Θυρεοειδής αδένας και Διατροφή
Γράφει η Ελευθερία Κούνα
Διαιτολόγος - Διατροφολόγος
Τι είναι ο θυρεοειδής αδένας:
Ο θυρεοειδής αδένας είναι ο σημαντικότερος αδένας του ανθρώπινου σώματος. Είναι ο μεγαλύτερος ενδοκρινής αδένας του σώματός μας, έχει βάρος 20 γραμμάρια περίπου και αποτελείται από δύο λοβούς (αριστερό και δεξιό), οι οποίοι συνδέονται με τον ισθμό. Βρίσκεται στο λαιμό μας, ακριβώς μπροστά από τους χόνδρους του λάρυγγα, γι’ αυτό και η αρχική ονομασία του ήταν «λαρυγγικός αδένας». «Θυρεοειδής» ονομάστηκε το 1656 από τον Warton, εξαιτίας του σχήματός του που μοιάζει με θυρεό (= οικόσημο).
Ο θυρεοειδής αδένας παράγει τρεις βασικές ορμόνες: τη θυροξίνη ή τετραϊωδοθυρονίνη (γνωστή ως Τ4), την τριιωδοθυρονίνη (γνωστή ως Τ3) και την καλσιτονίνη.
Οι ορμόνες Τ3 και Τ4 χρησιμεύουν στον οργανισμό μας κυρίως για τη ρύθμιση του μεταβολισμού της γλυκόζης, των λιπών και της χοληστερόλης και των καύσεων, στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος, της κινητικότητας του εντέρου, στο ρυθμό της καρδιάς και στην ταχύτητα της μυϊκής σύσπασης. Επιπλέον, στη βρεφική και παιδική ηλικία η έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών είναι απαραίτητη, για την ομαλή σωματική και πνευματική ωρίμανση του παιδιού. Για το λόγο αυτό, η έλλειψη των θυρεοειδικών ορμονών στην ηλικία αυτή δημιουργεί παιδιά με σωματική και πνευματική καθυστέρηση. Η πάθηση αυτή ονομάζεται, κρετινισμός και οι πάσχοντες κρετίνοι. Η ημερήσια έκκριση των ορμονών Τ3 και Τ4 ρυθμίζεται από τη θυρεοτρόπο ορμόνη (TSH), που παράγεται στην υπόφυση, ενδοκρινή αδένα που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου μας.
Η καλσιτονίνη (μαζί με την παραθορμόνη που παράγεται από τους παραθυροειδείς αδένες) παίζει σπουδαίο ρόλο στη ρύθμιση του μεταβολισμού του ασβεστίου στα οστά και στο αίμα (http://el.wikipedia.org/).
Πηγή εικόνας: http://www.saritzoglou.com/kheirourgikes-epembaseis/kheirourgikes-epembaseis/thureoeides-kai-parathureoeide.html.
Παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα:
Οι πιο συχνές παθήσεις του θυρεοειδούς είναι:
1. ο υποθυρεοειδισμός
2. ο υπερθυρεοειδισμός
Όταν η παραγωγή των δύο ορμονών Τ3 και Τ4 είναι μικρότερη του κανονικού, δηλαδή όταν ο θυρεοειδής υπολειτουργεί, τότε το σύνδρομο ονομάζεται υποθυρεοειδισμός.
Αντίθετα, όταν η παραγωγή των δύο ορμονών είναι μεγαλύτερη, δηλαδή όταν ο θυρεοειδής υπερλειτουργεί, τότε το σύνδρομο ονομάζεται υπερθυρεοειδισμός.
Ο υποθυρεοειδισμός είναι η πιο κοινή κατάσταση, επηρεάζει το 80% περίπου των ατόμων που έχουν πρόβλημα με το θυρεοειδή.
Τα συμπτώματα των δύο θυρεοειδικών παθήσεων είναι πολλά και διάφορα και συχνά επώδυνα, αν δεν ληφθεί έγκαιρα η κατάλληλη φαρμακευτική θεραπεία, ιδιαίτερα για τις γυναίκες, που νοσούν συχνότερα.
