κυρίως για τους παιδευτικούς στόχους που πετυχαίνει με τις βιωματικές ασκήσεις και δραστηριότητες που τα εμπλουτίζει. Γνωρίζοντας πόσο δύσκολο είδος είναι η συγγραφή ενός κοινωνικού παραμυθιού που αγγίζει σύγχρονα θέματα με τρόπο που δεν πληγώνει την παιδική και εφηβική ευαισθησία, την ευχαριστούμε θερμά για την άδεια που πρόθυμα μας παραχώρησε να πλουτίσουμε την ύλη μας στο Paleochori-lesvos.blogspot.gr με το παραμύθι αυτό. Επίσης, από τις εκδόσεις "Κάστωρ" κυκλοφορεί το βιβλίο της για παιδιά, με τίτλο "Δε νυστάζω" και εικονογράφηση του Γ. Χαλκιά.              

Μ.Β.