ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ

ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ

                                                                                                  

Η Πρωτομαγιά, ανοιξιάτικη γιορτή των λουλουδιών και της χαράς, επιβίωσε από τα αρχαιότατα χρόνια, διατηρώντας και σήμερα τον παγανιστικό και φυσιολατρικό χαρακτήρα της στον κύκλο των εποχών (βλέπε σχετική ανάρτησή μας: http://paleochori-lesvos.blogspot.gr/2015/04/2015_30.html). Όμως η Πρωτομαγιά δεν είναι μόνο γιορτή λουλουδιών μας λέει ο Βαγγέλης Χατζημανώλης στο παρακάτω ποίημά του:

Χατζημανώλης Βαγγέλης               

ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ

     

Πρωτομαγιά. Εμπρός ξανά, η μέρα τούτη το καλεί,

ξεκούραστα τα χέρια να πλέξουνε στεφάνι,

να τ’ αποθέσουν ταπεινά στους μάρτυρες, σαν οφειλή

που στάθηκαν ακέραια στης εργασίας την πάλη.

Πρωτομαγιά, κάθε χρονιά. Κι απ’ το Σικάγο μια φωνή

ξεχύθηκε και πάνε κι όλους μας αγκαλιάζει.

Ο ιδρώτας στη θημωνιά, στ’ αμόνι και στη μηχανή

κι όπου ’ναι μεροφάι, πάντα πικρός θα στάζει.

Πρωτομαγιά. Των λουλουδιών μην τη χαρίσετε γιορτή.

Λουλούδια για ν’ ανθίσουν ο έρωτας δε φτάνει.

Ο μόχθος δίνει των παιδιών γλυκύτερο το κάθε τι,

για να γροικούν να ζήσουν κερδίζοντας στεφάνι.

                                                  

(Σήμαντρα/1981, Κώστα Μίσσιου «Ανθολόγιο Λεσβίων Ποιητών», τ.10, Μυτιλήνη 1998, σ. 186)

Από την Πρωτομαγιά του 1886 στο Σικάγο, όταν εκδηλώθηκαν αιματηρές διαδηλώσεις εργατών, με αίτημα «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση, 8 ώρες ύπνο», η πρώτη του Μάη απέκτησε κι έναν άλλο, αγωνιστικό, χαρακτήρα. Έγινε μέρα απεργίας των εργαζόμενων, που ακόμα διεκδικούν από τους εργοδότες τους δικαιότερες συνθήκες δουλειάς. Ως Παγκόσμια Ημέρα των Εργατών καθιερώθηκε κατά τη διάρκεια ιδρυτικού συνεδρίου της Β΄ Σοσιαλιστικής Διεθνούς στις 20 Ιουλίου 1889 στο Παρίσι, στη μνήμη των θυμάτων του Σικάγου.

Στην Ελλάδα η Πρωτομαγιά, σύμφωνα με το άρθρο 1 του Α.Ν. 380/1968, αποτελεί υποχρεωτική αργία. Ωστόσο, τα δικαιώματα των εργαζομένων παραβιάζονται και σήμερα, κυρίως το βασικό δικαίωμα κάθε ανθρώπου να έχει μία αξιοπρεπή εργασία. Η κοινωνική δικαιοσύνη και η δημοκρατία είναι ακόμα ανεκπλήρωτα όνειρα των λαών στην Ελλάδα και σ’ όλο τον κόσμο…        

Ξεχωριστής σημασίας γεγονότα συνέβησαν την Πρωτομαγιά τα παρακάτω έτη:

1879: απεργία στα ναυπηγεία Σύρου για το 8ωρο.

1882: απεργία στην Αθήνα και στον Πειραιά.

1883: απεργία μεταλλωρύχων στο Λαύριο.

1893: κινητοποιήσεις από τον Κεντρικό Σοσιαλιστικό Σύλλογο του Σταύρου Καλλέργη, με αιτήματα 8ωρη εργασία, καθιέρωση της Κυριακής ως αργίας και κρατική ασφάλιση για τα θύματα εργατικών ατυχημάτων.

1894: γιορτάστηκε η Πρωτομαγιά στο Παναθηναϊκό Στάδιο.

1911: γιορτάστηκε πάλι η εργατική Πρωτομαγιά.

1919: διαδηλώσεις, με αίτημα «8 ώρες δουλειά, 8 ώρες ανάπαυση, 8 ώρες ύπνο».

1936: κινητοποιήσεις καπνεργατών σε Θεσσαλονίκη, Βόλο, Ξάνθη, Δράμα, Καβάλα, με αίτημα την εφαρμογή συλλογικής σύμβασης. Σκοτώθηκαν 12 διαδηλωτές και τραυματίστηκαν 300. Πρώτος νεκρός ο 26χρονος Τάσος Τούσης. Η φωτογραφία της μάνας του να θρηνεί πάνω από το νεκρό γιο της ενέπνευσε τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο να γράψει το έργο «Επιτάφιος» (βλέπετε σχετική ανάρτησή μας: http://paleochori-lesvos.blogspot.gr/2015/04/blog-post_55.html).

1944: Οι Γερμανοί κατακτητές εκτέλεσαν την Πρωτομαγιά 200 Έλληνες πατριώτες στο Σκοπευτήριο Καισαριανής, ως αντίποινα για το θάνατο ενός Γερμανού στρατηγού και τριών συνοδών του στους Μολάους Λακωνίας.

1976: χαμός του Αλέκου Παναγούλη, αγωνιστή ενάντια στη χούντα των συνταγματαρχών της 21ης Απριλίου 1967-1974, σε περίεργο αυτοκινητιστικό δυστύχημα.

Γιάννης Ρίτσος

ΣΚΟΠΕΥΤΗΡΙΟ ΚΑΙΣΑΡΙΑΝΗΣ

                                         

Εδώ πέσαμε. Παιδιά του λαού. Γνωρίζετε γιατί.
Γυμνοί, κατάσαρκα φορώντας τις σημαίες,
-η Ελλάδα τις έραψε με ουρανό και άσπρο κάμποτο.
Ακούσατε τις ομοβροντίες στα μυστικόφωτα αττικά χαράματα.
Είδατε τα πουλιά, που πέταξαν αντίθετα στις σφαίρες
αγγίζοντας με τα φτερά τους, τον ανατέλλοντα πυρφόρον.
Είδατε τα παράθυρα της γειτονιάς ν’ ανοίγουνε στο μέλλον.
Εμείς, μερτικό δε ζητήσαμε… Τίποτα… Μόνον
θυμηθείτε το: αν η ελευθερία
δεν βαδίσει στα χνάρια του αίματός μας,
εδώ θα μας σκοτώνουν κάθε μέρα. Γεια σας.

                                                                                 

Ηλίας Σιμόπουλος

ΠΡΩΤΟΜΑΓΙΑ 1944 

                

Διακόσια παλικάρια τραγουδήσαν σαν σήμερα τον ερχομό του Μάη.

Το τραγούδι τους πυρπόλησε τους ορίζοντες της Καισαριανής.

Τ’ ακούσαν οι γερόντισσες και στήσαν όλες το χορό

κι ανάστησαν το Ζάλογγο κι αγκάλιασαν τον κόσμον όλο.

Τ’ ακούσανε και οι δήμιοι και πισωπάτησαν

τρομαγμένοι με μια πελώρια σιωπή στο στόμα.

Διακόσια παλικάρια  τραγούδησαν σήμερα τον ερχομό του Μάη!

Σταθείτε ολόρθοι, σύντροφοι. Συντρόφισσες στο πόδι.

Στις πολιτείες, στα χωριά, στους κάμπους, στ’ ακροβούνια,

συντρόφοι και συντρόφισσες, σταθείτε ορθοί. Και στρέψετε

το βλέμμα σας προς την Καισαριανή

τη λεβεντιά για ν’ ανταμώσει.

Διακόσια παλικάρια τραγουδήσαν σήμερα…

Στο πλατύ μέτωπο και στα μαλλιά

και στα μεγάλα εκφραστικά τους μάτια

διαβάσαμε το μήνυμα: Η άνοιξη πως φτάνει!

Χαρά σε σας, τιμή στα παλικάρια μας, χαρά στον κόσμον όλο.

Δέστε σφιχτά-σφιχτά τα χέρια σας

και πλέχτε μιαν απέραντη αλυσίδα,

να πιάνει απ’ την Κρήτη, το Μωριά

κι από τη Ρούμελη κι από τη Θεσσαλία

ίσαμε κει ψηλά στην Ήπειρος, ίσαμε κει μακριά στη Θράκη

ν’ αρχίσουν τον Καλαματιανό και να χορέψουνε τον τσάμικο,

που να τραντάξει όλη η γη και να καεί το πελεκούδι.

Μα προσοχή, συντρόφοι, ούτ’ ένα δάκρυ.

Όπως εκείνοι μας αποχαιρέτησαν περήφανοι,

όμοια κι εμείς περήφανοι να τους ξεπροβοδίσουμε ταιριάζει.

Μα προσοχή, συντρόφοι, ούτ’ ένας στεναγμός,

να μη λερώσουμε τη μνήμη των ηρώων.

Όπως εκείνοι δε φοβήθηκαν το θάνατο,

πρέπει κι εμείς να μην τον φοβηθούμε.

Διακόσια παλικάρια τραγούδησαν σήμερα.

Διακόσια παλικάρια τραγουδήσαν, διακόσια παλικάρια…

Νίκος Γκάτσος

ΞΕΝΑ

                          

Παράξενη Πρωτομαγιά

μ’ αγκάθια πλέκουν σήμερα στεφάνια

ήρθ’ ο καιρός του «έχε γεια»

τι να την κάνεις πια την περηφάνια.

Στα δυο σου μάτια τα χρυσαφιά

σκοτάδι πέφτει και συννεφιά

ποιες μπόρες φέρνεις και ποιες βροχές

σε κουρασμένες νεκρές ψυχές.

Παράξενη Πρωτομαγιά

ο ήλιος καίει το πέλαγο στη δύση

μα της καρδιάς την πυρκαγιά

πού θα βρεθεί ποτάμι να την σβήσει.

Πρωτομαγιά

με το σουγιά

χαράξαν το φεγγίτη

και μια βραδιά

σαν τα θεριά

σε πήραν απ’ το σπίτι.

Κι ένα πρωί σε μια γωνιά στην Κοκκινιά

είδα το μπόγια να περνά και το φονιά

γύρευα χρόνια μες στον κόσμο να τον βρω

μα περπατούσε με το χάρο στο πλευρό.

Νυν και αεί

μες στη ζωή

σε είχα αραξοβόλι

μα μιαν αυγή

στη μαύρη γη

σε σώριασε το βόλι.

Κι ένα πρωί σε μια γωνιά στην Κοκκινιά

είδα το μπόγια το ληστή και το φονιά

του `χανε δέσει στο λαιμό του μια τριχιά

και του πατάγαν το κεφάλι σαν οχιά.

                   

   

  …αν η ελευθερία
  δεν βαδίσει στα χνάρια του αίματός τους,
  εδώ θα μας σκοτώνουν κάθε μέρα…

Γιάννης Ρίτσος