1. Υποθυρεοειδισμός
Ο υποθυρεοειδισμός, η υπολειτουργία του θυρεοειδούς αδένα δηλαδή, μπορεί να οφείλεται είτε σε βλάβη του ίδιου του θυρεοειδούς (πρωτοπαθής υποθυρεοειδισμός) είτε σε βλάβη της υπόφυσης (δευτεροπαθής υποθυρεοειδισμός), η οποία παράγει τη θυρεοειδοτρόπο ορμόνη (TSH). Συνηθέστερη αιτία του υποθυρεοειδισμού είναι οι θυρεοειδίτιδες, δηλαδή φλεγμονές του αδένα, μικροβιακής ή ιογενούς ή αυτοάνοσης αιτίας.
Οι συχνότερες θυρεοειδίτιδες είναι:
1. Οξεία πυώδης θυρεοειδίτιδα, οξεία φλεγμονή του θυρεοειδούς από μικρόβια, που αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά.
2. Υποξεία θυρεοειδίτιδα του De Quervain, επώδυνη φλεγμονή του θυρεοειδούς αδένα, από ιογενή αιτιολογία.
3. Χρόνια λεμφοκυτταρική θυρεοειδίτιδα ή νόσος Hashimoto. Είναι αυτοάνοση νόσος, η συχνότερη μορφή θυρεοειδίτιδας, προσβάλλει συχνότερα γυναίκες (αναλογία 9 γυναίκες για κάθε 1 άντρα) και εμφανίζεται σε ανθρώπους μέσης ηλικίας.
Συμπτώματα του υποθυρεοειδισμού:
- Κούραση, ατονία, χαμηλή ενεργητικότητα, υπνηλία.
- Συναισθηματική κατάπτωση και κατάθλιψη.
- Δυσκοιλιότητα.
- Αύξηση του βάρους, ακόμα κι αν το άτομο τρώει λίγο.
- Δυσκολία στην απώλεια βάρους, παρά την αυστηρή εφαρμογή δίαιτας.
- Ευαισθησία στο κρύο.
- Μειωμένη εφίδρωση. Η εφίδρωση είναι μειωμένη ή απουσιάζει ακόμα και μετά από έντονη άσκηση ή σε μια ζεστή ημέρα.
- Ξηρό και ευαίσθητο σε ερεθισμούς και αλλεργίες δέρμα.
- Ξηροδερμία τριχωτού κεφαλής και τριχόπτωση.
- Νύχια που ξεφλουδίζουν ή σπάνε εύκολα.
- Δύσπνοια και ερεθισμένος λαιμός.
- Διαταραχές στην έμμηνο ρύση και στη γονιμότητα της γυναίκας.
- Κακή μνήμη.
- Αρθρίτιδες και κράμπες.
- Ωχρότητα προσώπου και πρησμένα βλέφαρα σε προχωρημένη νόσο.
2. Υπερθυρεοειδισμός
Ο υπερθυρεοειδισμός, η υπερλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα δηλαδή, με συνέπεια την αυξημένη παραγωγή και έκκριση θυρεοειδικών ορμονών.
Οι συνηθέστερες μορφές του υπερθυρεοειδισμού είναι οι ακόλουθες:
1. Τοξική διάχυτος βρογχοκήλη ή νόσος του Graves Basedow. Είναι η συνηθέστερη μορφή υπερθυρεοειδισμού και προσβάλλει κυρίως γυναίκες. Η θεραπεία αρχικά είναι φαρμακευτική, αλλά, σε περίπτωση αποτυχίας, είναι απαραίτητη η χειρουργική επέμβαση ολικής θυρεοειδεκτομής.
2. Τοξική οζώδης βρογχοκήλη ή νόσος του Plummer. Είναι λειτουργική οζώδης υπερπλασία με υπερλειτουργούντες όζους και απαιτείται ολική θυρεοειδεκτομή.
