Βοήθεια για μαθητές/μαθήτριες Α΄ Γυμνασίου και πληροφόρηση για τους φιλίστορες
ΑΡΧΑΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
ΑΡΧΑЇΚΗ ΕΠΟΧΗ – ΣΠΑΡΤΗ (σελ. 48-49)
Ο ΧΩΡΟΣ:
Λακωνία / Σπάρτη / Λακεδαίμονα = περιοχή της Ν.Α. Πελοποννήσου, που τη διαρρέει ο ποταμός Ευρώτας (κοιλάδα ποταμού Ευρώτα).
Λάκωνες / Σπαρτιάτες / Λακεδαιμόνιοι = Δωριείς, που εγκαταστάθηκαν στη Λακωνία και ίδρυσαν το δωρικό κράτος της Σπάρτης.
Δυτικά: όρος Ταΰγετος -- Ανατολικά: όρος Πάρνωνας.
Καιάδας = βάραθρο της Λακωνίας, όπου έριχναν οι Σπαρτιάτες τους καταδικασμένους σε θάνατο.
Λυκούργος: περίφημος νομοθέτης της αρχαίας Σπάρτης. Κατά την παράδοση, έζησε γύρω στα 800 π.Χ. .
Λυκούργεια (τα) = εορτή που τελούνταν στη Σπάρτη προς τιμήν του Λυκούργου, μετά το θάνατό του.
είλωτας (ο) = δούλος της αρχαίας Σπάρτης // μτφ. άνθρωπος που κοπιάζει και ταλαιπωρείται σαν το δούλο - «δουλεύει σαν είλωτας»: εργάζεται ακατάπαυστα και σκληρά, σαν σκλάβος, για να απολαμβάνουν άλλοι, που τον εκμεταλλεύονται και τον οδηγούν σε σωματική και ηθική εξουθένωση.
ΑΡΧΑΙΑ ΣΠΑΡΤΗ:
1. Πόλη – Κράτος Σπάρτης
Α΄ Μεσσηνιακός πόλεμος (743 – 724 π.Χ.)
Β΄ Μεσσηνιακός πόλεμος (645 – 622 π.Χ.)
2. Κείμενο 1: Τυρταίος
3. Κοινωνικές τάξεις:
α. Πολίτες Σπαρτιάτες (“Ομοίοι”, Δωριείς με πλήρη πολιτικά δικαιώματα και κλήρο γης).
β. Περίοικοι (ελεύθεροι, χωρίς πολιτικά δικαιώματα, μόνο με κάποιες ελευθερίες).
γ. Νεοδαμώδεις (απελευθερωμένοι είλωτες, που τους είχε δοθεί η ελευθερία, γιατί είχαν δείξει εξαιρετική ανδρεία στη μάχη).
δ. Είλωτες (δούλοι, χωρίς ελευθερία και δικαιώματα).
4. Πολίτευμα: Ολιγαρχικό
Αρχές:
• 2 Βασιλιάδες: κληρονομικό αξίωμα, με θρησκευτικά και στρατιωτικά καθήκοντα.
• Γερουσία: 28 μόνιμα μέλη, άνω των 60 ετών.
• Απέλλα: Γενική Συνέλευση των πολιτών Σπαρτιατών, από 30 ετών και άνω.
• 5 Έφοροι: ετήσιοι αιρετοί από την Απέλλα άρχοντες, με πολλές αρμοδιότητες.
5. Αγωγή νέων: 7-20 ετών
- στρατιωτική αγωγή από το κράτος
- στοιχειώδης μόρφωση: ανάγνωση και γραφή
- αποστήθιση νόμων
- πατριωτικά τραγούδια (παιάνες) και πολεμικοί χοροί
6. Πατροπαράδοτες αρετές Σπαρτιατών:
• φλογερή φιλοπατρία
• τυφλή υπακοή στους νόμους της Σπάρτης
• ανδρεία / πολεμική αρετή
• σεβασμός κι υπακοή στους άρχοντες
• πειθαρχία
• ολιγάρκεια, λιτότητα στη ζωή
• λακωνικότητα στο λόγο
• ομαδικότητα κι αλληλεγγύη
• υπερηφάνεια
• σεβασμός στους γέροντες
• αυταπάρνηση κι αυτοθυσία
• αφιλοχρηματία
• μαχητικότητα
• περιφρόνηση του θανάτου, καρτερία
7. Κείμενο 2: Λακωνισμός
+λακωνίζω (ρ.) = μιλώ σύντομα και σωστά // συμπαθώ τους Λάκωνες.
+λακωνισμός ή λακωνικότητα = το χαρακτηριστικό που αποκτούσαν με την εξάσκηση οι Λάκωνες (Σπαρτιάτες) να εκφράζονται με συντομία, ακρίβεια και ετοιμότητα, δηλαδή να μην είναι φλύαροι, να αποφεύγουν τις ασάφειες και να μη λένε κοινοτοπίες, αλλά να δίνουν γρήγορες και “πληρωμένες” απαντήσεις // διατύπωση μιας φράσης με λίγες λέξεις και έξυπνο περιεχόμενο // σύντομη και περιεκτική ομιλία.
+λακωνιστί (επίρρ.) = σύντομα, με λίγα και σωστά λόγια, χωρίς πολυλογίες // λακωνικά.
+λακωνικός (επίθ.) = αυτός που εκφράζεται με συντομία και σαφήνεια // σύντομος και πετυχημένος λόγος.
Λακωνισμός – Ένα ανέκδοτο:
Κάποτε πήγαν στην αρχαία Σπάρτη πρέσβεις μιας πόλης, για να ζητήσουν σιτάρι, γιατί δεν είχαν. Ένας από τους πρέσβεις αυτούς μίλησε “διά μακρών”. Όταν τελείωσε, οι Σπαρτιάτες του απάντησαν:
― Δεν καταλάβαμε καλά το τέλος του λόγου σου και ξεχάσαμε την αρχή.
Η πεινασμένη πόλη, μαθαίνοντας τι έγινε, έστειλε άλλον πρέσβη, ο οποίος, μετά το πάθημα του προηγούμενου, παρουσιάστηκε μπρος στη συγκέντρωση του λαού της Σπάρτης και, δείχνοντας τα αδειανά σακιά που είχε μαζί του, τους είπε:
― Βλέπετε; Τα σακιά είναι άδεια. Γεμίστε τα.
Οι Σπαρτιάτες τα γέμισαν αμέσως, μα πριν ο πρέσβης φύγει του είπαν τα εξής:
― Δεν ήταν ανάγκη να μας πεις πως τα σακιά ήταν αδειανά. Τα είδαμε… Ούτε υπήρχε λόγος να μας πεις να τα γεμίσουμε. Το καταλάβαμε. Άλλη φορά να είσαι πιο λιγόλογος.
(Σμυρνιωτάκη Γιάννη “Ανέκδοτα Ιστορικά – Σχολικά – Διάφορα”, σελ. 21)
8. Κείμενο 3: Σπαρτιάτισσες.
9. Κείμενο 4: Σπαρτιάτικη ζωή.
-μέλας ζωμός: φαγητό με χοιρινό κρέας, ξύδι, αλάτι και άλλα καρυκεύματα // μτφ. μαυροζούμι, δυναμωτικό, αλλά όχι νόστιμο φαγητό.
10. Οικονομία: γεωργική και κτηνοτροφική.
|
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου