ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ Ε. ΓΙΑΝΝΗ «ΟΙ ΘΥΜΗΣΕΣ ΜΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΚΡΥΦΤΗΣ»

Με τη μεσολάβηση της αγαπημένης μου δασκάλας κ. Νίτσας Βαμβαδέλλη, ήλθα πρόσφατα σε επικοινωνία με τον εκπαιδευτικό κ. Γιάννη Αναγνώστου, γιο του παλιού εφημέριου Παλαιοχωρίου Στρατή Αναγνώστου και πατέρα του νεότερου Στρατή Αναγνώστου, συγγραφέα. Ανταποκρίθηκε άμεσα, στέλνοντας το παρακάτω ενθύμημα για την Παναγία Κρυφτή, με πολύτιμες πληροφορίες από τα χρόνια 1930-1945. Τον ευχαριστώ θερμά κι ελπίζω να μοιραστεί με τους Παλιοχωριανούς κι άλλες αναμνήσεις του από τα παιδικά του χρόνια στο Παλαιοχώρι μας.

Του Γιάννη Ε. Αναγνώστου              

Οι θύμησές μου για την ιστορία της Παναγίας της Κρυφτής    

Στο κάλεσμα της εξαίρετης ερευνήτριας, φιλολόγου κ. Μυρσίνης Βουνάτσου, να καταθέσω τις θύμησές μου ανταποκρίνομαι με μεγάλη μου χαρά και συγκίνηση. Η κατάθεση αυτή είναι για μένα κατάθεση ψυχής, αφού ανασκαλεύω μνήμες από τα παιδικά χρόνια του Δημοτικού και του Γυμνασίου, που μένουν βαθιά ριζωμένες στο υποσυνείδητό μου.

Εφημέριος της Ευαγγελίστριας του Παλαιοχωρίου, όπου ανήκε η Παναγία η Κρυφτή, ήταν ο πατήρ Ευστράτιος Αναγνώστου, πατέρας μου και πατέρας του μακαριστού Μητροπολίτου Ιερισσού κυρού Νικοδήμου και της αειμνήστου αδελφής μας Αναστασίας.

Πατήρ Ευστράτιος Αναγνώστου, εφημέριος Παλαιοχωρίου κατά τα έτη 1930-1945.

Στα χρόνια της διακονίας του στο Παλαιοχώρι (1930 - 1945) το εκκλησάκι της Παναγίας της Κρυφτής, απ’ ό,τι θυμάμαι, ήταν πιο μικρό απ’ αυτό που είναι σήμερα. Δηλαδή υπήρχε μόνο το τμήμα του μέσα στο βράχο. Η επέκτασή του έγινε επί ημερών του αειμνήστου πατέρα μας και ύστερα από έγκριση του Μητροπολίτου Μυτιλήνης Ιακώβου του Α΄, του από Δυρραχίου*. Μάλιστα ο Δεσπότης με τη «γητεύτρα ματιά», πριν να δώσει τη σχετική έγκριση, θέλησε να μορφώσει ιδία άποψη, επισκεπτόμενος προσωπικά το χώρο. Ένα απόγευμα με ένα καΐκι από το Πλωμάρι ο Δεσπότης με τον Αρχιερατικό Επίτροπο, τον πατέρα μου και μένα (μικρό παιδί του Δημοτικού) πήγαμε στην Κρυφτή.

Ο Δεσπότης, αφού θαύμασε τη μοναδικότητα του τοπίου με τους θεόρατους μαυρόασπρους βράχους που στέκονται αγέρωχοι φύλακες της μικρής κοιλάδας της Παναγίας της Κρυφτής, έδωσε αμέσως την έγκρισή του να γίνουν όσα προέβλεπε το σχέδιο, που είχε καταθέσει ο πατέρας μου. Δηλαδή την επέκταση του ναϊδρίου, υπό τύπον στεγάστρου, την ένωση των δύο μεγάλων βράχων με την αντικατάσταση της πρόχειρης ξύλινης γέφυρας με τσιμεντένια, για να έχει πρόσβαση ο χώρος και από τη θάλασσα.

Στα ριζά, στους απέναντι μεγάλους βράχους, εκεί που παφλάζει το κύμα ανταμώνοντας τα βότσαλα της πολύ μικρής και στενής ακρογιαλιάς, ανέβλυζαν νερά θερμοπηγής. Μετά την έγκριση του Δεσπότη και των αρμοδίων αρχών, εργάτες με μικρούς δυναμίτες, έκαμαν διάνοιξη των βράχων και κατασκεύασαν μικρή δεξαμενή, για να κάνουν τα ιαματικά λουτρά τους όσοι το επιθυμούσαν.

