Ψαθά Δημήτρη « Οι πιτσιρίκοι » (σελ. 82 - 85)
@ Το κείμενο (σελ. 82-84), τις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου (σελ. 85) και το βιογραφικό του συγγραφέα (σελ. 85) θα τα βρείτε στην παρακάτω ηλεκτρονική διεύθυνση (ανοίξτε τις υπερσυνδέσεις-αλλάζετε ενότητα ή σελίδα πατώντας το βέλος πάνω δεξιά): http://www.pi-schools.gr/books/gymnasio/keimena_a/math/71-88.pdf και http://ebooks.edu.gr/2013/course-main.php?course=DSGYM-A107
Βρες από το κείμενο και συμπλήρωσε όσα σου ζητούνται παρακάτω:
Πατρίδα του: …………………………………………………………………………………………………………………………..
Επάγγελμα: …………………………………………………………………………………………………………………………….
Τίτλοι έργων του: ………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Είδη έργων που έγραψε : ……………………………………………………………………………………………………………….
Είδος κειμένου: Είναι πεζό, απόσπασμα από το σπονδυλωτό διήγημα “Οι πιτσιρίκοι”.
Θέμα:……………………………………………………………………………………………………………….…………………
Χρόνος:…………………………………………………………………………………………………………………………………
Τόπος:………………………………………………………………………………………………………………..………………...
Πρόσωπα: (με τη σειρά που αναφέρονται)
1) ……………………………………………………………………………………………………………………………………….
2) ………………………………………………………………………………………………………………………………….……
3) …………………………………………………………………………………………………………………….…………………
4) ……………………………………………………………………………………………………………………………………….
5) ……………………………………………………………………………………………………………………………………….
@Κατάταξε τα παραπάνω πρόσωπα σε:
ΚΥΡΙΑ – ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΕΣ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΑ ΒΟΥΒΑ
•……………………………………… •…………………………………… •……………………...............……........
•……………………………………… •…………………………………… •…………………………………………
ΑΓΝΩΣΤΕΣ ΛΕΞΕΙΣ:
σελ. 82:
πιτσιρίκος (ο, ουσ.) = μικρό ζωηρό παιδί, πιτσιρικάς.
φασισμός (ο, ουσ.) = δικτατορικό συγκεντρωτικό πολιτειακό σύστημα // απολυταρχικές ιδέες.
κορδώνομαι (ρ.) = τεντώνομαι // μτφ. παίρνω πόζα με καμάρι, κομπάζω, καυχιέμαι.
σαλτάρω (ρ.) = πηδώ.
σαλταδόρος (ο, ουσ., από ιταλ. σάλτο = άλμα ) = νέοι, που πηδούσαν πάνω στα γερμανικά αυτοκίνητα και άρπαζαν τρόφιμα, λάστιχα αυτοκινήτων ή άλλα αντικείμενα.
σελ. 83:
ρεζέρβα (η, ουσ. – ιταλ.) = ανταλλακτικό για κάτι // εδώ: ανταλλακτικό λάστιχο αυτοκινήτου.
αδράχνω (ρ.) = αρπάζω.
μαρίδα (η, ουσ.) = είδος μικρού ψαριού // μτφ. παιδομάνι.
Κύκλωπας Πολύφημος: μονομάτης γιος του θεού Ποσειδώνα και της Θόωσας, κόρης του Φόρκυνα, ανθρωποφάγος κι αφιλόξενος προς τον Οδυσσέα-Κανένα και τους συντρόφους του, που τον τύφλωσαν μεθώντας τον και μπήγοντας στο μάτι του ένα παλούκι, για να μπορέσουν να διαφύγουν από τη σπηλιά του (Ομήρου «Οδύσσεια», ραψ. ι).
σελ. 84:
κοτάω> κοτώ (ρ.) = τολμώ (αποκοτιά, απόκοτος).
πολύμητις (επίθ.) = πολυμήχανος, εφευρετικός, έξυπνος.
καρπαζιά (η, ουσ.) = χτύπημα στο κεφάλι κάποιου με την παλάμη, φάπα.
περιούσιος (επίθ.) = διαλεχτός, εκλεκτός.
σαμποτάζ (το, ουσ. – γαλλ.) = δολιοφθορά (σαμποτάρω, σαμποτέρ).
ΕΝΟΤΗΤΕΣ:
1η ενότητα: “από…………………………………………………………………………………έως…………...………………..”.
Τίτλος 1ης ενότητας: “…………………………………………………………………………………………………….…..……”.
2η ενότητα: “από…………………………………………………………………………………έως……………………….….....”.
Τίτλος 2ης ενότητας: “……………………………………………………………………………………………………………...”.
Υποενότητες 2ης ενότητας:
α) “……………………………………”: ………………………………………………………………………...…………………..
β) “……………………………………”: ……………………………………………………………………………………………..
@ Γράψε το νόημα σε 10 σειρές περίπου, σύμφωνα με όσα έχεις διδαχτεί σχετικά (τόπος, χρόνος, πρόσωπα, γεγονότα…) και με τον εξής τίτλο:
«Μια ιστορία από την Κατοχή»
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
@ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΩΝ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ (Διάλεξε 2 από τις 9):
1. Ποια στοιχεία για τη ζωή των Ελλήνων στην Κατοχή αντλούμε από το κείμενο του Δημήτρη Ψαθά;
2. α) Πώς παρουσιάζονται και με ποιον παρομοιάζονται οι Γερμανοί κατακτητές; β) Παρακολούθησε τις σκέψεις που κάνει ο Γερμανός για τον πιτσιρίκο και γράψε τι νοοτροπία και τι τύπο ανθρώπων δείχνουν. γ) Μετά κρίνε τη συμπεριφορά των Γερμανών κατακτητών και σύγκρινέ την με τη συμπεριφορά ανθρώπων που είναι ομοϊδεάτες τους.
2. α) Πώς παρουσιάζονται και με ποιον παρομοιάζονται οι Γερμανοί κατακτητές; β) Παρακολούθησε τις σκέψεις που κάνει ο Γερμανός για τον πιτσιρίκο και γράψε τι νοοτροπία και τι τύπο ανθρώπων δείχνουν. γ) Μετά κρίνε τη συμπεριφορά των Γερμανών κατακτητών και σύγκρινέ την με τη συμπεριφορά ανθρώπων που είναι ομοϊδεάτες τους.
3. Τι θέλει να δείξει ο συγγραφέας;
4. Ο συγγραφέας στην αφήγησή του χρησιμοποιεί πολλά ρήματα. Τι πετυχαίνει;
5. α) Συγκέντρωσε τις γερμανικές λέξεις του κειμένου και γράψε τη σημασία τους. β) Γράψε στα γερμανικά το εξής κείμενο: “Πρέπει πάντα να αγωνιζόμαστε για Ελευθερία, Δικαιοσύνη και Ανθρωπιά”.
6. Συγκέντρωσε τραγούδια και ποιήματα για τον πόλεμο του Σαράντα και την Κατοχή.
7. Φαντάσου πώς θα αντιμετώπιζες το πρόβλημα της πείνας, αν ζούσες στα χρόνια του Σαράντα. Θα σε βοηθούσε, αν διάβαζες πρώτα ιστορίες με πεινασμένα παιδιά της Κατοχής (βλέπε σχετικό κατάλογο παρακάτω).
8. Μάθε ποιες θρεπτικές τροφές θα σε βοηθούσαν να επιζήσεις σε μια ώρα ανάγκης (π.χ. σταφίδες, χαρούπια, γαλέτες, ξερά σύκα κ.ά.) και ανακοίνωσε το αποτέλεσμα της έρευνάς σου στην τάξη.
9. Ζήτησε από ανθρώπους που ζούσαν στα χρόνια του Σαράντα να σου αφηγηθούν όσα θυμούνται από την Κατοχή (1941-1944), καθώς και φράσεις που έμειναν παροιμιώδεις (π.χ. "πείνα του '41", "μακαρονάδες"= Ιταλοί). Μπορείς να χρησιμοποιήσεις μαγνητόφωνο και να έχεις μία προφορική μαρτυρία.
@Ζωγράφισε στο παρακάτω πλαίσιο μία σκηνή από το διήγημα:
 |
& ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΔΑΝΕΙΣΤΕΙΣ ΑΠΟ ΤΗ ΣΧΟΛΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ:
1. Λιλίκας Νάκου “Η κόλαση των παιδιών”, συλλογή διηγημάτων με ήρωες παιδιά της Κατοχής.
2. Πέτρου Μπίκου“Των αγγέλων η πείνα”, συλλογή διηγημάτων με ήρωες παιδιά της Κατοχής.
1. Λιλίκας Νάκου “Η κόλαση των παιδιών”, συλλογή διηγημάτων με ήρωες παιδιά της Κατοχής.
2. Πέτρου Μπίκου“Των αγγέλων η πείνα”, συλλογή διηγημάτων με ήρωες παιδιά της Κατοχής.
3. Ιωάννας Τσάτσου “Φύλλα Κατοχής”, συλλογή διηγημάτων.
4. Άλκης Ζέη“Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου”.
5. Γαλάτειας Σαράντη “Πασχαλιές”, μυθιστόρημα.
6. Τερζάκη Άγγελου “Ελληνική Εποποιΐα”.
7. Ψαθά Δημήτρη “Χειμώνας του ’41”, “Αντίσταση”.
8. Στέλιου Ανεμοδουρά περιοδικό “Ο Μικρός ΗΡΩΣ”. (Κυκλοφορεί και σε κόμικς. Σχετικό και το τραγούδι των αδελφών Κατσιμίχα: “Πού είσαι τώρα και σ’ έχω χάσει, μικρέ μου ήρωα Γιώργο Θαλάσση”).
9. Ελένης Νικολαΐδου “Οι συνταγές της...πείνας. Η ζωή στην Αθήνα την περίοδο της Κατοχής”, δημοσιεύματα εφημερίδων εποχής.
8. Στέλιου Ανεμοδουρά περιοδικό “Ο Μικρός ΗΡΩΣ”. (Κυκλοφορεί και σε κόμικς. Σχετικό και το τραγούδι των αδελφών Κατσιμίχα: “Πού είσαι τώρα και σ’ έχω χάσει, μικρέ μου ήρωα Γιώργο Θαλάσση”).
9. Ελένης Νικολαΐδου “Οι συνταγές της...πείνας. Η ζωή στην Αθήνα την περίοδο της Κατοχής”, δημοσιεύματα εφημερίδων εποχής.
@Μαζί με συμμαθητές σου, γράψετε σε χαρτόνι με μεγάλα γράμματα ένα δικό σας αντιπολεμικό ανθρωπιστικό μήνυμα και αναρτήσετέ το στον πίνακα της τάξη σας.
@Στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας, μπορεί να δοθεί η παρακάτω φωτογραφία και να γράψουν οι μαθητές και οι μαθήτριες έκθεση, με ένα από τα παρακάτω θέματα:
"Γράμμα σε ένα πεινασμένο Ελληνόπουλο της Κατοχής."
ή:
"Στα χέρια σου κρατάς τη φωτογραφία ενός πεινασμένου Ελληνόπουλου της Κατοχής. Γράψε ένα κείμενο, πεζό ή ποιητικό, αφιερωμένο σ' αυτό το παιδί."
Πεινασμένο Ελληνόπουλο της Κατοχής. Λεπτομέρεια από φωτογραφία του Ερυθρού Σταυρού.
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΨΑΘΑ:
"Γράμμα σε ένα πεινασμένο Ελληνόπουλο της Κατοχής." ή:
"Στα χέρια σου κρατάς τη φωτογραφία ενός πεινασμένου Ελληνόπουλου της Κατοχής. Γράψε ένα κείμενο, πεζό ή ποιητικό, αφιερωμένο σ' αυτό το παιδί."
Πεινασμένο Ελληνόπουλο της Κατοχής. Λεπτομέρεια από φωτογραφία του Ερυθρού Σταυρού.
ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΤΟΥ ΨΑΘΑ:
| Δημήτρης Ψαθάς |
 Oι πιτσιρίκοι  |
Γενάρης του ’42. Σκελετωμένοι οι άνθρωποι γυρίζουνε στους δρόμους. Νομίζεις πως το κρύο, η πείνα και ο φόβος αγωνίζονται ποιο απ’ τα τρία αυτά κακά θα καταφέρει να γονατίσει μια ώρ’ αρχύτερα τον αναιδέστατον αυτό λαό, που σε πείσμα κάθε λογικής εξακολουθεί να ζει και να υπάρχει. Κι όχι μονάχα αυτό, παρά και ν’ αστειεύεται.
O πιτσιρίκος προπάντων έχει κέφι. Γελά. Φλυαρεί. Πειράζει. Κλείνει το μάτι και χαιρετά φασιστικά τους Ιταλούς, ξεροβήχει όταν περνάνε Γερμανοί, κορδώνεται και κάνει την περπατησιά τους. O φόβος τού είναι πράγμα άγνωστο, το αστείο η ζωή του.
…Βραδάκι. Στο Ζάππειο. Ένα τεράστιο γερμανικό φορτηγό είναι σταματημένο κι έχει τα φώτα του αναμμένα. O γερμανός σκοπός έχει οργανώσει την άμυνά του για την περίπτωση επιδρομής των σαλταδόρων. Έχει τα μάτια δεκατέσσερα. Γιατί εκείνοι χυμούν σαν αετοί ακριβώς τη στιγμή που δεν τους περιμένεις και οι ρεζέρβες κάνουν φτερά. Μια αδιάκοπη απειλή είναι το τραγούδι τους:
Να σαλτάρω, να σαλτάρω,
τη ρεζέρβα να του πάρω!
Τα ξέρει αυτά ο κάθε Γερμανός που του εμπιστεύθηκαν αυτοκίνητο, γιατί πολλά είδαν και πάθαν όλοι τους από τους σαλταδόρους. Αλλά κι ο κίνδυνος των πιτσιρίκων δεν είναι μικρός. Ένας ακήρυκτος πόλεμος υπάρχει ανάμεσα στα θηρία και τα πεινασμένα αλητάκια της Αθήνας. Η πονηριά είναι το όπλο τους. Όταν δε βάζουν σ’ ενέργεια αυτή και κάνουν τον πόλεμο ανοιχτά, πάνε χαμένα. Oι Γερμανοί δε χωρατεύουν. Στις αρχές που πρωτομπήκαν, παιδιά πετροβόλησαν ένα αυτοκίνητο. Λυσσασμένος φρενάρισε και κατέβηκε ο Γερμανός. Έπιασε ένα. Άδραξε το χέρι του παιδιού, το ’φερε στο γόνατό του και το ’σπασε, όπως σπάζεις ένα ξύλο. Oύρλιαξε το παιδί κι έπεσε λιπόθυμο. Κι ο Γερμανός το παράτησε εκεί, ξανανέβηκε στο αυτοκίνητό του κι έφυγε. Η ανθρωπιά είναι πολυτέλεια περιττή, είπε ο χιτλερισμός, και πήραν σκληρή πείρα ως και τα μωρά.
Να το βάλουν κάτω;
Όχι δα! Είδαν ότι άνισος πόλεμος δίχως πονηριά δε γίνεται. Κι από τότε το μυαλουδάκι της μαρίδας δεν ασχολείται μονάχα πώς θα εξοικονομήσει ένα ξεροκόμματο, αλλά και πώς θα στραβώσει αυτόν το φοβερό Κύκλωπα, που τρέμει όλος ο κόσμος.
Εξώφυλλα του περιοδικού O Mικρός Ήρως
Παίρνει τα μέτρα του ο Πολύφημος. Κοιτά γύρω. Κι ακριβώς για ν’ αποφύγει κανένα αναπάντεχο, έχει ανάψει και τα φώτα του αυτοκινήτου. Κι ακόμα, για να ’ναι σίγουρος εκατό τα εκατό, δε στέκεται σ’ ένα μέρος, παρά φέρνει βόλτες γύρω γύρω το φορτηγό. Αν κοτάς, Oδυσσέα, έλα! Κι έρχεται ο Oδυσσέας. Πατρίδα του είναι το χώμα που πατά ο Κύκλωπας, κι αν ζωντάνεψε αυτός σε τούτα τα χώματα, δεν πέθανε όμως ποτέ το πολυμήχανο πνεύμα του πολύμητι. Μόνο που ο ομηρικός ήρωας τούτη τη φορά είναι ένα παιδάκι δέκα χρόνων. Πεινασμένο. Κουρελίδικο. Εύθυμο ωστόσο και παμπόνηρο. Κρατά ένα τσιγάρο και πλησιάζει στο παλιό φανάρι του αυτοκινήτου. Σταματά ο Γερμανός και το κοιτά. Τι θέλει να κάνει; Σκύβει ο μικρός ν' ανάψει το τσιγάρο του απ' το ηλεκτρικό. Κι ο Κύκλωπας απορεί.
— Τι κάνει;
— Καμαράτ, ανάψει σιγαρέτ.
— Ηλεκτρικός;
— Για!
Ξεκαρδίζεται ο Κύκλωπας. Τι κουτοί που είναι οι πιτσιρίκοι στην Ελλάδα! Αν είναι δυνατόν ν' ανάψει το τσιγάρο του απ' το ηλεκτρικό φανάρι! Και τον κάνει χάζι.
— Ανάψει.
— Ανάψει, καμαράτ.
— Νιχτς ανάψει.
— Για, για. Εγώ σου λέω ανάψει σιγαρέτ. Βάζουμε στοίχημα;
— Στοίκημα;
Δε νιώθει.
— Νιχτς καταλαβαίνει.
— Το λοιπόν, άκου να δεις, μάγκα. Αν εγώ νιξ ανάψει το τσιγάρο απ' το φανάρι, εσύ εμένα καρπαζά. Κλαπ! Αν εγώ ανάψει το τσιγάρο απ' το φανάρι, εγώ εσένα καρπαζά. Κλαπ!
Με παραστατικές χειρονομίες εξηγεί ο πιτσιρίκος την πρότασή του στον Κύκλωπα. Κι εκείνος τον κοιτά και διασκεδάζει.
Αλέξανδρος Αλεξανδράκης, H Πείνα του '41
— Ντεν καταλαβαίνει.
— Νιξ;
— Νιξ.
— Είσαι μάπας.
O Γερμανός βγάζει τον αναπτήρα. Τον ανάβει και δίνει φωτιά στον πιτσιρίκο. Αλλά ο πιτσιρίκος του κάνει χωρατά. Φου και σβήνει τον αναπτήρα. Γελά ο Κύκλωπας. Τι παιχνιδιάρηδες που είναι οι πιτσιρίκοι στην Ελλάδα! Ξανανάβει τον αναπτήρα. Τον απλώνει. Πλησιάζει το μούτρο του ο πιτσιρίκος, φέρνει κοντά το τσιγάρο του, κάνει τάχα πως ανάβει, ύστερα απότομα πάλι φου και ξανασβήνει τον αναπτήρα. Ξεκαρδίζεται ο Γερμανός:
— Χο-χο-χο!
Κουτοί και πεισματάρηδες που είναι οι πιτσιρίκοι στην Ελλάδα! Ένας πελώριος Γερμανός νιώθει την απέραντη υπεροχή του απέναντι σ’ αυτό το μικροσκοπικό χαζόπραμα και καθώς το βλέπει να τραβάει πάλι στο φανάρι για ν’ ανάψει, βρίσκει πως έχει δίκιο ο Χίτλερ να βραχνιάζει πως οι Γερμανοί είναι έξυπνος και περιούσιος λαός, που προορίστηκε από τη Θεία Πρόνοια να καβαλήσει όλους τους λαούς που είναι κουτοί. Αλλά το αστείο παρακρατά κι ο μικρός ανάβει επιτέλους απ’ τον αναπτήρα:
— Τάκενσεν!
— Εν-τά-ξει!
— Μπράβο, ρε Χιτλερία. Τα ’μαθες το ρωμέικα. Αφίτερζεν.
— Αφίτερζεν.
Κι ο Κύκλωπας με το χαμόγελο στο κρύο του πρόσωπο κοιτά τον πιτσιρίκο που χάνεται μες στο σκοτάδι. Ύστερα ετοιμάζεται πάλι να ξαναρχίσει τις βόλτες του γύρω απ’ το αυτοκίνητο.
Αλλά όταν φτάνει στο πίσω μέρος, γουρλώνει τα μάτια. Κομμάτια ξεβιδωμένα, λάστιχα κατατρυπημένα, κομμάτια που λείπουν, σωστή καταστροφή. Και τότε μόνο καταλαβαίνει:
Λυσσά. Γαβγίζει. Τραβά το πιστόλι. Αλλά οι πιτσιρίκοι – γιατί ήταν ολόκληρη παρέα που μοίρασε τη δουλειά του σαμποτάζ – έγιναν άφαντοι.
Χάρη Σακελλαρίου "Ανθολογία ελληνικού παιδικού διηγήματος", εκδόσεις "Άγκυρα"
|
*κάνει: μιμείται, κοροϊδεύει *σαλταδόροι: οι νέοι που πηδούσαν πάνω στα γερμανικά αυτοκίνητα κι άρπαζαν τρόφιμα ή άλλα χρήσιμα αντικείμενα *αν κοτάς: αν τολμάς *πολύμητις: έξυπνος *καμαράτ: συνάδελφος *για: ναι *νίχτς: όχι *Τάνκενσεν: ευχαριστώ *Αφίτερζεν: γεια σου, στο επανιδείν *Αχ ζοοοοο!: ώστε έτσι!
Γεννήθηκε το 1907 στην Τραπεζούντα του Πόντου και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα μετά τη μικρασιατική καταστροφή. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος και χρονικογράφος σε αθηναϊκές εφημερίδες. Πολλά ευθυμογραφήματά του εκδόθηκαν σε συλλογές, όπως: "Στο καρφί και στο πέταλο" (1959), "Πέρα βρέχει" (1960), "Η Θέμις έχει κέφια" (1967) κ.ά. O Ψαθάς έγραψε και πολλές κωμωδίες για το θέατρο, όπως: "Μαντάμ Σουσού" (1940), "Το στραβόξυλο" (1940), "Φον Δημητράκης" (1941), "Ζητείται ψεύτης" (1953). Έγραψε επίσης και τις εμπειρίες του από τον πόλεμο του 1941 και την Αντίσταση καθώς και το βιβλίο "Γη του Πόντου" (1968) για την ιδιαίτερη πατρίδα του. Πέθανε το 1979.
|
ΒΟΥΝΑΤΣΟΥ ΜΥΡΣΙΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου