ΕΚΘΕΣΗ Α΄- ΔΕΙΓΜΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ

Για να βοηθήσουμε τους μαθητές τους και τις μαθήτριες της Α΄ Γυμνασίου στην προετοιμασία τους για τις γραπτές εξετάσεις περιόδου Μαΐου - Ιουνίου, θα αναρτήσουμε  δείγματα διαγωνισμάτων για όλα τα φιλολογικά μαθήματα. Αρχίζουμε από τη Νεοελληνική Γλώσσα - Έκθεση (2 δείγματα)… 

1-ΔΕΙΓΜΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΟΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΕΚΘΕΣΗ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2013
   

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ: ΕΝΟΤΗΤΑ 3η - ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ (σελ. 53):
                                                                                                                                    

“Ένα παλιό μήνυμα για το σύγχρονο κόσμο”   
                              

(Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα από την απάντηση που έδωσε ο Σιάτλ, αρχηγός μιας φυλής Ινδιάνων, προς τον πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής Φραγκλίνο Πιρς το 1855, όταν εκείνος ζήτησε από τον Σιάτλ να πουλήσει τη γη του στην κυβέρνηση. Το κείμενο μετέφρασε ο Ζήσιμος Λορεντζάτος και το δημοσίευσε στην εφημερίδα “ΒΗΜΑ” στις 16 Ιανουαρίου 1977, με τον τίτλο “Ένα παλιό μήνυμα για το σύγχρονο κόσμο”.)     
                                                                                                                 

     Πώς μπορείτε να αγοράζετε ή να πουλάτε τον ουρανό – τη ζέστα της γης; Για μας μοιάζει παράξενο. Η δροσιά του αγέρα ή το άφρισμα του νερού ωστόσο δε μας ανήκουν. Πώς μπορείτε να τα αγοράσετε από μας; Κάθε μέρος της γης αυτής είναι ιερό για το λαό μου. Κάθε αστραφτερή πευκοβελόνα, κάθε αμμούδα στις ακρογιαλιές, κάθε θολούρα στο σκοτεινό δάσος, κάθε ξέφωτο¹ και κάθε ζουζούνι που ζουζουνίζει είναι, στη μνήμη και στην πείρα του λαού μου, ιερό.

     Ξέρομε πως ο λευκός δεν καταλαβαίνει τους τρόπους μας. Τα μέρη της γης, το ένα με το άλλο, δεν κάνουν γι’ αυτόν διαφορά, γιατί είναι ένας ξένος που φτάνει τη νύχτα και παίρνει από τη γη όλα όσα του χρειάζονται. Η γη δεν είναι αδερφός του, αλλά εχθρός που πρέπει να τον καταχτήσει, κι αφού τον καταχτήσει πηγαίνει παρακάτω. Με το ταμάχι² που έχει θα καταπιεί τη γη και θα αφήσει πίσω του μια έρημο. Η όψη που παρουσιάζουν οι πολιτείες σας κάνουν κακό στα μάτια του ερυθρόδερμου.

     Πουθενά δε βρίσκεται μια ήσυχη γωνιά μέσα στις πολιτείες του λευκού. Πουθενά δε βρίσκεται μια γωνιά να σταθείς να ακούσεις τα φύλλα στα δέντρα την άνοιξη ή το ψιθύρισμα που κάνουν τα ζουζούνια πεταρίζοντας. Όμως μπορεί, επειδή, όπως είπα, είμαι άγριος και δεν καταλαβαίνω – μπορεί μοναχά για το λόγο αυτόν ο σαματάς³ να ταράζει τα αυτιά μου. Μα τι μένει από τη ζωή, όταν ένας άνθρωπος δεν μπορεί να αφουγκραστεί⁴ τη γλυκιά φωνή που βγάνει το νυχτοπούλι ή τα συνακούσματα⁵ των βατράχων ολόγυρα σε ένα βάλτο μέσα στη νυχτιά; Του ερυθρόδερμου του είναι ακριβός ο αγέρας, γιατί όλα τα πάντα μοιράζονται την ίδια πνοή – τα ζώα, τα δέντρα, οι άνθρωποι. Ο λευκός δεν φαίνεται να δίνει προσοχή στον αγέρα που ανασαίνει. Σαν ένας που χαροπολεμάει⁶ για μέρες πολλές, δεν οσμίζεται⁷ τίποτα.

     Αν σας την πουλήσουμε τη γη μας, αγαπήστε την, καθώς την αγαπήσαμε εμείς, φροντίστε την, καθώς τη φροντίσαμε εμείς, κρατήστε ζωντανή στο λογισμό σας τη μνήμη της γης, όπως βρίσκεται τη στιγμή που την παίρνετε, και με όλη σας τη δύναμη, με όλη την τρανή μπόρεσή σας, με όλη την καρδιά σας, διατηρήστε τη για τα τέκνα σας, και αγαπήστε την, καθώς ο Θεός αγαπάει όλους μας. Ένα ξέρομε – ο Θεός σας είναι ο ίδιος Θεός. Η γη Του είναι ακριβή. Ακόμα και ο ο λευκός δε γίνεται να απαλλαχτεί από την κοινή μοίρα⁸.
 ___________________
[1] ξέφωτο = άδενδρος τόπος σε δάσος.
[2] το ταμάχι = απληστία, πλεονεξία.
[3] σαματάς = φασαρία.
[4] αφουγκράζομαι = ακούω με προσοχή.
[5] τα συνακούσματα = ομαδικά κοάσματα βατράχων, “βατραχοσυναυλίες”.
[6] χαροπολεμάω = χαροπαλεύω, παλεύω με το θάνατο.
[7] οσμίζομαι = μυρίζομαι, οσφραίνομαι.
[8] κοινή μοίρα: εννοεί το θάνατο.  

Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:                            
    Διαβάσετε το παραπάνω κείμενο και απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις:
                                                                       
1. ΕΡΩΤΗΣΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (2,5 μονάδες)       
   - Πώς βλέπει ο Ινδιάνος Σιάτλ τη φύση και τι αισθάνεται γι’ αυτήν;
                                                                                                                                   
2. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (2,5 μονάδες)
   - Να γράψετε ένα σύντομο πλαγιότιτλο σε κάθε παράγραφο του παραπάνω κειμένου.
                                                                                                   
3. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΜΟΡΦΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΩΝ ΔΟΜΩΝ - ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ (2,5 μονάδες)
   - Βρείτε τους κύριους όρους (υποκείμενο, ρήμα, αντικείμενο ή κατηγορούμενο) των παρακάτω προτάσεων και τοποθετήσετέ τους στον παρακάτω πίνακα: 
                                                   
α) “Κάθε μέρος της γης αυτής είναι ιερό για το λαό μου.”   
β) “Ο λευκός δεν καταλαβαίνει τους τρόπους μας.”   
γ) “Πουθενά δε βρίσκεται μια ήσυχη γωνιά μέσα στις πολιτείες του λευκού.”   
δ) “Η γη δεν είναι αδελφός του.”

                                                       

0,23 μον.                                  (Απάντηση ερώτησης 3)

α/α	ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ	Ρ Η Μ Α	ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ      ή:	ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕΝΟ
α.	μέρος	είναι	----------	ιερό
β.	ο λευκός	(δεν) καταλαβαίνει	τους τρόπους	----------
γ.	γωνιά	(δε) βρίσκεται	----------	----------
δ.	η γη	(δεν) είναι	----------	αδελφός

4. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (2,5 μονάδες)    

   - Γράψετε τα αντίθετα των παρακάτω λέξεων του κειμένου (π.χ. καλλιγράφος ≠ κακογράφος):

α) δροσιά             ≠ ……………………………
β) αστραφτερή      ≠ ……………………………
γ) ήσυχη (γωνιά)  ≠ ……………………………
δ) δύναμη             ≠ ……………………………   
ε) κοινή                 ≠ ……………………………

Γ. ΕΚΘΕΣΗ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΟΓΟΥ (10 μονάδες) 

     

ΘΕΜΑ: “Περπατώντας σε μία όμορφη παραλία, αντικρίζεις ξαφνικά πεταμένες σακούλες με σκουπίδια. Σκέψεις, συναισθήματα και προτάσεις.”

                                                                                                              

Σημείωση: Να απαντήσετε στην κόλλα αναφοράς, σε όλα τα ερωτήματα, με προσοχή κι επιμέλεια. Διάρκεια εξέτασης: 2 ώρες.

                                                                                                                                                                                                                                                 

Αθήνα, … Ιουνίου 2013
Ο Διευθυντής                                                                                       Οι Εισηγήτριες

Ινδιάνου Σιάτλ (μτφρ. Ζ. Λορεντζάτου) «Ένα παλιό μήνυμα για το σύγχρονο κόσμο»

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ:

1. Σε ποιον απευθύνει το μήνυμά του ο Ερυθρόδερμος αρχηγός Σιάτλ και ποιος ο σκοπός του;

2. Βρείτε από το κείμενο πέντε προτάσεις, που να φανερώνουν την αντίθεση ανάμεσα στη στάση των Ινδιάνων από τη μια και των λευκών από την άλλη απέναντι στη γη.

3. Γιατί το παλιό μήνυμα του Ερυθρόδερμου μπορεί να θεωρηθεί προφητικό και επίκαιρο για τη σημερινή εποχή; 

4. Δείτε το σχετικό βίντεο στη διεύθυνση: http://www.youtube.com/watch?v=Ig0DBNAlci0

                                                                                                          

5. Να γράψετε ονομαστικά τι σχήμα λόγου υπάρχει στα παρακάτω χωρία:                            

 • «Με το ταμάχι που έχει θα καταπιεί τη γη …»: ………………………………………………………

 • «Τα ζώα της γης αυτής ο λευκός θα πρέπει να τα μεταχειριστεί σαν αδέρφια του»: ………………...

 • «…να αφουγκραστεί τη γλυκιά φωνή που βγάζει το νυχτοπούλι …»: …………………………….....

 •  «…τα οράματα που ανάφτει στο μυαλό τους …»: ……………………………………………….....

 • «…αυτή τη γη την αγαπούν, όπως το βρέφος αγαπάει το χτύπο της μητρικής καρδιάς»: ……………

@@@@

2-ΔΕΙΓΜΑ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ - ΕΚΘΕΣΗ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΜΑΪΟΥ - ΙΟΥΝΙΟΥ 2013

                                        

Α. ΚΕΙΜΕΝΟ:“ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ”  -  ΚΕΙΜΕΝΟ  3 (σελ. 41)

“Ιστορία μιας φώκιας”

                       

     Πάντοτε συμπαθούσα τις φώκιες, ιδίως από τότε που άκουσα στην Ολλανδία την ιστορία που θα σας διηγηθώ. Είναι πραγματική, αν πιστέψει κανείς τους Ολλανδούς. Αυτά τα ζώα είναι τα σκυλιά των ψαράδων. Έχουν κεφάλι μολοσσού¹, μάτι βοϊδίσιο και μουστάκια γάτας. Την περίοδο του ψαρέματος ακολουθούν τις βάρκες και κυνηγάνε το ψάρι, όταν ο ψαράς αστοχεί ή το αφήνει να του ξεφύγει. Το χειμώνα είναι πάρα πολύ κρυουλιάρες και σε κάθε ιγκλού² ψαρά βλέπεις να τριγυρνάει και μία, που συνήθως πιάνει την καλύτερη θέση μπροστά στη φωτιά, περιμένοντας το μερίδιό της απ’ ό,τι βράζει στη χύτρα.  

     Ένας ψαράς και η γυναίκα του περνούσαν μεγάλες φτώχειες – η χρονιά ήταν πολύ κακή – και, όταν δεν υπήρχε πια ούτε λέπι, ο ψαράς λέει στη γυναίκα του: “Αυτό το βρωμόψαρο τρώει τη μπουκιά απ’ το στόμα των παιδιών μας. Μου ’ρχεται να το πάρω και να το πετάξω στη θάλασσα. Ας πάει να βρει τους όμοιούς του. Αυτοί ξέρουν κάτι τρύπες και ξεχειμωνιάζουν, χωμένοι κάτω από τα φύκια κι όλο και  ξετρυπώνουν κανένα ψάρι για φαΐ”.

     Η γυναίκα του ψαρά έπεσε γονατιστή μπροστά στον άντρα της και τον παρακαλούσε να λυπηθεί τη φώκια. Η σκέψη, όμως, των παιδιών της που ’χαν ξελιγωθεί από την πείνα κατεύνασε³ γρήγορα αυτή την κρίση μεγαλοψυχίας. Τα χαράματα ο ψαράς έβαλε τη φώκια μέσα στη βάρκα του κι αφού ξανοίχτηκε μερικές λεύγες⁴ την ξεμπάρκαρε σ’ ένα ξερονήσι. Η φώκια άρχισε να παίζει χαζοχαρούμενα με τις άλλες φώκιες και ούτε που πήρε είδηση πως η βάρκα έφυγε.

      Ο ψαράς γύρισε στην καλύβα του με την καρδιά ραγισμένη απ’ το χαμό της συντρόφου του. Μόλις μπήκε μέσα, βρήκε τη φώκια να στρογγυλοκάθεται μπροστά στη φωτιά και να στεγνώνει τη γούνα της. Άντεξαν την πείνα για λίγες μέρες ακόμα. Μετά ο ψαράς, αλαλιασμένος απ’ τις φωνές των παιδιών του που ζητούσαν φαΐ, αποφάσισε να δράσει πιο δυναμικά. Αυτή τη φορά, ξανοίχτηκε πολύ βαθιά στη θάλασσα και πέταξε τη φώκια στο νερό, μακριά απ’ τις ακτές. Η φώκια προσπαθούσε απεγνωσμένα να γαντζωθεί από την κουπαστή με τα πτερύγιά της που μοιάζουν με χέρια. Ο ψαράς, εκνευρισμένος, της κοπανάει μια με το κουπί, με αποτέλεσμα να της σπάσει το ένα πτερύγιο. Η φώκια έμπηξε κάτι τσιριχτά σαν άνθρωπος και χάθηκε μες στο νερό, που βάφτηκε κόκκινο απ’ το αίμα της.

     Ο ψαράς γύρισε σπίτι του ψυχικό ράκος⁵. Αυτή τη φορά η φώκια δεν τον περίμενε κάτω απ’ την καμινάδα. Την ίδια νύχτα, όμως, ακούστηκαν φωνές έξω στο δρόμο. Ο ψαράς νόμιζε ότι κάποιον σκοτώνουν και βγήκε να βοηθήσει το θύμα. Μπροστά στην πόρτα βρήκε τη φώκια που ’χε συρθεί μέχρι το σπίτι και φώναζε γοερά⁶, υψώνοντας στον ουρανό το ματωμένο της πτερύγιο. Τη μάζεψαν, την περιποιήθηκαν κι ούτε που ξανασκέφτηκαν ποτέ να τη διώξουν απ’ το σπίτι. Άλλωστε, από εκείνη τη στιγμή, η ψαριά ήταν κάθε φορά όλο και καλύτερη.

    

 (Ζεράρ ντε Νερβάλ, στο βιβλίο “Νεότερη Ευρωπαϊκή Λογοτεχνία” Β΄ Ενιαίου Λυκείου, Ο.Ε.Δ.Β., 2000)           

______________________________

   [1] ο μολοσσός = μεγαλόσωμο τσομπανόσκυλο - [2] το ιγκλού = καλύβα από πάγο - [3] κατευνάζω = καταπραΰνω, καλμάρω, ηρεμώ. [4] η λεύγα = μονάδα μήκους, περ. τρία μίλια - [5] το ράκος = κουρέλι/ μτφ. άνθρωπος σε ψυχική κατάπτωση - [6] γοερά = θρηνητικά.

        

    Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ:                                                                                                      

        Διαβάσετε το παραπάνω κείμενο και απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις:

      1. ΕΡΩΤΗΣΗ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (2,5 μονάδες)

          α) Για ποιους λόγους ο άνθρωπος-ψαράς επιδιώκει να απαλλαγεί από το ζώο-φώκια;

        β) Η αντίδραση της φώκιας ποια επίδραση έχει στην ψυχολογική κατάσταση του ψαρά;                                                                                                                                    

    2. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (2,5 μονάδες)

         Να γράψετε ένα σύντομο πλαγιότιτλο σε κάθε παράγραφο του παραπάνω κειμένου. 

     3. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΜΟΡΦΟΣΥΝΤΑΚΤΙΚΩΝ ΔΟΜΩΝ - ΦΑΙΝΟΜΕΝΩΝ (2,5 μονάδες)

      Στις παρακάτω προτάσεις βρείτε τα υποκείμενα και τα αντικείμενα  ή  τα κατηγορούμενα και

       τοποθετήστε τα σε πίνακα:

           α.  Αυτά τα ζώα είναι τα σκυλιά των ψαράδων.

       β.  Ένας ψαράς και η γυναίκα του περνούσαν μεγάλες φτώχειες.  
       γ.  Η σκέψη, όμως, των παιδιών της κατεύνασε γρήγορα αυτή την κρίση μεγαλοψυχίας.         δ.  Η φώκια έμπηξε κάτι τσιριχτά σαν άνθρωπος.  

        ε.  Από εκείνη τη στιγμή η ψαριά ήταν κάθε φορά και καλύτερη.

             

  4. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΛΕΞΙΛΟΓΙΟΥ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ (2,5 μονάδες)

    Γράψετε τα αντώνυμα (αντίθετα) των παρακάτω λέξεων του κειμένου, στον ίδιο αριθμό, στην    ίδια πτώση ή στο ίδιο πρόσωπο και χρόνο (π.χ. καλλιγράφος # κακογράφος):
     α.  συμπαθούσα #
      β.  καλύτερη #
      γ.  φτώχειες #
      δ.  ξέρουν #
      ε.  εκνευρισμένος #

    Γ. ΕΚΘΕΣΗ - ΠΑΡΑΓΩΓΗ  ΛΟΓΟΥ (10 μονάδες)   

      ΘΕΜΑ: “ Ένα δάσος καίγεται… Σκέψεις και συναισθήματα.”

   Σημείωση: Να απαντήσετε σε όλα τα ερωτήματα με προσοχή και επιμέλεια, στην κόλλα που σας έχει δοθεί. Διάρκεια εξέτασης: 2 ώρες. 

                                                                                                             Αθήνα, ... Ιουνίου 2013 

                       Ο Διευθυντής                                                                                             Οι Εισηγήτριες