Όσο για το θρύλο της Παναγίας της Κρυφτής, οι αναμνήσεις μου συμπίπτουν με τις καταθέσεις των λοιπών αρθρογράφων της έρευνας.

Δηλαδή μια πανέμορφη Ελληνοπούλα της περιοχής, κυνηγημένη από Τούρκους, με τη βοήθεια της Παναγίας, σώθηκε κρυμμένη στη μικρή σπηλιά του βράχου, όπου βρίσκεται το σημερινό εκκλησάκι.

Επίσης, για τη μορφή της κοπέλας που είναι αποτυπωμένη στον απόκρημνο βράχο, λίγα μέτρα πάνω από το εκκλησάκι της Παναγίας της Κρυφτής, θυμάμαι πως η μορφή αυτή υπήρχε πάνω στο βράχο. Όμως για μένα το αποτύπωμα αυτό δεν ήταν κάποιο λαξευμένο αποτύπωμα, αλλά αποτέλεσμα των βρύων, που φυτρώνουν πάνω σε υγρούς βράχους.

Ο αείμνηστος πατέρας μου συνήθιζε να μας παίρνει από πολύ μικρά παιδιά βοηθούς του στο ψάλσιμο σ’ όλες τις λειτουργίες, αλλά και στις άλλες ακολουθίες της Εκκλησίας, εμένα μάλιστα περισσότερο από τον μικρότερο αδελφό μου.

Μου έρχεται στο μυαλό με συγκίνηση η εικόνα να σηκώνω εγώ τα ιερά του άμφια, καθώς κατηφορίζαμε από το Παλαιοχώρι, βαδίζοντας στο στενό δρομίσκο από το χωριό ως την Παναγία την Κρυφτή.

Κι οι θύμησες αυτές σταματούν τη χρονιά που πήρε μετάθεση ο πατέρας μου** από το Παλαιοχώρι στο Πλωμάρι και στη συνέχεια στη Μυτιλήνη.

Με χαρά θυμάμαι, τώρα που καταχωρώ τούτη τη γραφή, το απολυτίκιο της Παναγίας της Κρυφτής: «Χαίρε πέλαγος Κόρη το ανεξάντλητον»*** κι ευγνωμονώ την κ. Μυρσίνη Βουνάτσου, που έδωσε την ευκαιρία να συμμετάσχει και η μετριότητά μου στη χορεία των αρθογράφων των κειμένων της Παναγίας της Κρυφτής.    

Γιάννης Ε. Αναγνώστου

Μυτιλήνη, Ιανουάριος 2019

 _____________________

* Ο Μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος Α΄, ο από Δυρραχίου, γεννήθηκε στα Μοσχονήσια Μ. Ασίας το 1878. Φοίτησε στη Θεολογική Σχολή Χάλκης, το 1903 διορίστηκε Μέγας Αρχιδιάκονος Σμύρνης, το 1908 εκλέχτηκε Επίσκοπος Χριστουπόλεως, το 1911 εκλέχτηκε Μητροπολίτης Δυρραχίου και από 20/01/1925 έως το θάνατό του διετέλεσε Μητροπολίτης Μυτιλήνης. Απεβίωσε στις 25/03/1958 και ετάφη στη Μυτιλήνη. Διακρίνεται για το πολύπλευρο ποιμαντικό και φιλανθρωπικό του έργο. Βλέπε: http://www.immyt.net/diocese/prokatoxoi_9.htm, http://ikee.lib.auth.gr/record/286525/files/Oikonomopoulos.pdf?version=1.

** 1945

*** Ἀπολυτίκιον (ἦχος πλάγιος α΄): Χαῖρε πέλαγος Κόρη τὸ ἀνεξάντλητον, τῶν ὑπὲρ νοῦν θαυμασίων ὦ Θεοτόκε σαφῶς· ἐγκαλλώπισμα πιστῶν καὶ ἀγαλλίαμα· χαῖρε Παντάνασσα Ἁγνή, τῶν Ἀγγέλων χαρμονή· μετάρσιος χαῖρε κλίμαξ, ἡ ἀνάγουσα βροτοὺς γῆθεν, πρὸς οὐρανὸν τοὺς πεποιθότας ἐν σοί.