3. Τοξικό αδένωμα θυρεοειδούς. Η πάθηση χαρακτηρίζεται από την παρουσία ενός μονήρους θυρεοειδικού όζου, από τον οποίο υπερπαράγονται και εκκρίνονται οι θυρεοειδικές ορμόνες. Ο όζος αυτός εμφανίζεται ως θερμός στο σπινθηρογράφημα του αδένα. Απαιτείται ολική θυρεοειδεκτομή.
Συμπτώματα του υπερθυρεοειδισμού:
- Ταχυκαρδία.
- Νευρικότητα, τρεμούλιασμα στα χέρια, ευσυγκινησία.
- Μυϊκή αδυναμία, μειωμένη αντοχή.
- Διάρροια.
- Γρήγορη απώλεια βάρους.
- Δυσανεξία στη ζέστη.
- Έντονη εφίδρωση.
- Κολλώδες δέρμα.
- Δερματικά προβλήματα και τριχόπτωση.
- Διαταραχές εμμηνορρυσίας.
- Εξόφθαλμος (υπερβολικά γουρλωμένα μάτια).
- Βρογχοκήλη (διόγκωση θυρεοειδούς αδένα).
Ιατρός και θεραπεία παθήσεων θυρεοειδούς:
Οι περισσότερες παθήσεις του θυρεοειδούς αντιμετωπίζονται με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, που θα συστήσει ο ενδοκρινολόγος ιατρός. Ο τακτικός έλεγχος και η ιατρική παρακολούθηση είναι αναγκαία, καθώς υπάρχει έξαρση θυρεοειδοπαθειών.
Βασικές εξετάσεις που πρέπει να γίνονται τακτικά είναι:
- Αιματολογικές εξετάσεις, για μέτρηση επιπέδου θυρεοειδικών ορμονών Τ3 (τριιωδοθυρονίνη), fT3 (ελεύθερη τριιωδοθυρονίνη), Τ4 (θυροξίνη), fT4 (ελεύθερη θυροξίνη), TSH (θυρεοτρόπος ορμόνη), η οποία παράγεται από την υπόφυση που βρίσκεται στη βάση του εγκεφάλου και ρυθμίζει την έκκριση των Τ3 και Τ4.
- Υπερηχογράφημα.
- Ψηλάφηση λαιμού από ενδοκρινολόγο.
- Αιματολογικές αναλύσεις Anti-TRO (αντιθυρεοειδικά αντισώματα), Anti-TG (αντιθυρεοσφαιρινικά αντισώματα): κύρια αντιθυρεοειδικά αντισώματα, πολύ σημαντικές εξετάσεις για πρόβλεψη αρχόμενου υποθυρεοειδισμού και διαπίστωση της ασθένειας Graves και της θυρεοειδίτιδας Hasimoto, οι οποίες είναι αυτοάνοσες νόσοι.
Συμπληρωματικές εξετάσεις, μετά από σύσταση του ιατρού:
- Αιματολογικές εξετάσεις, για μέτρηση επιπέδου των θυρεοειδικών fT3 (ελεύθερη τριιωδοθυρονίνη) και fT4 (ελεύθερη θυροξίνη).
- Σπινθηρογράφημα.
- Αξονική ή μαγνητική τομογραφία.
- Παρακέντηση και κυτταρολογική εξέταση, αν οι όζοι (ογκίδια) του θυρεοειδούς αδένα είναι μεγάλοι, για έλεγχο πιθανής καρκινογένεσης.
- Αναλύσεις αίματος, για μέτρηση θυρεοσφαιρίνης (TG), καλσιτονίνης (CT), καρκινοεμβρυϊκού αντιγόνου (CEA) και ανίχνευση νεοπλασιών και καρκινωμάτων στον αδένα.
- Χειρουργική επέμβαση σπανιότερα. Μετά τη θυρεοειδεκτομή ακολουθεί ορμονική θεραπεία και σε σοβαρότερες περιπτώσεις θεραπεία με ραδιενεργό ιώδιο ή ακτινοθεραπεία.
