ΙΣΤΟΡΙΑ - ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΙ ΔΕΣΜΟΙ

Βοήθεια για μαθητές/μαθήτριες και πληροφόρηση για όλους τους Έλληνες

ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ – ΟΙ ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΙ ΔΕΣΜΟΙ (σελ. 54 - 56)

     Τα αρχαία χρόνια η Ελλάδα ήταν πολιτικά και γεωγραφικά διαιρεμένη σε πόλεις - κράτη. Μόνο σε κρίσιμες ώρες οι Έλληνες ενώθηκαν για λίγο. Τους έδεναν όμως ισχυροί ηθικοί και πνευματικοί δεσμοί.
                     
• ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟΙ ΔΕΣΜΟΙ – Η ΕΘΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ:

   1. Κοινή Καταγωγή: “τὸ ὅμαιμον”.

   2. Κοινή Ονομασία: “Ἕλληνες” (καθιερώθηκε τον 7^ο αι. π.Χ. – Ἕλληνες # Βάρβαροι).

   3. Ίδια Γλώσσα: “τὸ ὁμόγλωσσον” (υπήρχαν όμως διάλεκτοι της ελληνικής γλώσσας).

   4. Κοινά Ήθη και Έθιμα και Ιδέες: “τὸ ὁμότροπον” (“Ελληνικός” τρόπος ζωής).

   5. Κοινός Πολιτισμός:
        α) Καλλιτεχνική δημιουργία-Υλικός Πολιτισμός (όμοιοι ρυθμοί στην Τέχνη).
        β) Πνευματική δημιουργία-Κουλτούρα (όμοια λογοτεχνικά είδη: έπος, λυρική ποίηση, δράμα).

   6. Κοινοί Εθνικοί Αγώνες και ιστορική πορεία.

   7. Ίδια Θρησκεία: “τὸ ὁμόθρησκον”.
        α) Ίδιοι θεοί και ήρωες.
        β) Κοινά ιερά και αγάλματα θεών.
        γ) Πανελλήνιες Εορτές και Αγώνες:
             • τα Ολύμπια στην Ολυμπία, προς τιμήν του Δία ανά 4ετία – Πρώτοι χρονολογημένοι Ολυμπιακοί Αγώνες (776 π.Χ.).
             • τα Νέμεα στη Νεμέα της Αργολίδας, προς τιμήν του Δία ανά 2ετία.
             • τα Ίσθμια στον Ισθμό της Κορίνθου, προς τιμήν του Ποσειδώνα ανά 3ετία.
             • τα Πύθια στους Δελφούς, προς τιμήν του Πύθιου Απόλλωνα ανά 4ετία.

            Άλλες μεγάλες εορτές:

             • τα Δήλια στη Δήλο, προς τιμήν του Απόλλωνα (εορτή όλων των Ιώνων).

       • τα Πανιώνια στη Μυκάλη, προς τιμήν του Ποσειδώνα (εορτή Ιωνικής Δωδεκάπολης στη Μ. Ασία).

           • η Εορτή του Τριοπίου Απόλλωνα στη Μυκάλη (εορτή Δωρικής Εξάπολης στη Μ. Ασία).

        δ) Κοινά Μαντεία:

            • Μαντείο της Δωδώνης, το αρχαιότερο μαντείο, αφιερωμένο στο Δία [Μαντείες Σελλών από το θρόισμα των φύλλων της ιερής φηγού (= βελανιδιάς) κι από το πέταγμα πουλιών (= οιωνοί)].

           • Μαντείο των Δελφών, αφιερωμένο στον Απόλλωνα [Λοξίας Απόλλων, γιατί οι χρησμοί του ήταν αμφίσημοι (= διφορούμενοι, επιδεχόμενοι διπλή ερμηνεία -- “Ἥξεις ἀφίξεις οὐ θνῄξεις”). Η Πυθία, καθισμένη σε τρίποδα, μασούσε φύλλα δάφνης, οι Ιερείς έγραφαν έμμετρους τους χρησμούς της Πυθίας, οι πιστοί προσέφεραν αφιερώματα, οι πόλεις τα φύλαγαν σε μικρά κτίρια, θησαυρούς].

            • Μαντείο του Απόλλωνα στην Κλάρο, κοντά στην Έφεσο της Μικράς Ασίας.

        ε) Κοινά Ιερά Θεραπευτήρια θεών:

            • Ασκληπιείο Επιδαύρου στην Πελοπόννησο.

            • Αμφιάρειο στον Ωρωπό Αττικής.

   8. Αμφικτυονίες/Αμφικτιονίες = Οργανώσεις κρατών γύρω από κάποιο μαντείο ή άλλον ιερό χώρο, με σκοπό τη συλλογική φροντίδα ου μαντείου ή του ναού (κατασκευή και συντήρηση κτιρίων, προσφορά θυσιών, οργάνωση πανηγύρεων, διαχείριση περιουσίας ιερού, δίκες ιερόσυλων) και την προστασία του από ιερόσυλες επιθέσεις. Πολλές φορές το αμφικτιονικό συνέδριο επενέβαινε ως διαιτητής κι έλυνε πολιτικές, εμπορικές, κοινωνικές διαφορές μεταξύ των πόλεων, ήταν δηλαδή σαν την Κοινωνία των Εθνών (Κ.Τ.Ε.) και τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.). Οι αποφάσεις των αμφικτιονιών ήταν σεβαστές απ’ όλους.

        Κυριότερες αμφικτιονίες:

        α) Αμφικτιονία Ιωνικής Δωδεκάπολης στη Μικρά Ασία.

        β) Αμφικτιονία Δωρικής Εξάπολης στη Μ. Ασία.

        γ) Αμφικτιονία της Δήλου.

    δ) Αμφικτιονία Δελφών. Την αποτελούσαν 12 έθνη: Φωκείς, Λοκροί, Μαλιείς, Θεσσαλοί, Ευβοείς, Μάγνητες, Δωριείς της Δωρίδας, Αινιάνες, Δόλοπες, Αχαιοί Αχαΐας, Φθιώτιδος Περραιβοί, Βοιωτοί. Κάθε λαός έστελνε κάθε έτος δύο αντιπροσώπους, από τους οποίους ο ένας λεγόταν “ιερομνήμων” κι ο άλλος “πυλαγόρας”. Το αμφικτιονικό συνέδριο συνεδρίαζε δύο φορές το χρόνο, άνοιξη στους Δελφούς, το φθινόπωρο στην Ανθήλη, κοντά στις Θερμοπύλες. Είχε την εποπτεία του ιερού των Δελφών, διαχειριζόταν τα κτήματα και τους θησαυρούς του, διηύθυνε τους πυθικούς αγώνες και μπορούσε να κηρύξει πόλεμο εναντίον όσων έβλαπταν την ιερή περιουσία. Εκτός από τα θρησκευτικά, το αμφικτιονικό συνέδριο συζητούσε και άλλα θέματα και συχνά γινόταν διαιτητής κι έλυνε πολιτικές, εμπορικές, κοινωνικές διαφορές μεταξύ των κρατών, όπως η Κοινωνία των Εθνών (Κ.Τ.Ε.) πριν από το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (Ο.Η.Ε.) από το 1942 και μετά.

     Οι Πανελλήνιοι δεσμοί υπήρξαν και είναι ακόμη ισχυρός συνεκτικός κρίκος και κινητήρια δύναμη για τον Ελληνισμό, στη διαχρονική πορεία του από την Αρχαιότητα στο Βυζάντιο και στα Νεότερα χρόνια, προεπαναστατικά και μετεπαναστατικά. Με την Επανάσταση του 1821, ο νεότερος Ελληνισμός έχει αποκτήσει και ενιαία κρατική υπόσταση, αφού το 1830 ιδρύθηκε Νεοελληνικό Κράτος.