Κυριακή 31 Ιανουαρίου 2016

ΚΥΡΙΑΖΗ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ «ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ ΚΑΛΛΟΝΗΣ» (4ο)

ΟΜΙΛΙΑ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΚΥΡΙΑΖΗ (Μέρος 4ο)

Σε συνέχεια των αναρτήσεών μας (http://paleochori-lesvos.blogspot.gr/2016/01/blog-post.html, http://paleochori-lesvos.blogspot.gr/2016/01/3.html) με τίτλο ΚΥΡΙΑΖΗ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ «ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ ΣΤΟΝ ΚΟΛΠΟ ΚΑΛΛΟΝΗΣ», αναδημοσιεύουμε το τελευταίο μέρος της ομιλίας του συμπατριώτη μας καθηγητή φυσικού και ερευνητή συγγραφέα, που δημοσιεύεται σε συνέχειες στην εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ» Λέσβου.

Αναδημοσίευση από

http://www.emprosnet.gr/blogs/hronografima/80586-istoriki-periigisi-ston-kolpo-kallonis-meros-4o

Χρονογράφημα

Ιστορική περιήγηση στον Κόλπο Καλλονής (Μέρος 4ο)

Σάββατο 30 Ιανουαρίου 2016 | Αριστείδης Κυριαζής

Λέσβος και Μυτιληναίων Αιγιαλός
Δεκαπενθήμερες επισημάνσεις

Παραθέτω το τελευταίο μέρος της ομότιτλης ομιλίας μου:

15.- Κουρτήρ, Χαλακιές και Ροδαφνίδια: Νότια της Πύρρας υπήρχαν οι προϊστορικοί οικισμοί Κουρτήρ στο Σκαμνούδι και Χαλακιές στη Νυφίδα. Επίσης στα Ροδαφνίδια του Λισβορίου, στης πόλεως Λέσβου το όριον, η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κρήτης Νένα Γαλανίδου μετά από ανασκαφές ανακοίνωσε εφέτος «ότι ήρθαν στο φως αρχαιολογικά ευρήματα της πρώιμης παλαιολιθικής περιόδου, ηλικίας 150.000 έως 500.000 ετών, τα οποία αποκαλύπτουν την παλαιότερη αρχαιολογική θέση σε ολόκληρο το Αιγαίο, την Ελλάδα και την Ανατολική Πύλη της Ευρώπης».

Φωτ. 42: Ανασκαφή στα Ροδαφνίδια Λισβορίου,

με παλαιολιθικά ευρήματα 150-500 χιλιάδων ετών!

Στο Σκαμνούδι, στο εξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου, είναι εντοιχισμένη η πλάκα με το μονόγραμμα του Βασιλιά του Βυζαντίου Μανουήλ Παλαιολόγου. Η πλάκα προέρχεται από παρακείμενο πύργο που έκτισε ο Μανουήλ το 1403-1423 την εποχή που κτίσθηκε από τους Γατελούζους ο πύργος της Βρίσας, στη Βρίσα της Βρισηίδος του Αχιλλέα, όπου και το Μουσείο με τα παλαιοντολογικά ευρήματα.

Φωτ. 43: Μονόγραμμα βυζαντινού αυτοκράτορα Μανουήλ Παλαιολόγου στο Σκαμνούδι Λισβορίου!

Ο γιος του Μανουήλ, ο τελευταίος αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, έζησε το μήνα του μέλιτος στον πύργο του πατέρα του, όταν παντρεύτηκε στη Λέσβο την Αικατερίνη Γατελούζου, κόρη του Γενουάτη ηγεμόνα της Λέσβου Δορίνου Γατελούζου. Επίσης, στα Βασιλικά έζησε εξόριστη τη διετία 802-803 η Αυτοκράτειρα Ειρήνη η Αθηναία.

Φωτ. 44: Κωνσταντίνος Παλαιολόγος ΙΑ΄, ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου

16.- Νυφίδα: Πέντε χιλιόμετρα BA από το στόμιο του Κόλπου βρίσκεται η Νυφίδα, όπου οι ντόπιοι λένε τον εξής μύθο: Όταν ο πειρατής Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα ήλθε στον Κόλπο, γύρω στο 1500, είδε στην αμμουδερή ακτή μια μικρή νύφη να πηγαίνει στο γάμο της μαζί με άλλες συνοδούς της. Θαμπωμένος από την ομορφιά της, πλησίασε να ευχηθεί, μα πονηρά τη φίλησε. Εκείνη έτρεξε να ξεφύγει στο βουνό μέσα από έναν αμπελώνα. Από το γρήγορο τρέξιμο έχασε το παπούτσι της και από τότε το βουνό το λένε «Παπούτσι», τον κάμπο «Αμπέλια», τον τόπο που φιλήθηκε «Φλου» και το χωριό «Νυφίδα».

Φωτ. 45: Νυφίδα του Κόλπου Καλλονής, η ακτή με τα βαθιά νερά

Παρόμοιο μύθο γράφει τον 1ο μ.Χ. αιώνα ο ποιητής Παρθένιος ως εξής: Στην αρχή του Τρωικού πολέμου, ο ήρωας Τράμβηλος, γιος του Τελαμώνα, είδε σε αμμώδη ακτή της Λέσβου τη μικρή πανέμορφη Απριάτη, αλλά δεν βρήκε ανταπόκριση. Όμως επέμενε, κι όταν η Απριάτη με άλλες γυναίκες που τη φρόντιζαν περπατούσε στην παραλία πηγαίνοντας στο χωριό της, με δόλο την αιχμαλώτισε, αλλά εκείνη ξέφυγε για να υπερασπισθεί την αγνότητά της και κυνηγημένη έπεσε στη θάλασσα σε βαθύ σημείο της ακτής και χάθηκε! Τότε ο Τράμβηλος άλλαξε στρατόπεδο και μαζί με τους ντόπιους υπερασπίστηκε την παραλία από τις επιθέσεις του Αχιλλέα κι, όταν τραυματίστηκε θανάσιμα από τον ημίθεο, πρόλαβε και του είπε πως ήταν πρώτος του εξάδελφος. Ο Αχιλλέας τον θρήνησε και ύψωσε στην παραλία το «Ηρώον Τραμβήλου», που σωζόταν ως τον 1ο μ.Χ. αιώνα.

Φωτ. 46: Η είσοδος του Κόλπου Καλλονής με το νησί Γαρμπιάς ή Καλλονή ή Σανδάλιον!

Υπάρχει και τρίτος μύθος, που έγραψε ο ιστορικός Πλούταρχος ως εξής: Όταν ο Γρας, ο τρισέγγονος του Αγαμέμνονα, έφθασε το 1054 π.Χ. με άλλους επτά βασιλιάδες στο «Μεσόγειον Έρμα», δηλαδή στον όρμο εις το μέσον της γης της Λέσβου, για να εποικήσουν το από τον Τρωικό Πόλεμο ρημαγμένο νησί, θυσίασαν στον Κόλπο έναν ταύρο για τον Ποσειδώνα κι έριξαν στα βαθιά μια παρθένα-καλλονή για τη ζηλόφθονα γυναίκα του Ποσειδώνα, την Αμφιτρίτη.

Φωτ. 47: Ποσειδών και Αμφιτρίτη του Giani Felice

Έριξαν την καλλονή κόρη ενός εξ αυτών, του Σμινθέα, και ο Πενθιλίδης Έναλος που την αγαπούσε έπεσε μαζί της. Όταν ο νέος βγήκε στην ακτή, είπε πως εκείνη έγινε Νηρηίδα, δηλαδή θεά του λευκού αφρού της θάλασσας, Λευκοθέα!

Φωτ. 48: Η Λευκοθέα - Ινώ στο Λούβρο, του Γάλλου Jean-Julew Allasseur, 1862

Από την αρχέγονη θεά Αφροδίτη με το ναό της στο κέντρο της Λέσβου, που επισκέφθηκαν το 1300 π.Χ. οι Χετταίοι πορφυροβαφείς, και από τη θεά Αφροδίτη-Καλλονή, που λατρευόταν με χρυσό ναό στην αρχαία Πύρρα, ονομάστηκε «Καλλονή» η εικονιζόμενη νησίδα στο στόμιο του Κόλπου, δηλαδή ο σημερινός «Γαρμπιάς», που, όπως αναφέρει ο Πλίνιος τον 1ο μ.Χ. αιώνα, λεγόταν και «Σανδάλιον», ονομασία που υπενθυμίζει το μύθο της Νυφίδας με το βουνό «Παπούτσι», την αναφορά του Αλκαίου ότι η Αφροδίτη ήλθε στη Λέσβο σανδαλοφορούσα και το «σάμβαλον», όπως αναφέρει η Σαπφώ το σανδάλιον, ένα από τα σύμβολα της Αφροδίτης.

Φωτ. 49: Βραχονησίδα Γαρμπιάς ή Καλλονή ή Σανδάλιον της Αφροδίτης!

«Καλλονή» ονομάστηκαν, επίσης, το ανατολικό ακρωτήρι της εισόδου του Κόλπου, ο ίδιος ο Κόλπος, ο Κάμπος, οι Αλυκές, το Παλιόκαστρο ή Kalloni hisar, όπως το έλεγαν οι Τούρκοι, η ευδαίμων πόλις Καλλονή του 1334 και 1450 και η σημερινή κωμόπολη Καλλονή, όπως μετονομάστηκε μετά την απελευθέρωση του 1912 η πρωτεύουσα των αποκαλούμενων επτά χωριών της Καλλονής, η Αχερώνη.