Προληπτικές εξετάσεις, μετά από σύσταση ιατρού, πρέπει να κάνουν, όσοι έχουν βεβαρημένο οικογενειακό ιστορικό, κυρίως τα νεογέννητα, οι λεχώνες ένα-δυο μήνες μετά τον τοκετό, όσοι συμπλήρωσαν τα 65 χρόνια, όσοι υποφέρουν από αλλεργίες, όσοι πάσχουν από ρευματοειδή αρθρίτιδα, λεύκη, ανεπάρκεια επινεφριδίων (http://medlabgr.blogspot.com/20011/05/blog-post 23.htmi#ixzz3DcPTRsqD).
Πηγή εικόνας: http://www.saritzoglou.com/kheirourgikes-epembaseis/kheirourgikes-epembaseis/thureoeides-kai-parathureoeide.html.
ΔΙΑΤΡΟΦΗ:
Η διατροφή παίζει βασικό ρόλο τόσο στην πρόληψη των θυρεοειδοπαθειών, όσο και στη θεραπεία τους. Συνιστώνται τα μικρά συχνά γεύματα, που είναι σημαντικά στη θυρεοειδική λειτουργία. Η κατανάλωση συχνών και μικρών γευμάτων βοηθάει πολύ στην αύξηση του μεταβολισμού και στις καύσεις. Επίσης, ορισμένα συστατικά σε επαρκή ποσότητα παίζουν σημαντικό ρόλο στη θυρεοειδική λειτουργία. Απαραίτητα είναι τα παρακάτω:
Ιώδιο
Το ιώδιο είναι αμέταλλο στοιχείο, απαραίτητο για τη σύνθεση θυρεοειδικών ορμονών και για την καλή λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα. Η έλλειψή του οδηγεί σε μειωμένη παραγωγή ορμονών. Καλές πηγές ιωδίου είναι τα θαλασσινά, τα ψάρια, τα οστρακοειδή, τα φύκια και το ελληνικό ιωδιούχο αλάτι. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη ιωδίου είναι 100-150 mgr.
Σελήνιο
Το σελήνιο είναι ένα απαραίτητο στοιχείο για την παραγωγή των ορμονών του θυρεοειδούς, καθώς και για τη μετατροπή της θυροξίνης (Τ4) σε τριιωδοθυρονίνη (Τ3). Βρίσκεται κυρίως σε πρωτεϊνούχες τροφές: μοσχάρι, κοτόπουλο, ψάρια (τόνος, μπακαλιάρος), θαλασσινά (γαρίδες, καβούρια, αστακός), εντόσθια, αυγά, ξηρούς καρπούς, δημητριακά.
Ψευδάργυρος
Ο ψευδάργυρος είναι ένα συστατικό που επηρεάζει το θυρεοειδή. Η συμπληρωματική λήψη ψευδαργύρου κάποιες φορές μπορεί να αναστρέψει τον υποθυρεοειδισμό. Σημαντικές πηγές ψευδαργύρου είναι οι ξηροί καρποί, τα δημητριακά ολικής αλέσεως, το σιτάρι, η βρώμη, ο αρακάς, τα ψάρια, τα θαλασσινά, τα αυγά, τα φασόλια, τα μανιτάρια, τα σύκα, το συκώτι και το κρέας.
Χαλκός
Ο χαλκός είναι απαραίτητος για τη σύνθεση της Τ4 (θυροξίνης) και, όταν η διατροφική πρόσληψη χαλκού είναι περιορισμένη, ο ρυθμός παραγωγής της ορμόνης μειώνεται. Τροφές που περιέχουν χαλκό είναι τα θαλασσινά, τα ψάρια, το κρέας, οι ξηροί καρποί, τα φασόλια, τα μανιτάρια και τα δημητριακά.
Τυροσίνη
Η τυροσίνη είναι ένα αμινοξύ, το οποίο έχει σημαντικό ρόλο στην παραγωγή των θυρεοειδικών ορμονών. Καλές πηγές τυροσίνης είναι τα ψάρια, το κοτόπουλο, τα προϊόντα ολικής αλέσεως, τα γαλακτοκομικά, οι μπανάνες, τα φασόλια και οι ξηροί καρποί.
Βιταμίνες
Οι βιταμίνες βοηθούν στην καλή λειτουργία του θυρεοειδούς. Το β-καροτένιο (= μορφή της βιταμίνης Α) βρίσκεται στα κίτρινα, πορτοκαλιά και κόκκινα φρούτα και λαχανικά, όπως το πεπόνι, το βερίκοκο, οι φράουλες και άλλα. Η βιταμίνη C, που βρίσκεται σε φρούτα (πορτοκάλι, φράουλες, ακτινίδιο) και στους φυσικούς χυμούς τους. Η βιταμίνη Ε, που βρίσκεται εμπλουτισμένη στο πολύτιμο για την υγεία μας ελαιόλαδο. Και τα τρία αυτά είδη βιταμινών αποτελούν σημαντικούς αντιοξειδωτικούς παράγοντες, που προστατεύουν το θυρεοειδή από οξειδωτική βλάβη.
Επίσης, οι βιταμίνες συμμετέχουν στη διαδικασία σύνθεσης της ορμόνης Τ4 (θυροξίνης). Η βιταμίνη D συστήνεται για χρήση σε ασθενείς με υποθυρεοειδισμό. Γι’ αυτό προσπαθήστε να καταναλώνετε γαλακτοκομικά, σκουμπρί, σαρδέλες, τόνο και κρόκο αυγού. Οι βιταμίνες Β2, Β3, Β6 συμμετέχουν κι αυτές στη διαδικασία σύνθεσης της Τ4.
Τέλος, είναι σημαντικό ένα άτομο που πάσχει από κάποια πάθηση του θυρεοειδούς αδένα και ακολουθεί ένα πρόγραμμα διατροφής να ρυθμίσει τη λειτουργία του θυρεοειδούς με κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή από ενδοκρινολόγο, έτσι ώστε να έχει καλύτερα αποτελέσματα στην προσπάθειά του για απώλεια βάρους.
Υγιαίνετε!
Σημειώσεις:
*Εμείς προσθέτουμε ότι: α) Αν ένας μαθητής παρουσιάζει συμπτώματα υπερκινητικότητας ή επιθετικότητας στο σχολείο, οι ψυχολόγοι συστήνουν στους γονείς εξέταση του θυρεοειδούς αδένα του μαθητή. β) Οι παθήσεις του θυρεοειδούς πιθανόν να είναι κληρονομικές, γι’ αυτό πρέπει να εξετάζονται προληπτικά όλα τα μέλη της οικογένειας, από μικρή ηλικία, αν υπάρχει βεβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό θυρεοειδοπάθειας.
*Πηγές: Το παραπάνω κείμενο αποτελεί κατά το μεγαλύτερο μέρος του αναδημοσίευση άρθρου της διαιτολόγου - διατροφολόγου Ελευθερίας Α. Κούνα (Βεΐκου 6 και Φυγαλείας 1, Γαλάτσι, Αθήνα, τηλ: 210-21.30.369, κινητό: 6944291446) στο τεύχος 40/Σεπτέμβριος 2014, σελ. 29 του περιοδικού «G-magazine» (www.g-magazine.gr). Συμπληρωματικά στοιχεία για τις θυρεοειδίτιδες και εικόνες αντλήσαμε και από τις παρακάτω ιστοσελίδες: http://medlabgr.blogspot.com, http://www.vita.gr/ygeia/article/24734/mhpws-exw-thyreoeidh/, http://www.saritzoglou.com/kheirourgikes-epembaseis/kheirourgikes-epembaseis/thureoeides-kai-parathureoeide.htmlhttp://el.wikipedia.org/. Τους ευχαριστούμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου