Βοήθεια για μαθητές/μαθήτριες και πληροφόρηση για τους φιλίστορες
₪₪₪ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (431 – 404 π.Χ.) ₪₪₪
Α. ΤΑ ΑΙΤΙΑ:
1. Πολιτικός ανταγωνισμός δημοκρατικής Αθήνας και ολιγαρχικής Σπάρτης για την ηγεμονία στον ελληνικό χώρο.
2. Οικονομική αντιζηλία των Κορινθίων προς τους Αθηναίους, κυρίως λόγω της επέκτασης του θαλάσσιου εμπορίου της Αθήνας στη Δύση.
3. Καταπίεση Αθηναίων προς τους συμμάχους τους, που τους είχαν μετατρέψει σε υπηκόους τους, και προσπάθεια της Σπάρτης να τους ξεσηκώσει εναντίον των Αθηναίων.
Β. ΟΙ ΑΦΟΡΜΕΣ:
α. Κερκυραϊκά (432 π.Χ.): Ανάμειξη Αθηναίων στη διαμάχη ανάμεσα στην Κέρκυρα και τη μητρόπολή της Κόρινθο για την κοινή αποικία τους, την Επίδαμνο (σημ. Δυρράχιο Αλβανίας). Οι Κερκυραίοι ζήτησαν βοήθεια από τους Αθηναίους και υπέγραψαν μαζί τους αμυντική συμμαχία (“επιμαχία”). Οι Κορίνθιοι θεώρησαν την ανάμειξη των Αθηναίων παραβίαση των Τριακονταετών Σπονδών, που είχαν υπογραφεί το 446 π.Χ..
β. Ποτιδαιακά (432 π.Χ.): Αποστασία της Ποτίδαιας από την αθηναϊκή συμμαχία, με παρακίνηση και στρατιωτική βοήθεια της Κορίνθου, η οποία ήταν μητρόπολή της.
γ. Μεγαρικό ψήφισμα (432 π.Χ.): “Κατά Μεγαρέων ψήφισμα”, με πρόταση του Περικλή, με το οποίο οι Αθηναίοι απαγόρευαν στα εμπορικά πλοία των Μεγαρέων, που είχαν προσχωρήσει στην πελοποννησιακή συμμαχία, ν’ αγκυροβολούν σε λιμάνια της αθηναϊκής συμμαχίας (εμπορικός αποκλεισμός - εμπάργκο).
• 432 π.Χ.: Συνέδριο της Πελοποννησιακής Συμμαχίας το φθινόπωρο του 432 π.Χ. και απόφαση πόλεων κρατών-μελών της Πελοποννησιακής Συμμαχίας για πόλεμο εναντίον της Αθήνας από την άνοιξη του 431 π.Χ..
Γ. ΦΑΣΕΙΣ - ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ (3):
1η ΠΕΡΙΟΔΟΣ: ΑΡΧΙΔΑΜΕΙΟΣ ή ΔΕΚΑΕΤΗΣ ΠΟΛΕΜΟΣ (431 – 421 π.Χ.)
- 431 π.Χ.: Αρχή του πολέμου: εισβολή των Θηβαίων στις Πλαταιές – Οι Σπαρτιάτες λεηλατούν τμήμα της Αττικής (Αρχηγός Σπαρτιατών ο Αρχίδαμος) – Οι Αθηναίοι λεηλατούν τα παράλια της Πελοποννήσου και καταλαμβάνουν την Αίγινα.
- 430 π.Χ.: Λοιμός στην Αθήνα (τυφοειδής πυρετός) στον Πειραιά και στην Αθήνα αφανίζει το ένα τρίτο του πληθυσμού.
- 429 π.Χ.: Θάνατος Περικλή – Επικράτηση δημαγωγών στην Αθήνα. Οι Σπαρτιάτες καταλαμβάνουν τις Πλαταιές.
- 428 π.Χ.: Αποστασία Λέσβου από Αθηναϊκή συμμαχία, πολιορκία και κατάληψή της από τους Αθηναίους (427).
- 425 π.Χ.: Οι Αθηναίοι καταλαμβάνουν την Πύλο και συλλαμβάνουν στη Σφακτηρία 292 αιχμαλώτους Σπαρτιάτες, που τους μεταφέρουν στην Αθήνα ως ομήρους. Οι προτάσεις της Σπάρτης για ειρήνη απορρίπτονται από τους Αθηναίους.
- 424 π.Χ.: Οι Σπαρτιάτες, με το Βρασίδα, καταλαμβάνουν την Αμφίπολη και ξεσηκώνουν τις πόλεις της Χαλκιδικής και της Θράκης, όπου οι Αθηναίοι είχαν οικονομικά συμφέροντα – Αποτυχία του Θουκυδίδη να βοηθήσει έγκαιρα.
- 422 π.Χ.: Εκστρατεία Αθηναίων στην Αμφίπολη και ήττα τους.
- 421 π.Χ.: Νικίειος ειρήνη, για 50 χρόνια, με πρωταγωνιστή τον Αθηναίο Νικία (διαρκεί μόνο μέχρι το 415 π.Χ.).
Όροι της Νικιείου ειρήνης (421 π.Χ.):
α) Να σταματήσουν τις εχθροπραξίες.
β) Να ανταλλάξουν τους αιχμάλωτους.
γ) Να επιστρέψουν οι Σπαρτιάτες την Αμφίπολη στην Αθήνα.
δ) Να επιστρέψουν οι Αθηναίοι την Πύλο στη Σπάρτη.
ε) Να διαρκέσει η ειρήνη 50 χρόνια.
στ) Να επιλύονται οι διαφορές με διάλογο και συμφωνίες (Τη Νικίειο ειρήνη δεν δέχτηκαν οι σύμμαχοι της Σπάρτης Βοιωτοί, Κορίνθιοι, Ηλείοι και Μεγαρείς).
2η ΠΕΡΙΟΔΟΣ: ΣΙΚΕΛΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ (415 – 413 π.Χ.)
- 415 π.Χ.: Άφιξη Αθηναίων στη Σικελία, με στρατηγούς το Νικία, τον Αλκιβιάδη και το Λάμαχο – Απροθυμία πόλεων Σικελίας να συμμαχήσουν με Αθηναίους – Ανάκληση του Αλκιβιάδη στην Αθήνα, για να δικαστεί για τον ακρωτηριασμό των ερμαϊκών στηλών – Ο Αλκιβιάδης ξεφεύγει, καταφεύγει στη Σπάρτη και προδίδει την πατρίδα του, συμβουλεύοντας τους Σπαρτιάτες: α) Να στείλουν βοήθεια στις Συρακούσες στη Σικελία και β) Να οχυρώσουν τη Δεκέλεια (Τατόι) στην Αττική. Οι Αθηναίοι τον καταδικάζουν ερήμην σε θάνατο.
- 414 π.Χ.: Θάνατος στρατηγού Λάμαχου - Αποστολή σπαρτιατικής βοήθειας, υπό το Γύλιππο, στις Συρακούσες - Ενίσχυση αθηναϊκού στρατού με νέες δυνάμεις, υπό το στρατηγό Δημοσθένη.
- 413 π.Χ.: Κατάληψη Δεκέλειας από τους Σπαρτιάτες – Αποστολή δεύτερης αθηναϊκής ενίσχυσης στη Σικελία – Ολοκληρωτική καταστροφή Αθηναίων στη Σικελία.
- 412 π.Χ.: Αποστασία Μιλήτου και άλλων ιωνικών πόλεων, μετά από υποκίνηση του Αλκιβιάδη – Συμμαχία Περσών και Σπάρτης, με την οποία αναγνωρίζεται η περσική κυριαρχία στις ιωνικές πόλεις, με αντάλλαγμα χρήματα περσικά, ως βοήθεια προς τη Σπάρτη.
- 411 π.Χ.: Προσωρινή κατάλυση δημοκρατικού πολιτεύματος στην Αθήνα από ολιγαρχικούς.
- 410 π.Χ.: Επιτυχίες Αθηναίων στη θαλάσσια περιοχή της Ιωνίας – Νίκη αθηναϊκού στόλου στην Κύζικο, με αρχηγό τον Αλκιβιάδη.
- 408 π.Χ.: Επιστροφή του Αλκιβιάδη στην Αθήνα.
- 407 π.Χ.: Ήττα αθηναϊκού στόλου στο ακρωτήριο Νότιο της Σάμου. Υπεύθυνος της ήττας θεωρείται ο Αλκιβιάδης.
- 406 π.Χ.: Νίκη αθηναϊκού στόλου ( στρατηγός ο Κόνων ) στις Αργινούσες νήσους – Καταδίκη σε θάνατο έξι στρατηγών, που διοικούσαν το στόλο, επειδή δεν μπόρεσαν να συλλέξουν και να θάψουν τους νεκρούς Αθηναίους.
- 405 π.Χ.: Καταστροφή του αθηναϊκού στόλου στους Αιγός ποταμούς – Πολιορκία της Αθήνας από το Σπαρτιάτη στρατηγό Λύσανδρο.
- 404 π.Χ.: Παράδοση της Αθήνας, με ταπεινωτικούς όρους – Κατάλυση δημοκρατίας και επιβολή ολιγαρχίας των “30 τυράννων” – Τέλος του 27χρονου εμφύλιου πολέμου: Νικήτρια η Σπάρτη, ηττημένη η Αθήνα.
Δ. ΟΡΟΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΗΤΤΗΜΕΝΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΤΟ 404 π.Χ.:
1. Οι Αθηναίοι να παραδώσουν όλα τα πλοία τους, εκτός από 12.
2. Να κατεδαφίσουν τα Μακρά τείχη και τα τείχη του Πειραιά.
3. Να δεχτούν την επιστροφή όλων των εξόριστων ολιγαρχικών στην Αθήνα.
4. Να ακολουθούν τους Σπαρτιάτες στις εκστρατείες τους και να έχουν τους ίδιους εχθρούς και φίλους με αυτούς.
Ε. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΙΑΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ (431–404 π.Χ.)
● ΥΛΙΚΑ-ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ:
1. Απώλειες σε έμψυχο υλικό, από σκοτωμούς, σφαγές, εξανδραποδισμούς, επιδημίες και στερήσεις.
2. Δενδροτόμηση και ερήμωση αγρών, που έμειναν ακαλλιέργητοι.
3. Υλικές απώλειες σε καράβια, όπλα κ.ά., από τις μάχες και τις λεηλασίες.
4. Καταστροφή πολλών ελληνικών πόλεων και έργων, που στοίχιζαν πολλά και δόξαζαν αυτούς που τα είχαν φτιάξει (π.χ. τα Μακρά τείχη).
5. Μαράζωμα του εμπορίου και της βιοτεχνίας.
1. Ηθική και πολιτική κατάπτωση Ελλήνων, η οποία οδήγησε στην παρακμή του Ελληνισμού, που θα οδηγήσει αργότερα στην υποταγή στους Ρωμαίους και στο τέλος του αρχαίου ελληνικού κόσμου.
2. Αγριότητα, σκληρότητα και απανθρωπιά κατά των αδύνατων και νικημένων, αντίθετα από τα ανθρωπιστικά ιδεώδη των προηγούμενων χρόνων και τον υψηλό πολιτισμό των Ελλήνων.
3. Φθορά των εθνικών ιδανικών, επικράτηση του μίσους, του εγωισμού και της φιλοπρωτίας. Χάσιμο της αξιοπρέπειας και της εθνικής υπερηφάνειας των Ελλήνων, οι οποίοι, ενώ κατά τους Περσικούς πολέμους αγωνίστηκαν ενάντια στους Πέρσες και τα πλούτη τους, πενήντα χρόνια αργότερα κάνουν έναν άσκοπο και καταστροφικό εμφύλιο πόλεμο, Έλληνες εναντίον Ελλήνων, συχνά με περσικά χρήματα, επιτρέποντας έτσι στους Πέρσες να ανακατεύονται στις ελληνικές υποθέσεις.
4. Έλλειψη έντιμων πολιτικών και στρατιωτικών ανδρών και χαλάρωση ηθών.
5. Στην Αθήνα φθορά της δημοκρατίας, επικράτηση δημαγωγών, μεταβολή λαού σε όχλο, πολιτικές διαμάχες, φανατισμός. Η δημοκρατία καταλύεται το 404 π.Χ. και την εξουσία παίρνουν για οκτώ μήνες οι τριάκοντα τύραννοι.
ΣΤ. ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ:
1. Η ενότητα οδηγεί τους λαούς και τα κράτη στην ακμή και στην ευημερία, ενώ η διχόνοια και οι εμφύλιοι σπαραγμοί οδηγούν στην παρακμή και την ηθική κατάπτωση. Παραδείγματα οι Περσικοί πόλεμοι και ο Πελοποννησιακός πόλεμος.
2. Όταν λείψει η ανθρωπιά, τότε ο πολιτισμός και τα άτομα βυθίζονται στα βάθη της απανθρωπιάς και της βαρβαρότητας.
3. Όπως είπε κάποιος, “είναι ευτυχισμένοι οι λαοί, που έχουν την ευτυχία να τους κυβερνούν ευφυείς, ικανοί, φιλοπάτριδες και ηθικοί άνδρες. Γιατί, και αν δεν τους οδηγούν πάντοτε στη μεγαλουργία, εξασφαλίζουν τουλάχιστο σ’ αυτούς την ευημερία και την προκοπή”.
4. “Η εμφύλια διαμάχη είναι τόσο χειρότερη από έναν ομόφυλο πόλεμο, όσο ο πόλεμος από την ειρήνη”, γράφει ο πατέρας της Ιστορίας Ηρόδοτος (Βιβλίο Η΄, § 3), ενώ ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός έγραψε στον “Ύμνο εις την Ελευθερίαν” μια μεγάλη αλήθεια-δίδαγμα για τους Έλληνες: “Αν μισούνται ανάμεσά τους, / δεν τους πρέπει ελευθεριά”.
Ζ. ΕΡΓΑΣΙΑ: Διάβασε τα κείμενα-παραθέματα του βιβλίου για τον Πελοποννησιακό πόλεμο και γράψε ένα σχόλιο.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου