ΑΡΧΑΙΑ Α-ΕΝΟΤΗΤΑ 4

Σημείωση: Θέλοντας να βοηθήσουμε τους μαθητές και τις μαθήτριες της Α΄ Γυμνασίου στα Αρχαία Ελληνικά, επεξεργαστήκαμε την 4η Ενότητα του σχολικού βιβλίου κι απαντήσαμε στις περισσότερες ασκήσεις, προσθέτοντας επιπλέον δικό μας υποστηρικτικό υλικό. Σας συνιστούμε, ακόμα, να αποθηκεύσετε το ψηφιακό ΔΙΑΔΡΑΣΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟ ΜΑΘΗΤΗ ΜΕ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΕΝΟ html και να το χρησιμοποιείτε. Θα το βρείτε στην εξής διεύθυνση:

http://dschool.edu.gr/

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ – Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ – ΕΝΟΤΗΤΑ 4Α΄

 Α΄.

ΕΝΑ  ΤΑΞΙΔΙ  ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ  ΦΑΝΤΑΣΙΑΣ

                              

Πλέομεν ὅσον τριακοσίους σταδίους καὶ νήσῳ μικρᾷ καὶ ἐρήμῃ προσφερόμεθα. Μείναντες δὲ ἡμέρας ἐν τῇ νήσῳ πέντε, τῇ ἕκτῃ ἐξορμῶμεν καὶ τῇ ὀγδόῃ καθορῶμεν ἀνθρώπους πολλοὺς ἐπὶ τοῦ πελάγους διαθέοντας, ἅπαντα ἡμῖν προσεοικότας καὶ τὰ σώματα καὶ τὰ μεγέθη, πλὴν τῶν ποδῶν μόνων· ταῦτα γὰρ φέλλινα ἔχουσιν· ἀφ’ οὗ δή, οἶμαι, καὶ καλοῦνται Φελλόποδες. Θαυμάζομεν οὖν ὁρῶντες οὐ βαπτιζομένους, ἀλλὰ ὑπερέχοντας τῶν κυμάτων καὶ ἀδεῶς ὁδοιποροῦντας. Οἱ δὲ καὶ προσέρχονται καὶ ἀσπάζονται ἡμᾶς ἑλληνικῇ φωνῇ λέγουσί τε εἰς Φελλὼ τὴν αὑτῶν πατρίδα ἐπείγεσθαι. Μέχρι μὲν οὖν τινος συνοδοιποροῦσι ἡμῖν παραθέοντες, εἶτα ἀποτρεπόμενοι τῆς ὁδοῦ βαδίζουσιν εὔπλοιαν ἡμῖν ἐπευχόμενοι.

Λουκιανός, Ἀληθὴς Ἱστορία 2.3-4 (διασκευή)

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

 Ταξιδεύουμε με πλοίο, περίπου τριακόσια στάδια και αγκυροβολούμε σε νησί μικρό και έρημο. Κι αφού μείναμε πέντε ημέρες στο νησί, κατά την έκτη ξεκινάμε και την ογδόη (ενν. ημέρα) διακρίνουμε να τρέχουν εδώ κι εκεί πάνω στο πέλαγος ανθρώπους πολλούς, που έμοιαζαν με μας σε όλα και στα σώματα και στο ανάστημα, εκτός από τα πόδια μόνo· γιατί αυτά τα έχουν από φελλό· γι’ αυτό το λόγο μάλιστα, νομίζω, και καλούνται Φελλόποδες. Απορούμε λοιπόν βλέποντας να μη βουλιάζουν, αλλά να μένουν πάνω στα κύματα και να βαδίζουν χωρίς φόβο. Εκείνοι λοιπόν και μας πλησιάζουν και μας χαιρετούν στην ελληνική γλώσσα και λένε ότι βιάζονται (να φτάσουν) στη Φελλώ, την πατρίδα τους. Μέχρις ενός σημείου, λοιπόν, μας συνοδεύουν τρέχοντας δίπλα μας, έπειτα, αφού αλλάζουν δρόμο, προχωρούν ευχόμενοι σ’ εμάς «καλό ταξίδι». 

Λουκιανός (120-180 μ.Χ.), Ἀληθὴς Ἱστορία 2.3-4 

zzz

Παράλληλο  Κείμενο  Ενότητας 4  - σελ. 145 - 146     

          

Έπειτα μας υποδεχόταν ήρεμο πέλαγος και νησί όχι μεγάλο, ευκολοπλησίαστο, κατοικημένο^. και το κατείχαν άγριοι άνθρωποι, οι Βουκέφαλοι, που είχαν κέρατα, όπως σ’ εμάς φαντάζονται το Μινώταυρο. Κι αφού αποβιβαστήκαμε, προχωρήσαμε, για να πάρουμε νερό και τρόφιμα, αν από κάπου μπορούσαμε^. γιατί δεν είχαμε πια. Και βρήκαμε βέβαια νερό εκεί κοντά, αλλά τίποτα άλλο δεν φαινόταν, εκτός από το ότι ακουγόταν όχι από πολύ μακριά πολύ μουγκρητό. Επειδή λοιπόν νομίσαμε ότι ήταν κοπάδι βοδιών, αφού προχωρήσαμε λίγο, συναντήσαμε τους ανθρώπους (δηλ. τους Βουκέφαλους). Κι αυτοί, όταν μας είδαν, (μας) καταδίωκαν, και συλλαμβάνουν τρεις από τους συντρόφους, ενώ οι υπόλοιποι τρέχαμε προς τη θάλασσα να βρούμε καταφύγιο.

Λουκιανός, Ἀληθὴς Ἱστορία 2.4-4

 Σχεδίασε τους Βουκέφαλους:    

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ Α΄ –  ΕΝΟΤΗΤΑ 4B1

Β1.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΟΣ ΠΙΝΑΚΑΣ: ἡ  φ ω ν ὴ 

       

Α΄ στήλη ( Αρχαία Ελληνική ):

φωνή (η, ουσ.) = ήχος από το στόμα των ανθρώπων και των ζώων / κάθε ήχος / ξεφωνητό/ (γραμμ.) σύστημα ρηματικών καταλήξεων που δηλώνουν διάθεση (ενεργητική και μέση/παθητική φωνή).

φωνητὸς (επίθ.) = αυτός που μπορεί να ειπωθεί.  

ἀντιφωνέω>ἀντιφωνῶ (ρ.) = αποκρίνομαι / απαντώ αντί άλλου, είμαι υπεύθυνος.

+ἀντίφωνος (επίθ.) = ο αντηχών, αυτός που επιστρέφει τον ήχο / ο αντίστοιχος / αυτός που διαφωνεί.  

+εὔφωνος (επίθ.) = καλλίφωνος, αυτός που έχει μελωδική φωνή / αυτός που έχει δυνατή φωνή, βροντόφωνος.

μικρόφωνος (επίθ.) = αυτός που έχει χαμηλής έντασης φωνή, χαμηλόφωνος.

μικροφωνία (η, ουσ.) = χαμηλή φωνή, το να μιλά κάποιος χαμηλόφωνα, με σιγανή φωνή (αντίθετο: μεγαλοφωνία).

μεγαλόφωνος (επίθ., μέγας+φωνή) = αυτός που έχει δυνατή φωνή / αυτός που φωνάζει δυνατά, ο ομιλών δυνατά.

+μεγαλοφωνία (η, ουσ.) = μεγάλη φωνή, το να φωνάζει κάποιος μεγαλοφώνως / μτφ. μεγαληγορία, καυχησιά.

+προσφώνημα (το, ουσ.) = ό,τι λέγεται κατά την προσφώνηση, η προσφώνηση.

προσφωνήεις (επίθ.) = ο προσφωνών, ο δυνάμενος να προσφωνήσει, ο κατάλληλος για προσφωνήσεις.

Β΄ στήλη ( Αρχαία + Νέα Ελληνική ):

+φώνημα (το, ουσ.) = φθόγγος που χρησιμοποιεί η γλώσσα για τη δημιουργία λέξεων.

φωνητικὸς (επίθ.) = σχετικός με τη φωνή.

φωνῆεν (το, ουσ.) = ηχηρός φθόγγος / (Τα 7 φωνήεντα ελληνικού αλφάβητου είναι: βραχέα: ε, ο  –  μακρά: η, ω  –  δίχρονα: α, ι, υ).

+φωνασκέω>φωνασκῶ (ρ.) = α.ε. καλλιεργώ τη φωνή μου / ν.ε. φωνάζω δυνατά/ μτφ. φλυαρώ.
+φωνασκὸς (επίθ.) = φωνακλάς / φλύαρος.

+φωνασκία (η, ουσ.) = δυνατή φωνή / μτφ. φλυαρία.

+εὐφωνία (η, ουσ.) = καλή προφορά των λέξεων / αρμονική αλληλουχία φθόγγων, για την αποφυγή της χασμωδίας.                               

+ἀναφωνέω> ἀναφωνῶ (ρ.) = φωνάζω δυνατά, κραυγάζω.

+ἀναφώνησις (η, ουσ.)  = δυνατή κραυγή.

+ἐκφωνέω>ἐκφωνῶ (ρ.) = απαγγέλλω ή διαβάζω δυνατά / αναφωνώ, ξεφωνίζω.

+προσφωνέω>προσφωνῶ (ρ.) = απευθύνω επίσημο χαιρετισμό, προσαγορεύω / καλώ κάποιον ονομαστικά.

+προσφώνησις (η, ουσ.) = επίσημος χαιρετισμός / αφιέρωση.

+διαφωνέω>διαφωνῶ (ρ.) = δεν συμφωνώ, έχω αντίρρηση ή διαφορετική γνώμη.

+διαφωνία (η, ουσ.) = ασυμφωνία / έριδα, διχογνωμία.

+συμφωνέω>συμφωνῶ (ρ.) = έχω την ίδια γνώμη με άλλον / ταιριάζω / συνάπτω σύμβαση.

+συμφωνία (η, ουσ.) = συνταύτιση φωνών, ήχων, γνωμών / αμοιβαία υπόσχεση, σύμβαση / όρος / μουσική σύνθεση για ορχήστρα (συμφωνική ορχήστρα).

σύμφωνος (επίθ.) = αυτός που συμφωνεί με άλλον / ταιριαστός.

ἀσύμφωνος (επίθ.) = αυτός που δεν συμφωνεί με άλλον / ανόμοιος, διαφορετικός / αταίριαστος.

+ἀσυμφωνία (η, ουσ.) = διαφωνία / ανομοιότητα /έλλειψη αρμονίας («διαζύγιο, λόγω ασυμφωνίας χαρακτήρων»).

σύμφωνο (το) = γράμμα που δεν σχηματίζει μόνο του συλλαβή (Το ελληνικό αλφάβητο σήμερα έχει 17 σύμφωνα: ουρανικά: κ, γ, χ - χειλικά: π, β, φ - οδοντικά: τ, δ, θ - ένρινα: μ, λ - υγρά: λ, ρ - συριστικό: σ, ς - διπλά: ζ, ξ, ψ).

συμφωνικὸς (επίθ.) = σχετικός με κάθε είδους συμφωνία /(γραμμ.) ο σχετικός με τα σύμφωνα.

+ἀντιφώνησις (η, ουσ.)  = απάντηση σε προσφώνηση /(νομ.) υπόσχεση του χρεώστη ότι θα πληρώσει το δανειστή του μελλοντικά.

+ἀντιφωνητής (ο, ουσ.)  = αυτός που αποκρίνεται στη θέση άλλου / μτφ. εγγυητής.

+ἀντίφωνο (το) = εκκλησ. τροπάρι, που ψάλλεται διαδοχικά από δύο ή περισσότερους ψάλτες.

ἄφωνος (επίθ.) = άλαλος, βουβός.

+ἀφωνία (η, ουσ.) = χάσιμο φωνής, από παθολογικά ή ψυχολογικά αίτια / βουβαμάρα, αλαλία.

+καλλίφωνος (επίθ.) = αυτός που έχει ωραία φωνή (αντίθετα: κακόφωνος, παράφωνος, φάλτσος).

κακόφωνος (επίθ.) = παράφωνος, παράτονος, φάλτσος.

κακοφωνία (η, ουσ.) = παραφωνία, φάλτσο.

παράφωνος (επίθ.) = κακόφωνος, παράτονος, φάλτσος.

παραφωνῶ (ρ.) = είμαι παράφωνος, φαλτσάρω.

+παραφωνία (η, ουσ.) = φάλτσο, παρατονία, λαθεμένος τονισμός των λέξεων / μτφ. διαφωνία, δυσαρμονία /μτφ.  παρέκκλιση από μια γενικά παραδεγμένη κατάσταση.

+πολύφωνος (επίθ.) = αυτός που βγάζει πολλές και ποικίλες φωνές.

+πολυφωνία (η, ουσ.) = μουσική αρμονική ποικιλία φωνών και οργάνων / πλουραλισμός.

+πολυφωνικὸς (επίθ.) = ο σχετικός με την πολυφωνία, πλουραλιστικός.

+μονοφωνία (η, ουσ.) = ήχος από μία μόνο φωνή / μουσική και τραγούδι από μία μόνο φωνή, σόλο, μονωδία.

Γ΄ στήλη ( Νέα Ελληνική ):

φωνάζω (ρ.) = μιλώ ή καλώ με δυνατή φωνή / διαμαρτύρομαι.

φωνόμετρο (το, ουσ.) = όργανο που μετράει την οξύτητα της φωνής.

φωνητική (η) = κλάδος της Γλωσσολογίας που εξετάζει τους φθόγγους.

φωναχτός (επίθ.) = μεγαλόφωνος.

φωναχτά (επίρρ.) = μεγαλοφώνως, με δυνατή φωνή.

φωνακλάς, φωνακλού, φωνακλάδικο (επίθ.) = άτομο που μιλά με δυνατή φωνή.

φωνηεντικός (επίθ.) = σχετικός με τα φωνήεντα.

+ευφωνικός (επίθ.) = αυτός που συντελεί στην ευφωνία (π.χ. το ευφωνικό ν στο τέλος των λέξεων, όταν ακολουθεί λέξη που αρχίζει από φωνήεν ή δίφθογγο).

μικρόφωνο (το, ουσ.) = ηλεκτρικό μηχάνημα, που ενισχύει τα ηχητικά κύματα.

μικροφωνικός (επίθ.) = σχετικός με το μικρόφωνο (π.χ. μικροφωνική εγκατάσταση).

μεγάφωνο (το, ουσ.) = ηλεκτρική συσκευή για την αύξηση της έντασης των ηχητικών κυμάτων.

μεγαλοφώνως/μεγαλόφωνα (επίρρ.) = με δυνατή φωνή.

χαμηλοφώνως/χαμηλόφωνα (επίρρ.) = με σιγανή φωνή.

χαμηλόφωνος (επίθ.) = αυτός που έχει ή που μιλά με σιγανή φωνή.

γραμμόφωνο (το, ουσ.) = όργανο που αποτυπώνει και αναπαράγει ήχους.

φωνογραφία (η, ουσ.) = γραπτή παράσταση φθόγγου / αποτύπωση φωνής σε φωνογραφικό δίσκο.

φωνογράφος (ο, ουσ.) = συσκευή που αποτυπώνει και αναπαράγει ήχους.

φωνογραφικός (επίθ.) = ο σχετικός με τη φωνογραφία και το φωνογράφο.

φωνοληψία (η, ουσ.) = αποτύπωση ήχου με κάθε μέσο. 

φωνολήπτης (ο, ουσ.) = ο τεχνικός  που αποτυπώνει τον ήχο με κάθε μέσο.  

+φωνοληπτικός (επίθ.) = ο σχετικός με τη φωνοληψία και το φωνολήπτη.

φωνοταινία (η, ουσ.) = ταινία, όπου γράφτηκε κάποια συνομιλία.

+φωνολογία (η, ουσ.) = επιστήμη που ασχολείται με την ανθρώπινη φωνή.

+φωνολογικός (επίθ.) = ο σχετικός με τη φωνολογία. 

φωνηεντόληκτος (επίθ.) = κάθε λέξη που το θέμα της τελειώνει σε φωνήεν.

αφωνόληκτος (επίθ.)= κάθε λέξη που το θέμα της τελειώνει σε άφωνο φθόγγο (κ,γ,χ – π,β,φ – τ,δ,θ).

συμφωνόληκτος (επίθ.) = κάθε λέξη που το θέμα της τελειώνει σε σύμφωνο.

+συμφωνητικό (έγγραφο)(το) = έγγραφο μιας συμφωνίας / συμβόλαιο.

προσφωνητικὸς (επίθ.) = σχετικός με την προσφώνηση.

εκφώνηση (η, ουσ.) = δυνατή ανάγνωση ή απαγγελία.

εκφωνητής/εκφωνήτρια (ουσ.) = αυτός / αυτή που εκφωνεί (διαβάζει δυνατά) κάτι, κυρίως ειδήσεις από το ραδιόφωνο ή την τηλεόραση.

ξεφωνητό (το, ουσ.) = δυνατή κραυγή.

ΕΡΓΑΣΙΕΣ:

          

 1. Γράψε στο αλφαβητικό «Ευρετήριο Λέξεων» τις λέξεις με σταυρό κι άρχισε να τις χρησιμοποιείς στον προφορικό και γραπτό σου λόγο.

 2. Κάνε πέντε προτάσεις στη νεοελληνική γλώσσα με τις λέξεις:εκφωνώ, συμφωνία, ασυμφωνία, φωνήεν, χαμηλόφωνα.

        3. Συμπλήρωσε τον παρακάτω πίνακα με λέξεις από το κείμενο 4Α΄, με βάση το
           τι μέρος του λόγου είναι καθεμία από αυτές. Τοποθέτησέ τις στη σωστή στήλη: 

                                                                       

ΜΕΡΗ  ΤΟΥ  ΛΟΓΟΥ     

Κ λ ι τ ά  μέρη του λόγου						Ά κ λ ι τ α  μέρη του λόγου
Π τ ω τ ι κ ά					Μη πτωτικό
ΑΡΘΡΟ	ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΟ	ΕΠΙΘΕΤΟ	ΑΝΤΩΝΥΜΙΑ	ΜΕΤΟΧΗ	Ρ Η Μ Α	ΕΠΙΡΡΗΜΑ	ΠΡΟΘΕΣΗ	ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ	ΕΠΙΦΩΝΗΜΑ

Ασκήσεις Βιβλίου

1. Συνδυάζοντας τις λέξεις της στήλης Α′ με τις κατάλληλες από τη στήλη Β′ να δημιουργήσετε ονοματικά σύνολα:

Α′ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ	Β′ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ	Α′ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ	Β′ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. μικροφωνική	α. γνώμη	1. μικροφωνική	στ. εγκατάσταση
2. σύμφωνη	β. πάθη	2. σύμφωνη	α. γνώμη
3. φωνητικές	γ. ευφωνίας	3. φωνητικές	ε. χορδές
4. χάριν	δ. χορωδία	4. χάριν	γ. ευφωνίας
5. παράφωνη	ε. χορδές	5. παράφωνη	δ. χορωδία
6. φωνηεντικά	στ. εγκατάσταση	6. φωνηεντικά	β. πάθη

                                                                                         

   2. Χρησιμοποιώντας λέξεις μόνο από τον Λεξιλογικό Πίνακα να δώσετε ένα συνώνυμο ή ένα αντώνυμο των παρακάτω λέξεων:

Συνώνυμα	Αντώνυμα (Αντίθετα)
Έριδα, διχογνωμία → διαφωνία, ασυμφωνία	χαμηλόφωνα → μεγαλόφωνα, μεγαλοφώνως, φωναχτά
εὔφωνος → καλλίφωνος	διαφωνία → συμφωνία, ομοφωνία
πλουραλισμός → πολυφωνία	ψιθυρίζω → κραυγάζω
κραυγάζω → φωνασκώ	μονοφωνία → πολυφωνία, πλουραλισμός
κακόφωνος → παράφωνος
δυσαρμονία → παραφωνία

 

ΕΝΟΤΗΤΑ 4Β2: ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΑΠΟ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Β2.     

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ 

ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ        ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ    ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

1. Υποκοριστικά              -άριον                         παῖς (παιδ-ὸς) > παιδ-άριον,  ὄνο > ὀν-άριον 

    Δηλώνουν:                     -ιον                           δίσκος > δισκ-ίον,  χῶρος > χωρ-ίον

    α) σμίκρυνση                 -ίδιον                         σφαῖρα > σφαιρ-ίδιον,  ὄγκος > ὀγκ-ίδιον

    β) διάθεση υποτίμησης   -ὶς                             νῆσος > νησ-ὶς,  ψῆφος > ψηφ-ὶς

                                          -ίσκος                       ναὸς > να-ΐσκος,  κίων > κιον-ίσκος

                                          -ύδριον                     λόγος > λογ-ύδριον,  ναὸς > να-ΰδριον

                                          -ύλλιον                      ἔπος > ἐπ-ύλλιον,  ἄλσος > ἀλσ-ύλλιον 

                                                                                                                 

ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ    ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ       ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

2. Περιεκτικά                   -ὼν                               ἐλαία > ἐλαι-ὼν,  μάραθον > Μαραθ-ὼν   

    Δηλώνουν:                    -εὼν                             περιστερὰ > περιστερ-εὼν 

    α) μέρος που                 -ιὰ                                στρατὸς > στρατ-ιὰ,  μύρμηξ > μυρμηκ-ιὰ 
        περιέχει πολλά                                

    β) πολλά όμοια που βρίσκονται στο ίδιο μέρος

                                                                                                   

 ΠΑΡΑΓΩΓΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ     ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΕΣ ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ    ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ

 3. Τοπικά                       -ιον                    ἡ γυμνασία > τὸ γυμνάσ-ιον,  ἔμπορος > ἐμπόρ-ιον

    Δηλώνουν:                  -(ε)ῖον                λιμενάρχης > λιμεναρχ-εῖον,  ἰατρὸς > ἰατρ-εῖον

    α) τόπο, όπου μένει ή εργάζεται το πρόσωπο που δηλώνει η πρωτότυπη λέξη

    β) τόπο, όπου γίνεται μία ενέργεια  

                                                                                            

ΑΣΚΗΣΗ:

Τοποθετήσετε τα παρακάτω παράγωγα ουσιαστικά στην κατάλληλη στήλη και βρείτε την πρωτότυπη λέξη: ἐπύλλιον, νημάτιον, σωμάτιον, σωματίδιον, ὀρνιθὼν, γλωσσάριον, ἀνθὼν, ποιημάτιον, παρθενὼν, ἀνδρὼν, οἰκίσκος, πορτοκαλεὼν, λιθάριον, χαλκεῖον, παιδίσκη, πυργίσκος, στρατὼν, δενδρύλλιον, δισκάριον, λοφίσκος, ξιφίδιον, λιμενίσκος,  λιπίδιον, σφαιρίδιον. 

                         

ΥΠΟΚΟΡΙΣΤΙΚΑ πρωτότυπη λέξη > παράγωγη λέξη	ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΑ πρωτότυπη λέξη > παράγωγη λέξη	ΤΟΠΙΚΑ πρωτότυπη > παράγωγη λέξη
ἔπος > ἐπύλλιον	ὄρνις (ὄρνιθ-ος) > ὀρνιθ-ὼν	χαλκὸς > χαλκ-εῖον
νῆμα (νήματ-ος) > νημάτιον	ἄνθος > ἀνθ-ὼν	>
σῶμα (σώματ-ος) > σωμάτιον	παρθένος > παρθεν-ὼν	>
σῶμα (σώματ-ος) > σωματίδιον	ἀνὴρ (ἀνδρ-ὸς) > ἀνδρ-ὼν	>
γλῶσσα > γλωσσάριον	πορτοκαλέα >πορτοκαλε-ὼν	>
ποίημα/ποιήματ-ος> ποιημάτιον	στρατὸς  > στρατ-ὼν	>
οἶκος > οἰκίσκος	>	>
λίθος > λιθάριον	>	>
ἡ παῖς (παιδ-ὸς) > παιδίσκη	>	>
πύργος > πυργίσκος	>	>
δένδρον > δενδρύλλιον	>	>
δίσκος > δισκάριον	>	>
λόφος > λοφίσκος	>	>
ξίφος > ξιφίδιον	>	>
λιμὴν (λιμέν-ος) > λιμενίσκος	>	>
λίπος > λιπίδιον	>	>
σφαῖρα > σφαιρίδιον	>	>

Ασκήσεις Βιβλίου

1. Να κατατάξετε τα παρακάτω παράγωγα ουσιαστικά στην κατηγορία στην οποία ανήκουν. Στη συνέχεια να υπογραμμίσετε την κατάληξή τους: παιδάριον, λογεῖον, θυρίς, πυργίδιον, παρθενών, μαγειρεῖον, παιδίσκη, ξιφίδιον.
  

ΥΠΟΚΟΡΙΣΤΙΚΑ	ΤΟΠΙΚΑ	ΠΕΡΙΕΚΤΙΚΑ
παιδάριον	λογεῖον	παρθενών
θυρίς	μαγειρεῖον
πυργίδιον
παιδίσκη
ξιφίδιον

2.    Να γράψετε την πρωτότυπη λέξη των ουσιαστικών της προηγούμενης άσκησης.
            

ΠΡΩΤΟΤΥΠΗ ΛΕΞΗ	ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΛΕΞΗ	ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΚΑΤΑΛΗΞΗ
παῖς (παιδ-ός, θ. παιδ-)	παιδάριον	-άριον
λόγος (θέμα λογ-)	λογεῖον	-εῖον
θύρα (θέμα θυρ-)	θυρίς	-ίς
πύργος (θέμα πυργ-)	πυργίδιον	-ίδιον
παρθένος (θέμα παρθεν-)	παρθενών	-ών
μάγειρ-ος (θέμα μαγειρ-)	μαγειρ-εῖον	-εῖον
ἡ παῖς (θέμα παιδ-)	παιδίσκη	-ίσκη
ξίφος (θέμα ξιφ-)	ξιφίδιον	-ίδιον

                                           

3. Να αντιστοιχίσετε τα παράγωγα ουσιαστικά της στήλης Α′ με τα πρωτότυπα ουσιαστικά της στήλης Β′ και να γράψετε στη στήλη Γ′ αν αυτά είναι υποκοριστικά, περιεκτικά ή τοπικά:                                                                  

Α′ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ	Β′ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ	Γ′	Α′ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ	Β′ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ	Γ′ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. ἀρχεῖον	α. ξένος		1. ἀρχεῖον	στ. ἀρχή	Τοπικό
2. σφηκιά	β. οἶκος		2. σφηκιά	ε. σφήξ	Περιεκτικό
3. οἰκίσκος	γ. σάνδαλον		3. οἰκίσκος	β. οἶκος	Υποκοριστικό
4. σανδάλιον	δ. σανίς		4. σανδάλιον	γ. σάνδαλον	Υποκοριστικό
5. ξενών	ε. σφήξ		5. ξενών	α. ξένος	Περιεκτικό
6. σανίδιον	στ. ἀρχή		6. σανίδιον	δ. σανίς	Υποκοριστικό

4. Να αντιστοιχίσετε τα παράγωγα ουσιαστικά (στήλη Α′) με την κατηγορία στην οποία ανήκουν (στήλη Β′):

                                                                                                                                    

Α′	Β′
α-1.  πετρίδιον: υποκοριστικό της λέξης ἡ πέτρα	α. υποκοριστικό
α-2. ἐπύλλιον: υποκοριστικό της λέξης τὸ ἔπος
β-3. κουρεῖον: τοπικό της λέξης ἡ κουρά	β. τοπικό
γ-4. περιστερεών: περιεκτικό της λέξης ἡ περιστερά
α-5. πλοιάριον: υποκοριστικό της λέξης τὸ πλοῖον
α-6. ψηφίς: υποκοριστικό της λέξης ἡ ψῆφος	γ. περιεκτικό
α-7. χρυσίον: υποκοριστικό της λέξης ὁ χρυσός

5. Να γράψετε παράγωγα ουσιαστικά των παρακάτω λέξεων που να δηλώνουν αυτό που ζητείται στην παρένθεση:

χῶρος (υποκοριστικό)	→	χωρίον		θήρ (υποκοριστικό)	→	θηρίον
γραφεύς (τοπικό)	→	γραφεῖον		ὄμμα (υποκοριστικό)	→	ὀμμάτιον
κίων (υποκοριστικό)	→	κιονίσκος, κιόνιον		ὠδή (τοπικό)	→	ὠδεῖον

                

Γ΄.

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ-ΚΛΙΣΗ ΑΡΘΡΟΥ

 @Μάθε την κλίση του άρθρου στην Αρχαία Ελληνική. Διάβασέ το, βρες ομοιότητες και διαφορές με την κλίση του άρθρου στη Νέα Ελληνική και γράψε το στο τετράδιό σου, μέχρι να το γράφεις χωρίς λάθη: 

ΚΛΙΣΗ ΤΟΥ ΑΡΘΡΟΥ (ὁ, ἡ, τὸ)				Βρες από το κείμενο 4Α τα άρθρα:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ				ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΠΤΩΣΕΙΣ	ΑΡΣΕΝΙΚΟ	ΘΗΛΥΚΟ	ΟΥΔΕΤΕΡΟ	ΠΤΩΣΕΙΣ	ΑΡΣΕΝΙΚΟ	ΘΗΛΥΚΟ	ΟΥΔΕΤΕΡΟ
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ	ὁ	ἡ	τὸ	ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ
ΓΕΝΙΚΗ	τοῦ	τῆς	τοῦ	ΓΕΝΙΚΗ
ΔΟΤΙΚΗ	τῷ	τῇ	τῷ	ΔΟΤΙΚΗ
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ	τὸν	τὴν	τὸ	ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
ΚΛΗΤΙΚΗ	(ὦ)	(ὦ)	(ὦ)	ΚΛΗΤΙΚΗ
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ				ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΠΤΩΣΕΙΣ	ΑΡΣΕΝΙΚΟ	ΘΗΛΥΚΟ	ΟΥΔΕΤΕΡΟ	ΠΤΩΣΕΙΣ	ΑΡΣΕΝΙΚΟ	ΘΗΛΥΚΟ	ΟΥΔΕΤΕΡΟ
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ	οἱ	αἱ	τὰ	ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ
ΓΕΝΙΚΗ	τῶν	τῶν	τῶν	ΓΕΝΙΚΗ
ΔΟΤΙΚΗ	τοῖς	ταῖς	τοῖς	ΔΟΤΙΚΗ
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ	τοὺς	τὰς	τὰ	ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
ΚΛΗΤΙΚΗ	(ὦ)	(ὦ)	(ὦ)	ΚΛΗΤΙΚΗ

  Γ΄.

Β΄ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

  • Μάθε τις καταλήξεις των δευτερόκλιτων ουσιαστικών της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και εξασκήσου, κλίνοντας ουσιαστικά από τον πίνακα (φωτοτυπία): 

ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ ΤΗΣ β΄ ΚΛΙΣΕΩΣ
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΠΤΩΣΕΙΣ	ΑΡΣΕΝΙΚΟ (-ος)	ΘΗΛΥΚΟ (-ος)	ΟΥΔΕΤΕΡΟ  (-ον)
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ	-ος	-ος	-ον
ΓΕΝΙΚΗ	-ου	-ου	-ου
ΔΟΤΙΚΗ	-ῳ	-ῳ	-ῳ
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ	-ον	-ον	-ον
ΚΛΗΤΙΚΗ	-ε	-ε	-ον
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΠΤΩΣΕΙΣ	ΑΡΣΕΝΙΚΟ	ΘΗΛΥΚΟ	ΟΥΔΕΤΕΡΟ
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ	-οι	-οι	-α
ΓΕΝΙΚΗ	-ων	-ων	-ων
ΔΟΤΙΚΗ	-οις	-οις	-οις
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ	-ους	-ους	-α
ΚΛΗΤΙΚΗ	-οι	-οι	-α

ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ β΄ ΚΛΙΣΕΩΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΑΡΣΕΝΙΚΑ ( -ος )					ΘΗΛΥΚΑ ( -ος )		ΟΥΔΕΤΕΡΑ ( -ον )
1. Οξύτονα ( -ὸς )					1. Οξύτονα ( -ὸς )		1. Οξύτονα ( -ὸν )
ὁ ἀδελφὸς	ὁ θυμὸς		ὁ πηλὸς		ἡ ἀοιδὸς		τὸ ἑρπετὸν
ὁ ἀετὸς	ὁ θυρωρὸς		ὁ πομπὸς		ἡ ἀτραπὸς		τὸ λουτρὸν
ὁ ἀοιδὸς	ὁ ἰατρὸς		ὁ ποταμὸς		ἡ δοκὸς		τὸ ποτὸν
ὁ ἀριθμὸς	ὁ ἱστὸς		ὁ πυρσὸς		ἡ ἐπωδὸς		τὸ πτερὸν
ὁ αὐλὸς	ὁ καρπὸς		ὁ ῥαψωδὸς		ἡ ἠθοποιὸς		τὸ πτηνὸν
ὁ Ἀχαιὸς	ὁ κιθαρωδὸς		ὁ ῥυθμὸς		ἡ κυνηγὸς		τὸ φυτὸν
ὁ βαθμὸς	ὁ κομμὸς		ὁ σεισμὸς		ἡ Κνωσσὸς		τὸ ὠὸν
ὁ βιασμὸς	ὁ λιμὸς		ὁ στρατηγὸς		ἡ Λεμεσὸς
ὁ βωμὸς	ὁ λογισμὸς		ὁ στρατὸς		ἡ ὁδὸς
ὁ γεωργὸς	ὁ λοιμὸς		ὁ στρουθὸς		ἡ στρουθὸς
ὁ δασμὸς	ὁ Λουκιανὸς		ὁ τοκετὸς		ἡ τραγωδὸς
ὁ δεσμὸς	ὁ μυελὸς		ὁ τροχὸς		ἡ τροφὸς
ὁ διωγμὸς	ὁ ναὸς		ὁ χαλκὸς		ἡ φυγὸς
ὁ δρυμὸς	ὁ ὀβολὸς		ὁ χορηγὸς
ὁ θεὸς	ὁ οἰωνὸς		ὁ Χριστὸς
ὁ θεσμὸς	ὁ οὐρανὸς		ὁ χρυσὸς
ὁ θεωρὸς	ὁ ὀφθαλμὸς		ὁ ψαλμὸς
ὁ θησαυρὸς	ὁ παλμὸς		ὁ ὠκεανὸς
2. Παροξύτονα ( -ος )					2. Παροξύτονα ( -ος )		2. Παροξύτονα ( -ον )
ὁ Αἰσχύλος	ὁ λόφος			ὁ στίχος	ἡ ἄμμος	ἡ μύρτος	τὸ ἄντρον	τὸ μύρτον
ὁ ἄρτος	ὁ λόχος			ὁ τάφος	ἡ ἄρκτος	ἡ νόσος	τὸ ἄρθρον	τὸ ὅπλον
ὁ βίος	ὁ λύκος			ὁ τόπος	ἡ βάτος	ἡ Παρθένος	τὸ ἄστρον	τὸ παιδίον
ὁ δορυφόρος	ὁ λύχνος			ὁ τρόπος	ἡ δέλτος	ἡ Πάρος	τὸ βάθρον	τὸ πεδίον
ὁ θρόνος	ὁ νόμος			ὁ τύμβος	ἡ Θεοτόκος	ἡ Πάτμος	τὸ βιβλίον	τὸ πέπλον
ὁ ἵππος	ὁ ὅρκος			ὁ ὕμνος	ἡ Κύπρος	ἡ πλίνθος	τὸ δένδρον	τὸ τέκνον
ὁ κόσμος	ὁ παιδονόμος			ὁ φάρος	ἡ λέμβος	ἡ ῥάβδος	τὸ ἔργον	τὸ τόξον
ὁ κύκλος	ὁ πόνος			ὁ φόβος	ἡ λέμφος	ἡ Ῥόδος	τὸ θηρίον	τὸ φορτίον
ὁ λίθος	ὁ πύργος			ὁ φόνος	ἡ Λέσβος	ἡ τάφρος	τὸ κρανίον	τὸ χωρίον
ὁ λόγος	ὁ στίβος			ὁ χρόνος	ἡ λεωφόρος	ἡ Χίος	τὸ μάρμαρον	τὸ ὠτίον
3. Προπαροξύτονα ( -ος )					3. Προπαροξύτονα ( -ος )		3. Προπαροξύτονα ( -ον )
ὁ ἄγγελος		ὁ κατήγορος			ἡ ἄβυσσος	ἡ κάθοδος	τὸ ἀβάκιον	τὸ Λύκειον
ὁ Αἴσωπος		ὁ κίνδυνος			ἡ Αἴγυπτος	ἡ κάμηλος	τὸ ἀνάκτορον	τὸ μειράκιον
ὁ Ἀλέξανδρος		ὁ Ὅμηρος			ἡ ἄκανθος	ἡ κάμινος	τὸ ἄροτρον	τὸ μετάλλιον
ὁ ἄνθρωπος		ὁ πάπυρος			ἡ ἄμπελος	ἡ Κόρινθος	τὸ γυμνάσιον	τὸ μέταλλον
ὁ Ἀντίνοος		ὁ πόλεμος			ἡ Ἄτροπος	ἡ λήκυθος	τὸ ἐγκώμιον	τὸ μυστήριον
ὁ βόστρυχος		ὁ σίδηρος			ἡ διάλεκτος	ἡ μέθοδος	τὸ εἴδωλον	τὸ πένταθλον
ὁ διάλογος		ὁ στέφανος			ἡ δίοδος	ἡ παράγραφος	τὸ ἔριον	τὸ ποτήριον
ὁ διδάσκαλος		ὁ στόμαχος			ἡ εἴσοδος	ἡ πάροδος	τὸ εὐαγγέλιον	τὸ πρόβατον
ὁ ἔπαινος		ὁ σύλλογος			ἡ ἔλαφος	ἡ περίοδος	τὸ ζατρίκιον	τὸ προοίμιον
ὁ ἥλιος		ὁ Τηλέμαχος			ἡ ἔξοδος	ἡ πρόοδος	τὸ ἱμάτιον	τὸ ῥόπαλον
ὁ ἡνίοχος		ὁ τράχηλος			ἡ ἔφοδος	ἡ Τένεδος	τὸ κάτοπτρον	τὸ σπήλαιον
ὁ Ἡρόδοτος		ὁ τύραννος			ἡ Ζάκυνθος	ἡ φιλόσοφος	τὸ κώνειον	τὸ στάδιον
ὁ Ἡσίοδος		ὁ φιλόσοφος			ἡ Ἴμβρος	ἡ χερσόνησος	τὸ λείψανον	τὸ φάρμακον
4. Προπερισπώμενα ( -ος )					4. Προπερισπώμενα ( -ος )		4. Προπερισπώμενα ( -ον )
ὁ ἆθλος	ὁ λεμβοῦχος		ὁ πλοῦτος		ἡ Δῆλος	ἡ Σκῦρος	τὸ ἀγγεῖον	τὸ λογεῖον
ὁ δῆμος	ὁ Λυκοῦργος		ὁ ῥαβδοῦχος		ἡ Λῆμνος	ἡ Σῦρος	τὸ βραβεῖον	τὸ μῆλον
ὁ ἦχος	ὁ Ματθαῖος		ὁ ταῦρος		ἡ Μῆλος	ἡ ψῆφος	τὸ γραμματεῖον	τὸ μουσεῖον
ὁ θρῆνος	ὁ μῦθος		ὁ φλοῖσβος		ἡ νῆσος		τὸ δῶρον	τὸ πρυτανεῖον
ὁ κοῦρος	ὁ Νεῖλος		ὁ Φοῖβος				τὸ ζῷον	τὸ σκῆπτρον
ὁ Κῦρος	ὁ οἶκος		ὁ χῶρος				τὸ ἰατρεῖον	τὸ φορεῖον
ὁ κῶνος	ὁ οἶνος						τὸ καθῆκον	τὸ φῦλον

Ασκήσεις Βιβλίου

1. Να συμπληρώσετε τις πτώσεις που λείπουν στον παρακάτω πίνακα:

	Ενικός αριθμός		Πληθυντικός αριθμός
ονομ.	ἡ ἄμπελος	ὁ ταῦρος	αἱ ἄμπελοι	οἱ ταῦροι
γεν.	τῆς ἀμπέλου	τοῦ ταύρου	τῶν ἀμπέλων	τῶν ταύρων
δοτ.	τῇ ἀμπέλῳ	τῷ ταύρῳ	ταῖς ἀμπέλοις	τοῖς ταύροις
αιτ.	τήν ἄμπελον	τὸν ταῦρον	τὰς ἀμπέλους	τοὺς ταύρους
κλητ.	(ὦ) ἄμπελε	(ὦ) ταῦρε	(ὦ) ἄμπελοι	(ὦ) ταῦροι

                                                           

2. Να μεταφέρετε τα ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού: τοῖς ὀφθαλμοῖς, τῇ νήσῳ, τοῖς ἀνθρώποις, τὸν οἶνον, τοὺς ὅρκους, τῷ ποτηρίῳ.
                                                       

ΠΤΩΣΗ	ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ	ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΔΟΤΙΚΗ	τῷ  ὀφθαλμῷ	τοῖς ὀφθαλμοῖς
ΔΟΤΙΚΗ	τῇ νήσῳ	ταῖς νήσοις
ΔΟΤΙΚΗ	τῷ ἀνθρώπῳ	τοῖς ἀνθρώποις
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ	τὸν οἶνον	τοὺς οἴνους
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ	τὸν ὅρκον	τοὺς ὅρκους
ΔΟΤΙΚΗ	τῷ ποτηρίῳ	τοῖς ποτηρίοις

3. Να αντιστοιχίσετε τα ουσιαστικά της στήλης Α′ με τις πτώσεις τους στη στήλη Β′:
    

Α′ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ	Β′ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ	Α′ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ	Β′ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. σταδίους	α. γενική ενικού	1. σταδίους	γ. αιτιατική πληθυντικού
2. Λουκιανός	β. ονομαστική ενικού	2. Λουκιανός	β. ονομαστική ενικού
3. ποταμῶν	γ. αιτιατική πληθυντικού	3. ποταμῶν	δ. γενική πληθυντικού
4. νήσῳ	δ. γενική πληθυντικού	4. νήσῳ	ε. δοτική ενικού
5. τυροῦ	ε. δοτική ενικού	5. τυροῦ	α. γενική ενικού

4.   Να συμπληρώσετε τις καταλήξεις και να τονίσετε τα ουσιαστικά και τους τύπους του άρθρου:
τοῦ μυστηρίου, τήν νῆσον, τοῖς σταδίοις, τὰ δένδρα, τῶν δώρων, τοῦ οἴκου, τὸν ἰατρὸν,  τῷ ἐφήβῳ, τοῦ καρποῦ, τοῖς ποταμοῖς, ταῖς ψήφοις, τοὺς γεωργοὺς,  τοὺς ἀνθρώπους,  τὸν Λουκιανὸν

                                                          

5. Στις προτάσεις που ακολουθούν να συμπληρώσετε την κατάλληλη πτώση του ουσιαστικού και στη συνέχεια να γράψετε την ίδια πτώση του άλλου αριθμού:
   α. Οἱ _______________ (ταῦρος) ἄγριοί εἰσιν. (____________________)
   β. Διεφθάρη (= έχασε) δὲ ὁ Θάμυρις ὑπὸ ___________________ (νόσος) τοὺς ___________________ (ὀφθαλμός). (____________________)(____________________)
   γ. Αἱ ____________________ (ἄμπελος) τὸν ____________________ (οἶνος) παρέχουσιν. (____________________) (____________________)
   δ. ᾿Επίστανται (= γνωρίζουν) τὰ γιγνόμενα οἱ ____________________ (σύμμαχος) καὶ οἱ ____________________ (πολέμιος) καὶ ἅπαντες ῞Ελληνες καὶ ____________________ (βάρβαρος). (____________________)(____________________)(__________________)
   ε. Παῦσον (= σταμάτησε) τοῦ ____________________ (θρῆνος). (____________________)

                                     

α) Οἱ ταῦροι (ταῦρος)  ἄγριοί  εἰσιν. (ὁ ταῦρος)

α) Οἱ ταῦροι ἄγριοί  εἰσιν. (ὁ ταῦρος)

β) Διεφθάρη (=έχασε) δὲ ὁ Θάμυρις ὑπὸ νόσου (νόσος) τοὺς ὀφθαλμοὺς.  (ὀφθαλμός) (νόσων) (τὸν ὀφθαλμὸν)

β) Διεφθάρη δὲ ὁ Θάμυρις ὑπὸ νόσου τοὺς ὀφθαλμοὺς. (νόσων) (τὸν ὀφθαλμὸν)

γ) Αἱ ἄμπελοι (ἄμπελος) τὸν οἶνον (οἶνος) παρέχουσιν. (ἡ ἄμπελος) (τοὺς οἴνους)

γ) Αἱ ἄμπελοι τὸν οἶνον παρέχουσιν. (ἡ ἄμπελος) (τοὺς οἴνους)

δ) ᾿Επίστανται (= γνωρίζουν) τὰ γιγνόμενα οἱ σύμμαχοι (σύμμαχος) καὶ οἱ πολέμιοι (πολέμιος) καὶ ἅπαντες ῞Ελληνες καὶ βάρβαροι (βάρβαρος). (ὁ σύμμαχος) (ὁ πολέμιος) (βάρβαρος).

δ) ᾿Επίστανται τὰ γιγνόμενα οἱ σύμμαχοι καὶ οἱ πολέμιοι καὶ ἅπαντες ῞Ελληνες καὶ βάρβαροι. (ὁ σύμμαχος) (ὁ πολέμιος) (βάρβαρος)

 

ε) Παῦσον (=σταμάτησε) τοῦ θρήνου. (θρῆνος) (τῶν θρήνων)

ε) Παῦσον τοῦ θρήνου. (τῶν θρήνων)
                                                        

Γ΄.

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ-ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

                                                          

ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ				Γράψετε στα δεξιά του πίνακα τις πλάγιες πτώσεις α΄και β΄προσώπου των προσωπικών αντωνυμιών:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ				ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΠΤΩΣΕΙΣ	α΄πρόσωπο	β΄πρόσωπο	γ΄πρόσωπο	ΠΤΩΣΕΙΣ	α΄πρόσωπο	β΄πρόσωπο	γ΄πρόσωπο
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ	ἐγὼ	σὺ	----	ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ
ΓΕΝΙΚΗ	ἐμοῦ  μου	σοῦ  σου	(οὗ)	ΓΕΝΙΚΗ
ΔΟΤΙΚΗ	ἐμοὶ   μοι	σοὶ   σοι	οἷ    οἱ	ΔΟΤΙΚΗ
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ	ἐμὲ     με	σὲ     σε	(ἕ)	ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
ΚΛΗΤΙΚΗ	----	----	----	ΚΛΗΤΙΚΗ
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ				ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
ΠΤΩΣΕΙΣ	α΄πρόσωπο	β΄πρόσωπο	γ΄πρόσωπο	ΠΤΩΣΕΙΣ	α΄πρόσωπο	β΄πρόσωπο	γ΄πρόσωπο
ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ	ἡμεῖς	ὑμεῖς	(σφεῖς)	ΟΝΟΜΑΣΤΙΚΗ
ΓΕΝΙΚΗ	ἡμῶν	ὑμῶν	(σφῶν)	ΓΕΝΙΚΗ
ΔΟΤΙΚΗ	ἡμῖν	ὑμῖν	σφίσι(ν)	ΔΟΤΙΚΗ
ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ	ἡμᾶς	ὑμᾶς	(σφᾶς)	ΑΙΤΙΑΤΙΚΗ
ΚΛΗΤΙΚΗ	----	----	----	ΚΛΗΤΙΚΗ

                          

Ασκήσεις Βιβλίου

1. Να αντιστοιχίσετε τους τύπους προσωπικών αντωνυμιών της στήλης Α′ με τη γραμματική τους ταυτότητα στη στήλη Β′:

Α′	Β′ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ	Α′	Β′ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
1. ὑμῖν	α. γενική ενικού α′ προσώπου	1. ὑμῖν	γ. δοτική πληθυντικού β′ προσώπου
2. με	β. δοτική ενικού β′ προσώπου	2. με	δ. αιτιατική ενικού α′ προσώπου
3. ἡμῶν	γ. δοτική πληθυντικού β′ προσώπου	3. ἡμῶν	ε. γενική πληθυντικού α′ προσώπου
4. ἐμοῦ	δ. αιτιατική ενικού α′ προσώπου	4. ἐμοῦ	α. γενική ενικού α′ προσώπου
5. σοι	ε. γενική πληθυντικού α′ προσώπου	5. σοι	β. δοτική ενικού β′ προσώπου

                                             

2. Να υπογραμμίσετε τις προσωπικές αντωνυμίες των παρακάτω φράσεων και να τις αναγνωρίσετε γραμματικά:          

α. Αἱ ψυχαὶ ἡμῶν καθαραί εἰσιν.  (ἡμῶν: γενική πληθυντικού α΄ προσώπου)

β. Μάχονται ἡμῖν οἱ πολέμιοι.  (ἡμῖν: δοτική πληθυντικού α΄ προσώπου)

γ. Αἱροῦνται ἡμᾶς στρατηγούς.  (ἡμᾶς: αιτιατική πληθυντικού α΄ προσώπου)

δ. Ἐγώ εἰμι ὁ ποιμὴν ὁ καλός.  (Ἐγώ: ονομαστική πληθυντικού α΄ προσώπου)

ε. Ὁ λόγος σου γλυκύς ἐστι.  (σου: γενική ενικού α΄ προσώπου, αδύνατος τύπος)

στ. Οἱ πρόγονοι ὑμῶν γενναῖοι ἦσαν. (ὑμῶν: γενική πληθυντικού β΄ προσώπου)

ζ. Λέγω σοι καὶ τοῦτο.  (σοι: δοτική ενικού β΄ προσώπου, αδύνατος τύπος) 

*****

Σημείωση: Διαβάστε στην ανάρτησή μας "Σχολείο - Μαθητής - Κηδεμόνας" (http://paleochori-lesvos.blogspot.gr/2013/03/blog-post_3204.html) πώς πρέπει να μελετά ο μαθητής τα μαθήματά του στο σπίτι. Καλό Διάβασμα.

ΒΟΥΝΑΤΣΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